Búgin ult qaıratkeri, memleketshil, ultjandy  azamat Qazaqstannyń Reseıdegi elshisi Imanǵalı Tasmaǵambetovtyń týǵan kúni. 62  jasqa tolǵan qaıratker aǵamyzdy  Qamshy.kz aqparattyq portaly týǵan kúnimen quttyqtaı otyryp, el úshin eńbek etip, qazaqtyń bolashaǵy úshin qarymdy jumys isteı berýine tilestestigin bildiredi.

Tasmaǵambetovtyń  til, qoǵam, Astana týraly ıgilikti oılary

1.Rasynda da arǵy-bergi zamanda adam­zattyń qolynan shyqqan qaı memleketti alsaq ta, oǵan úsh taǵdyrdyń biri ǵana buıyrady eken.  Birinshisi – Táńiri el bolatyn jol da, er bolatyn ul da bergen, biraq tirligi az, tálkegi kóp, sózi mol, birligi joq el. Mundaı eldiń búgini bulyńǵyr, keleshegi kúńgirt. Ekinshisi – Jaratqan tereń tarıh, tanymdy halyq bergen, biraq bıligi berekesiz, ǵumyry mere­ke­siz el. Mundaı jurttyń joly aýyr, jeter jaǵasy alys. Al úshinshisi – ǵumyryn ult taǵ­dyrymen enshilegen júrekti Eri, astanaly Eli bar, alys-jaqyn jaqtaǵan, tutas­tyǵyn saqtaǵan salamatty memleket.  Bizdiń memleket, mine, osyndaı memleket. Al asqaraly Astana bolsa, dúbirli dáýirdiń daraboz perzentindeı ýaqytpen birge týyp, zamanynan ozǵan, sol úshin de osyndaı kúshti de qudiretti memlekettiń elordasy bolý úshin jaralǵan jasampaz qala bolyp máńgilikke qalmaq.

2.»Sol jolǵy plenarlyq otyrystan azdap sharshaǵan bolar, Nursultan Ábishuly jeksenbi kúni seıil qurýǵa taý jaqqa bardy. Qasynda men de barmyn. Parlament astanany aýystyrý jónindegi sheshimdi qoldaǵanymen, bári de óz ornynda turǵan shaq. Jazdyń jaınaǵan kúni. Sonyń aldynda ǵana jańbyr jaýyp ótken, aýa tap-taza. Bir qyrqaǵa kóterilip edik, aldymyzdan aınalaıyn arý Almaty alaqandaǵydaı aıqara ashylyp shyǵa keldi. Ǵajap kóriniske súısine qarap turdy da, Nursultan Ábishuly:  – Qandaı keremet! – dedi. Sol arada men:  – Endi, osyndaı keremetti qaldy­ryp... – dep qaldym. Aıtylar sóz aıtylyp ketti.  – Sen ondaıdy qoı, – dedi Nursultan Ábishuly qabaǵyn qataıtyńqyrap. Sóıtti de: – Biz mynandaı terıtorıaǵa eldiń bir shetinen qarap otyryp, ıe bola almaı qalýymyz múmkin. Arqada, soltústik oblystarda demografıalyq ahýaldy qalaı da ózgertýimiz kerek. Myna eldiń negizgi ıesi kim ekenin búkil álem bilýge tıis. Ekonomıkany da memlekettiń qaq ortasynan basqarǵan tıimdi. Aqmola toǵyz joldyń torabynda tur, oblystardyń astanamen baılanysy da ońaılaıdy. Tym bolmasa sony túsinseńdershi! – dep sanaǵa qadalǵan qazyqtaı qyp kesip tastady.  Bul áńgime meniń astana aýystyrý ıdeıasyna basqa turǵydan qarap, oı qalyptastyrýyma tikeleı áser etti. Keıin Memleket basshysynyń senip tapsyrǵan qaı qyzmetinde bolsam da, bul máseleni jan-jaqty zerdeleýdi bir sátke de toqtatqan joqpyn. Óıtkeni, onyń artynda buryn oıǵa kelmese de, el damýynyń árbir jylymen «kerektigin» kernegen qanshama mán-maǵyna, qanshama mańyz jatyr».
3. Oılap qarańyzshy, eldiń elden nesi artyq... Bekem birligi men bostan tirligi artyq. Al bereke-birlik – el bılep, jol kórseter tulǵadan, táýelsiz tirlik sheshim shyǵatyn astanadan bastaý alady.
4.  … Memlekettik tildiń qoldaný aıasyn odan ári keńeıtýdiń birden-bir tıimdi joly – memlekettik tildi bilýdi mindetti túrde talap etetin qyzmetter men laýazymdardyń tizimin qalyptastyrý. Birinshiden, Konstıtýsıa boıynsha Prezıdenttik saılaýǵa túsetin árbir úmitker memlekettik tilden emtıhan tapsyrady. Endeshe respýblıkadaǵy qaı qyzmetkerdiń de mártebesi Elbasynikinen joǵary emes. . …Kóp mekemelerde, ásirese, áleýmettik qyzmet kórsetý oryndarynda memlekettik tildi biletin mamandar az. Munyń ózi kóptegen otandastarymyzdyń azamattyq jáne konstıtýsıalyq quqyqtaryn shekteý. Jalpy ár nársege de suranys qajettilikten týyndaıtyny anyq. Sondyqtan bul baǵytta birqatar naqty is-sharalar keshenin belgilep, is júzine asyrý kezek kúttirmeıtin másele. Eldiń de, Elbasynyń da talaby osy. 

