Prezıdent Nazarbaev «Qazaqstandyqtardyń ál-aýqatynyń ósýi: tabys pen turmys sapasyn arttyrý» atty Qazaqstan halqyna Joldaýynda «Bıznestiń jol kartasy» baǵdarlamasynyń júıeli túrde jumys istep jatqanyn aıtty.

– Biz 2010 jyldyń ózinde «Bıznestiń jol kartasy – 2020» baǵdarlamasyn iske qostyq. Óńirlerge jumys saparym barysynda munyń tıimdiligine kóz jetkizdim. Baǵdarlamanyń qoldanylý merzimin 2025 jylǵa deıin uzartý kerek. Osy baǵdarlamany júzege asyrý úshin jyl saıyn qosymsha keminde 30 mıllıard teńge bólýdi qarastyrý qajet. Bul 3 jyl ishinde qosymsha keminde 22 myń jańa jumys ornyn ashýǵa, 224 mıllıard teńge salyq túsirýge jáne 3 trıllıon teńgeniń ónimin óndirýge múmkindik beredi», – dep atap kórsetti prezıdent Nazarbaev.

Aıta keteıik, atalǵan baǵdarlamada monoqalalar men aýyldyq jerdegi kásipkerlikti damytý, ekonomıkanyń jáne óńdeý ónerkásibiniń basym sektorlarynda jumys isteıtin kásipkerlerdi salalyq qoldaý, jalpy aıtqanda jańadan jumys oryndaryn ashý basty maqsat etilip otyr.

Rasynda da Elbasy óz Joldaýynda «Bıznestiń jol kartasy» baǵdarlamasyn 2025 jylǵa deıin jalǵastyrýdy tapsyrǵany belgili. Óıtkeni munyń qazirgi tańda úlken paıdasy bolyp otyr. Aıta keter bir jaıt, atalǵan baǵdarlama aıasynda elimizde osy ýaqytqa deıin 19 myń joba júzege asqany belgili. Árıne, bul oraıda kásipkerlikke  eń aldymen qarjylaı qoldaý kerek. Sondyqtan kásiptiń kózin tapqan azamattardyń bıznesi jandanady, munyń bir aıǵaǵy retinde aldaǵy alty jylda jańadan 20 myń jumys orny ashylaıyn dep otyr. Derekke júginer bolsaq, bir ǵana Astana qalasynda atalǵan baǵdarlama sheńberinde 150 mlrd teńgeni quraıtyn 709 joba iske asqan kórinedi. Óndirilgen ónim de qomaqty,  800 mlrd teńgege jetken, bul naqty aıtqanda, qazynaǵa  46 mlrd teńge  salyq tústi degen sóz.

Jalpy aıtqanda, «Bıznestiń jol kartasynyń» kásip kózin ashqysy kelgenderge shash etekten paıdasy bar. Bir ǵana derek, osy baǵdarlama júzege asqaly beri elimizde qosymsha 90 myń jumys orny paıda boldy. Ekonomıkanyń mańyzdy salasyna erekshe serpin beretin bul baǵdarlamany qazir halyq tıimdi paıdalanyp jatyr. Ásirese, aımaqtarda munyń tıimdiligi baıqalýda. Óıtkeni bul kásipkerlerdi qoldaýdyń ońtaıly ári kólemdi jobasy ekeni kózge kórinip tur. Mysaly, atalǵan baǵdarlama iske qosylǵaly beri Almaty oblysynyń kásipkerlerine 30 mıllıard teńge qarjy bólingen. Osynyń nátıjesinde aımaqta 7800 adam jumyspen qamtylyp otyr. Bul shamalap aıtqanda, 1200 joba óńirde júzege asyp otyr degen sóz.

