Elbasy N.Nazarbaevtyń «Uly dalanyń jeti qyry» atty maqalasy bir jarym jyl buryn jarıalanǵan «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasynyń zańdy jalǵasy bolyp tabylady. Prezıdenttiń bul maqalasynda elimizdiń tarıhy keńinen qamtylǵan. Qadyr Myrza-Áli aǵamyzdyń «Bizdiń tarıh bul da bir qalyń tarıh, oqýlyǵy jup-juqa biraq-taǵy» degendeı, bizdiń oqýlyǵymyz juqa bolyp, shynyn aıtqanda, óz tarıhymyzdy ózimiz bilmeı ósken urpaqpyz. Biz basqa ulttardyń, basqa memleketterdiń tarıhyn kóp oqydyq. Óz ultymyzdyń tarıhyn bizden jasyryp keldi. Jerimizden Altyn adam tabylyp jatsa, «ol skıfterdiki, onyń qazaqqa qatysy joq» dedi. Altyn adam kezinde Shiliktiden de tabylǵan. Altyn adamnyń obalaryn I Petrdiń zamanynan beri arnaıy ekspedısıalar shyǵyp, tonap kelgen. Ol muralar Ermıtajda turǵanymen, qazaqqa qatysy joq etip kórsetti.
Otyrardy Iran mádenıetine aparyp tirep tastaıtyn. Otyrar kitaphanasy dep maqtansaq, ol kitaptar seniń tilińde bolmaǵan degenge deıin bardy. Al endi Mysyrdy bılegen mámlúkterdiń ózi bizdiń tilde sóılegen. Ony biz emes, kerek deseńiz, Izraıl ǵalymdary aıtyp otyr. qazaq tarıhy óleń-jyr bolyp tasqa qashalǵanymen, ony da mońǵoldarǵa tıesili degen túsinik tańylǵan. Aınalyp kelgende moıyndalmaı kelgen dúnıelerdi osy maqala ıgerýge, menshiktenýge, úırenýge, keleshek urpaqqa ózimizdiń qandaı tarıhy tereń ult ekenimizdi dáleldep, negizdep berýge jol ashyp otyr.
Ultymyzǵa ótkenin bilý mańyzdy dep esepteımiz. 30 eldiń qataryna kirý úshin álemdik órkenıetke qosqan úlesiń de mol bolýy kerek. Al endi biz qandaı úles qostyq? «Uly dalanyń jeti qyry» osyny túgendep berip otyr. Bizdiń skıf zamanynan bergi «kentavr» dep júrgenderi saqtar bolyp shyǵady. Al atpen bite qaınasqan halyq kim? Ol — qazaqtar! Soltústik Qazaqstandaǵy arheologıalyq qazba Botaı mádenıeti retinde tanylyp, sol jerde ejelgi dáýirde eń alǵash ret jylqyny qolǵa úıretken kim degende, bizdiń qazaqtar bolyp shyqty. Osy eldiń azamattary bolǵannan keıin bárimiz de osy jerdiń tarıhyna ıe bolýymyz kerek. Buryn qolymyz jetpeı, qolymyz jetse de, ózimizdiki ekeni moıyndalmaı kelgen dúnıelerdi osy maqala ıgerýge, menshiktenýge, úırenýge, keleshek urpaqqa qandaı ult ekenimizdi dáleldeýge jol ashyp otyr. Ótkendi bilý — keleshek úshin mańyzdy.
Ulyqbek Esdáýlet
