«Aq bulaqtan sý alǵan, Aq shýaqqa qýanǵan-aı. Ǵashyq qylǵan qara kóz, Endi esen bol – aı». Qońyr kúzdiń qońyr keshinde «Qońyr» tobynyń osy ánin tyńdaǵanym esimde. Qansha tyńdaǵanym belgisiz, tek meniń júregimniń jetigeni shertilgen edi. Qazaq qońyrdy súıe bilgen halyq. Óziniń unatqan nárselerin qońyrǵa balaıdy. Qulaqtan kirip boıdy alar ásem ándi qońyr áýen dese, jas sábıdi qońyr qozym, qoıdaı qońyrym dep erkeletip jatady. ''Qońyr'' degen ataý qazaq balasy úshin túsinýge tipten ońaı. Ol qazaq uǵymynda tek reńdi ǵana bildirmeıdi, kerisinshe adamnyń minez-qulqyn, nıetin de áıgileıdi. Ásireqyzyl da emes, shańqan aq ta emes, maıdalyq pen jumsaqtylyqty kórsetedi. Sondyqtan da bul toptyń atynan ádemilikti, súıkimdilikti sezýge bolady. Atyna zaty saı osy toptyń aty qalaı qoıylǵany meni qatty qyzyqtyrady. Ánshileri de zergerdiń quıǵan zatyndaı dál jolyqqan. Únderi de syldyrap kelip quıylǵan óńsheń bulaq.
Óshkindep qalǵan ómirdi jalǵap, ótkenmen qaıta qaýyshtyryp, juldyzdaı jaryq shashtyńyzdar qazaq án álemine. Áýeni shýylǵa, ortasy dańǵazaǵa aınalyp ketken búgingi kúnderi sizder sekildi qazaqı boıaýy qanyq án aıtatyndardyń ortaǵa kelýi adamnyń saraıyn ashyp, tynysyn keńeıtedi. Qazaq estradasynyń bul kúnderi qalaı bet alyp bara jatqany bárimizge belgili jaıt. Al sizder estrada nárin batystan emes qazaq dalasynan, qazaqtyń ǵasyrlyq halyq ánderinen izdedińizder, bul «Qońyr» tobynyń utqan jeri. Beıne qaıta oralǵan jyl qustaryndaısyzdar. Alty qyrdan aınalyp kelip, qulaqtan kirer jaǵymdy ún men ásem áýen qan tamyrymdy aralaı kelip, júregime nur bop quıylyp jatady. Qyry men syry mol qundylyqtaryńyz árqashan meniń aldymda bógenaıy bólekshe seziledi. Sizderge degen qurmetimniń bir sebebin etnıkalyq mýzyka aspaptarynyń áseri dep bilem. Olaı bolatyny, sizder dombyra, sherter, saz syrnaı, shań qobyz sekildi ulttyq aspaptardan utymdy paıdalanasyzdar. Qazirgi kúnde umyt bola bastaǵan halyqtyq aspap, sonyń ishinde eń alǵashqy nusqalaryn qaıta ákelgenderińiz úshin qýanyshtymyn. Ári sizderdiń qońyr únderińizge terbelip tirlik etip jatqan Qazaqstan halqy baqytty dep oılaımyn. Osy shaqta sizderdiń sahnadaǵy beıneleý ádisterińizdiń ózi meni qatty oılandyrady. Kıimniń sáıkestiligi, ózgermeıtin oryn tártibi, mýzyka aspaptaryn oryndy qoldaný, dybysty qubyltý, ózgeshe boıaý berý degenderdiń barlyǵy da maǵan óte unaıdy. Ásirese «Qara kóz qalqa», «Qońyr qaz» ánderińiz atymen de, zatymen de tyńdaǵannyń janyn tebirentedi. Oryndaýshysyn tappaǵan án súıgennine qosyla almaǵan qyzdyń kúnin kesheri shyndyq. Tursynjan Shapaıdyń ánderiniń baǵynyń ashylýyda oryndaýshysyn tapqandylyǵy. Iirimi tereń, qatpary mol bul ánderdi jańasha sıpatta halqpen qaýyshtyrdyńyzdar. Bul ǵana emes, «Ýgaı-arman», «Dúnıe» atty ánderdi Oryndaýlaryńyzben de halyq sizderdi joǵary baǵalaıdy. Óz ishimnen yńyldaı ketsem aýyzyma túseri «Qońyrdyń» qońyr ánderi. «Sen qaıdaǵy eı, qalqa, men qaıdaǵy, Baq juldyzym jansa eken mańdaıdaǵy. Qatar ushsaq qalyqtap qońyr qazym, Saǵan aıtpaı kimge aıtam kóńil nazyn» Mahabbat, súıispenshilik, naz, qumarlyq, qushtarlyq, bár – bári osy ánmen jetip turǵandaı. Qandaı rıasyzdyq. Osy qaıyrmany qaıtalaǵandaryńyzda, adam ótken kúndermen de, keler bolashaqpen de bir syrlasyp qaıtqandaı kúı keshedi. ómir týraly oılanady. Sondaı tabıǵı, sondaı muńly. Oǵan qosa taza ulttyq únnen ajyramaı ár kóńildiń ajaryn ashyp, ár tańdaıdyń sýsaǵanyn basarlyqtaı qońyr unmen jetkizý sizderdiń ǵana qoldaryńyzdan keletindeı seziledi maǵan.