5.Alashtyń 100 jyldyǵyna durystap daıyndalýymyz kerek. Qazir eń bastysy, jaqsy jospar qurýymyz qajet... Alash zıalylarynyń armany, onyń oryndalǵany, táýelsiz el bolǵanymyz, osynyń barlyǵy ulttyq, tarıhı sanany kóteretin jaqsy dúnıe bolýy kerek.
6. Jemqorlyq – kez kelgen memleketti túp-tamyrymen qurtatyn basty fak­torlardyń biri. Al eger ol eldiń qor­ǵa­ny bolatyn kúsh qurylymdary men áskerge jetse, onyń zardaby zor bola­dy.

7. Balanyń oılaý qabiletin damytatyn ámbebap ádistemelerdiń biri – esse. Bizdiń jat­tandy shyǵarmalarymyzǵa qaraǵanda, esse balany óz betimen oılaýǵa úıre­tedi. Ol boıynsha beriletin taqyryptar san alýan ári ózekti bolyp keledi. Bizde bolsa, shyǵarmalardyń taqyryby soń­ǵy 20 jylda birde-bir ret ózgermegen. Olar sonaý XX ǵasyrdyń 60-70 jyl­dardan beri kele jatyr.
8. Atalarymyz ǵasyrlar boıy armandap ótken egemendikke jettik. Osy táýelsiz elimizdiń damýyna úles qosyp júr­genimizdiń – ózi baqyt. Men osy eldiń amandyǵyn, elimizdiń tynyshtyǵyn, birlik-berekesin qalaımyn. Meniń armanym osy. Meniń armanym – nemere­lerimniń baqytty bolýy. Bul – árbir adamǵa tán dúnıe. Ony túsinersizder dep oılaımyn. Memlekettik qyzmet­ker retinde eń úlken armanym – eldiń órkendeýi!.
9. Eń ózekti másele – ana tili, qazaq tili jóninde bolmaq. Osy 25 jyl ishinde qazaq tiliniń qoldaný aıasyn keńeıtý úshin memleket birshama is atqardy dep esepteımin.  Munda bir ǵana másele bar, biz 25 jyl boıy qazaq tili ózgege emes, ózimizge kerek ekenin túsinbeı kele jatyrmyz.
10. Elbasy osy 25 jyl boıy jastarmen kezdeskende de, basqa da ortamen kezdeskende de, til máselesi kóterilgende eń aldymen «qazaq qazaqpen qazaqsha sóılesý kerek» dep únemi aıtyp júredi.Mine, másele Elbasy osy 25 jyl boıy jastarmen kezdeskende de, basqa da ortamen kezdeskende til máselesi kóterilgende eń aldymen «qazaq qazaqpen qazaqsha sóılesý kerek» dep únemi aıtyp júredi. Til bar jerde qazaq bar, til joq jerde qazaq joq. Bitti, basqa formýla joq, bul máselede. Biz bir-birimizben qazaqsha sóılessek, biz óz tilimizdi ózimiz qurmettesek, biz oǵan shyn máninde janashyrlyq bildirsek, qana tildiń bolashaǵy bolady.

 Imanǵalı ataqty Qarshyǵa Ahmedıarovqa qarasqan qaıratker

 "Imanǵalıdyń qazaqtyń dáýlesker kúıshisi Qarshyǵa Ahmedıarovqa ja­saǵan qamqorlyǵyn halyq áli kúnge deıin ańyz ǵyp aıtady.