Ras, «Bıznestiń jol kartasy – 2020» baǵdarlamasy tórt baǵyt boıynsha júzege asyrylatynyn aıttyq.  Atalǵan baǵdarlamanyń tıimdiligin myna bir derekten de baıqaýǵa bolady. Astana qalasy Investısıalar jáne kásipkerlikti damytý basqarmasynyń málimetinshe, jyl basynan beri 9231 adam qaladaǵy shaǵyn jáne orta kásipkerliktiń qataryn tolyqtyrǵan.

Jalpy Astana qalasynda157 481 kásipker bar ekenin aıta ketken jón. Onyń 62689-y zańdy tulǵalar bolsa, 94587-si – jeke kásipkerler, al 205-i – sharýa qojalyqtary bolyp otyr. Biz aıtyp otyrǵan kásipkerler men sharýa qojalyqtarynyń kóbisi memlekettik baǵdarlama boıynsha sýbsıdıa alyp otyr. Naqty kórsetkishke júginer bolsaq, «Bıznestiń jol kartasy – 2020» baǵdarlamasy boıynsha jyl basynan beri 120 joba júzege asyrylǵan. Oǵan shamamen búdjetten 31 mlrd 24 mln 400 myń teńge qarjy bólingen. Demek, atalǵan salaǵa, ıaǵnı kásipkerlikti damytýǵa memleket tarapynan turaqty túrde qoldaý bildirilip keledi. Munyń bir aıǵaǵy retinde myna bir derekke nazar aýdarǵan jón: «Bıznestiń jol kartasy – 2020» baǵdarlamasy iske qosylǵaly beri 1016 jobasy qolǵa alynǵan. Demek qarjylyq qoldaý bar.  Nátıje de kózge kórinip tur. Baǵdarlamanyń arqasynda  9 myń burynǵy jumys orny saqtalyp, 5300 jańa jumys orny ashylǵanynyń ózi kásip ıeleriniń jumysynyń turaqtylyǵyn bildiredi. Osy salyq tólemderi arqyly memleket búdjetine 21,5 mlrd teńge kiris kirgeniniń ózi kásipkerlik salanyń paıdasy baryn kórsetip otyr.

Qazir memleket basshysynyń tapsyrmasymen aýyldaǵy kásipkerlikti qoldaý úshin bar jaǵdaı jasalyp jatyr. Mysaly, Aqtóbe oblysynda

«Aýyl kásipkerligi» baǵdarlamasy júzege  asyrylyp jatyr. Oǵan shamamen 900 mıllıon teńge bólindi. Ol kezeń-kezeń boıynsha berildi. Kásip kózin ashamyn» degen adamdardyń buǵan qyzyǵýshylyǵy artqan. Tipti atalǵan qarjy 5 aıdyń ishinde tolyq ıgerilgen. Oǵan 225 adam qol jetkizgen. Jalpy «Aýyl kásipkerligi» baǵdarlamasynyń ózge jobalardan artyqshylyǵy nede? Eger, shalǵaı eldi mekende turatyn adam «óz bıznesin bastaımyn», oǵan 5 mln teńgege deıin nesıe beriledi. Al kásibin tipti keńeıtetin bolsa, onda qujattaryn ótkizip, 17 mln teńgege deıin qarjy alýyna múmkindik bar. Atalǵan baǵdarlamanyń taǵy bir ereksheligi, bul qarjyny alyp, dúken ashyp, saýda-sattyq jasaýǵa, taýardy alyp-satýǵa ruqsat berilmeıdi. Nesıe 6 paıyzdyq ústemaqymen 5 jylǵa beriledi. Qazirgi ýaqytta Aqtóbe oblysy aımaǵynda «Aýyl kásipkerligi» baǵdarlamasyna halyqtyń qyzyǵýshylyǵy artyp otyr.

Budan shyǵatyn qorytyndy ne?  Prezıdent tapsyrmasyna oraı «Bıznestiń jol kartasy-2020» baǵdarlamasyn jasaldy ári jumys istep jatyr. Sondyqtan ony «kásip kózin ashamyn» degen azamattar tıimdi paıdalanýy tıis.

Erkin Qaldan