Menińshe tyńdarmanyn súıindirer tustar bul ǵana emes, halyq ánderin tańdap aıtýda da aıta qalsyn marapattarǵa ıesizder dep aıtýyma ábden bolady. Jaı tyńdap otyryp ǵana turmystyq ataýlardy, umytylyp bara jatqan sózderdiń júregińe jyly tıip, qaıtalanyp jatqanyn sezesiń. Sondyqtan da kóńilden ońaı jol tabatyn shyǵar. Sol úshin sizder tek án salyp ǵana júrgen joqsyzdar, qaıta ulttyq taza áýendi, rýhanı baılyqty taratyp ta júrsizder dep aıtqym keledi. Buny qalaı dáleldeı alamyn, árıne mysaly kóp. Iaǵynı, «Aq bulaqtan sý alǵan, aq shýaqqa qýanǵan», «Qımaı ketip baramyn, qara kózim qaldy dep» keletin án áýeni qandaı ádemi kórnisti elestetedi?! (áni men sózi Tursynjan Shapaı) Bulaqqa kelip sý alyp otyrǵan sulý qyz, ol sondaı kóńildi. Dál osy sýretti kórip otyrǵandaı sezimge kenelemiz. Ulttyq saryn degen osydan artyq bolmas mýzyka áleminde. Mine, bul jetkizýshiniń qudyreti. Demek, bul aıtýly «Qońyr» tobynyń tabysy sanalmaq. Bul jaǵyn talǵampaz halyq tarazylap úlgiredi jáne qýana qabyldaıdy dep aıtsam artyq bolmas?! «Qońyr» tobynyń qaı ánin tyńdasamda erekshe tolqımyn, onda oınaqylyq ta, nazdy takapparlyq ta, sabyrly salmaqtylyq ta bar, mýzykasy bolsyn, áni bolsyn meni jalt qaratar jańalyǵy óte kóp. Sahynada «Qońyr» toby ánshileriniń daralyq qasıetteri men uıysqyshtyq qýaty qatar kórilip jatady. Olaı deıtinim, keıde ánshi toptardyń sahnada bireýi án aıtyp jatqanda ekinshisi ne istep turǵanyn bilmeı qalatyn nemese, ıa oınaqtap óz aldyna ketetin, ıa bir orynda soldattaı qatyp turyp qalatynyn kóp kóremiz. Al «Qońyrda» sol bir qalypty yrǵaq, rıtim ádemi terbelis saqtap, oǵan qosa biri aıtqanda ekinshisi oǵan dybystyq boıaý qosyp ánniń ajaryn tipti de asha túsedi. Oǵan qosa ánde mýzykalyq aspapty tek jigitter jaǵy meńgeredi. Marhabat Myqtybekov aǵamyzdy aıtsaq dombyra, sherter sáqty qos sazymen qosa saz syrnaıdy da alyp júredi, jáne olardy qatar qoldanyp án oryndaǵanda eshqandaı sharshaǵandyq, qınalǵandyq bilinbeıdi. Baýyrjan aǵamyz bolsa kóbinde ándi birinshi bolyp bastaıdy, ári sondaı bir qalypty beınede qońyr únin áýeletedi, osylaısha ortalaryndaǵy áıel zaty Jazıra Qoshanovaǵa ádemi bir erkindik, qolaılylyq týdyryp otyrady. Soǵan saı Jazıra da sondaı erke, sondaı kerbez túrde ásem únin qubyltady. Budan aq ol kisilerdiń qyz balaǵa degen qurmetin, erkeletýshilik sezimin kórý qıyn emes árıne. Demek, «Qońyr» tobynyń áni de sulý, jany da sulý. Qatpary qalyń, tamyry tereń. Kúıki tirliktiń kúıbeńine túsip, sharshaǵan shaqtarymda osy ánderdi tyńdap janyma qýat, oıyma shabyt alamyn. Aıaýly «Qońyr» toby ánshileri, sizderdi ekrannan ǵana emes, kóz aldymda kórgim keledi. Jańa ánderińizben, ásem únderińizden sýsyndaǵym keledi. Qońyr degen osy sıpattaryńyz máńgi óshpesin. Esimderińiz bar qazaqqa maqtanysh, estrada álemine ónege bolyp qalsyn degim keledi. Jańa shabyt, tartymdy tabys tileımin sizderge! Ánderimen halyqtyń júreginen oryn alǵan «Qońyr» toby meniń sizderdi kórgim keledi! Rıza Ysqaqqyzy