Bul týraly Qarshekeń de by­laısha eske alǵan kezinde: «Beıjińdegi Qorǵanys mınıstrliginiń qarama­ǵyn­daǵy №301 áskerı gospıtálǵa jat­qyzdy. Teksergende analızder bul jaqtaǵymen sáıkes keldi. Aptasyna eki ret gemodıalız alamyn, onda bári kom­púterlengen, jeńil ótedi. Endi búırek izdeýge kelgende meniń búıregim bir­ne­she júz adamnyń bireýinde kezdesetin óte sırek quram bolyp shyqpasyn. «Bul aýrý emes, tabıǵı genetıkalyq quram. İzdep jatyrmyz, bir-eki búırek kez­desti. Biraq onyń 85-90 paıyzy sáıkes. Bizge 100 paıyz týra kelýi kerek» deıdi. Bir aı, eki aı kúttim. Dalaǵa vırýs juqtyryp alasyń dep jibermeıdi. Kúnde erteń maǵan búırek salady dep eseptep kútip kórińizshi. Ne ýaqyt ótpeıdi. Sodan tórt aı boldy. Bir kúni «Biz Pekın boıynsha izdegenbiz (onda 20 mıllıon adam turady), endi búkil Qytaı boıynsha qarastyryp ja­tyr­myz. Tabylmasa, bir-eki, tipti úsh jyl kútýge týra keledi» degeni. Sony estip ábden qınalaıyn, eńsem túsip jatyp qaldym. Qoı, endi maǵan ajal kelgen shyǵar, elge jeteıin, týǵan jurtym­nyń topyraǵyn bir basyp, balala­rym­nyń mańdaıynan ıiskep, janymdy qıaıyn dedim. Sóıtip, ol kezde Iman­ǵalı Atyraý oblysynyń ákimi, soǵan telefon soqtym. «Úsh jylǵa deıin kú­tesiń dep jatyr. Osynshama ýaqyt masyl bolyp, eldiń aqshasyna qalaı otyramyn. Sizderge raqmet, elge qaıta­myn» dedim. «Aǵa, siz tek ózińizdi ǵana oılaıdy ekensiz. Búkil el, halyq kútip otyr ǵoı. Qalaıda elge búıregińizdi aýys­tyryp kelesiz de, oǵan el bop qýanýymyz kerek. Al qalǵan máseleni ózimiz sheshemiz, qınalmańyz» dep Imanǵalı dúrse qoıa bersin. Bul sóz­der maǵan úlken demeý, rýhanı kúsh berdi». 

Nurtóre Júsip «Aıqyn» gazeti. 2015 jyl 8 jeltoqsan

 «Qamshy» portaly kótergen máselege Imanǵalı Tasmaǵambetov qoldaý kórsetti

Qazaqtyń tuńǵysh Respýblıkasy Alashordanyń qurylǵanyna 99 jyl tolǵan kúninde «Qamshy» portalynda «MEMLEKET QARAÝYNSYZ QALǴAN İRİ MEMLEKET QAIRATKERİNİŃ ÚIİ»  atty maqala jarıalanǵan bolatyn. Onda, Almaty qalasyndaǵy Ahmet Baıtursynulynyń ózi turǵan mýzeı úıi tóńiregindegi másele kóterilgen. Mýzeı dırektory Raıhan Sahybekqyzy Alashtyń alyby Ahmet Baıtursynulynyń mýzeı úıi áli kúnge memleket qamqorlyǵynda emes ekenin, nasıhattadyń kemshil túsip jatqanyn jetkizgen.

Ahmet Baıtursynulynyń urpaqtary áýpirimdep ashqaly beri 20 jylǵa jýyq ýaqyt halyqqa qyzmet kórsetip kele jatqan Mýzeı úıi talaı ret jabyla jazdaǵan. Mýzeıdi «Ahmettiń qyzy Sholpan apamnyń amanaty edi» dep kóziniń qarashyǵyndaı qorǵaıtyn Raıhan Imahanbet Mýzeıge tek Almaty ákimi bolyp turǵanda Imanǵalı Tasmaǵambetov qamqor bolǵanyn aıtqan edi.

«Murajaı úıdiń jańarýyna úlesin qosqan, úlken azamattyq jasaǵan Imanǵalı Tasmaǵambetov bolatyn. Ol basqa ákimder sıaqty «Hat jazyńyz resmı, qazynada aqsha qarastyrylmaǵan» dep qutylǵan joq. 2005 jyly mýzeı jabylady, súriledi dep júrgende kelip, jaqsylap bir aralap shyǵyp, dalada turdy da, «buny ustap turý úshin sizge ne kerek?» dep surady. Sosyn bir ýaqytta telefon shaldy. Kóp ótpeı jetip kelgen qurylysshylarǵa «myna kisi ne aıtady, sony isteńder, ózim baqylaımyn» degen bir-aq aýyz sóz aıtty da ketti. Sol sózinde turdy, ol qurylysshylar osy úıdi 8 aı boıy jóndese, Imanǵalı eki-úsh aptada bir kelip, tekserip ketip turdy», - dep eske alǵan bolatyn Mýzeıdiń komýnaldy tólemin kelýshilerden túsken aqshamen tólep júrgen Raıhan Sahybekqyzy.

«Qamshy» portalynda jarıalanǵan maqala eleýsiz qalǵan joq. Birneshe kúnnen keıin «Qamshy» tilshisine  Premer mınıstrdiń orynbasary Imanǵalı Tasmaǵambetovtiń kómekshisi habarlasyp, Imanǵalı Nurǵalıulynyń ózi maqalany oqyǵanyn, kóp ótpeı mýzeıge arnaýly at basyn buratynyn jetkizgen bolatyn.Qashanda iskerligimen, ultshyldyǵymen, memleketshiligimen halyq alqaýyna bólenip júrgen Imanǵalı Nurǵalıuly búgin, 27 qańtar kúni resmı túrde  mýzeıge kelip, jaǵdaımen tanysty.

2017 jyl 27 qańtar

Imanǵalı aıtqan ımandy sóz

* Birde Almaty ákimi bolyp júrgen Imanǵalı Nurǵalıulyna «Bir ǵana Alma­tyda eki birdeı Áýezov kóshesi bar, bul qalaı?» dep jýrnalıser taqymdap qoımapty. Olardyń buryn qala irgesi bolǵan Kamenka jaqtaǵy Áýezov kóshesin meńzegenin ańǵarǵan ákim:
– Sabyr etseńizdershi, eki Áýezov kóshesi bolsa, onda turǵan ne bar? Bizde de onsyz da eki Áýezov bar emes pe? – depti aqyryn ǵana...

* * *
Qarshyǵa Ahmedıarov Qytaıdan búıregin jańalatyp kelgennen keıin, Almaty ákimine kirip: – Áı, Imanǵalı! Men mynaý Almatydaǵy úlken alańda 20 000 dombyrashynyń basyn qosyp, konsert bergim keledi, – depti. Sonda Imekeń: – Oıpyr-aı, Qarsheke! Qytaıdyń bir búıreginiń kúshi 20 myń dom­byrashy degizip tur... Sonsha dombyrashy bar ma bizde? Eki búıregińizdi aýys­tyrsańyz, ne bolady? – degen eken...

* * *
Ákimderdiń kezekti esep berýinde bir orys kempir irgedegi meshitten shyq­qan azan daýysyna narazylyq bildiripti. «Kúnige 5 ret aıqaılap mazamdy alady» degen álgi turǵynǵa Imekeń:
– Qashan 6-ret azan shaqyrady, maǵan sol kezde kelińiz, máseleni sheshe­-
miz, – depti. Máseleniń sheshimin jedel tapqan ákimge kempir qaıta-qaıta alǵysyn aıtyp, yrza bolyp ketipti...

 Kúltegindi Qazaqstanǵa qaıtarǵan azamat

*Imanǵalı Tasmaǵambetov 2000 jyly Kúltegin tasynyń kóshirmesin  Qazaqstanǵa qaıtarǵan azamat. Osy jáne ózge de jumystary úshin Imanǵalı Tasmaǵambetov IýNESKO-nyń «Jibek joly» atty medalimen marapattalǵan. IýNESKO-nyń bul medali uıym atynan beriletin jalǵyz kúmis medal, qalǵany - qola. 

*Imanǵalı Tasmaǵambetov Abaı Qunanbaı, Jambyl Jabaev, Muhtar Áýezov, Qanysh Sátpaev, Ǵabıt Músirepov jáne Álkeı Marǵulan sıaqty qazaq ǵylym-bilimi men ádebıetindegi nar tulǵalardyń 150, 100 jyldyq mereıtoılaryn IýNESKO kóleminde toılaýǵa atsalysqan qaıratker.

Ómir joly, mansaby, qyzmeti

Imanǵalı Tasmaǵambetov Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń eń alǵashqy kómekshileriniń biri. Ol 1993 jyldan 1995 jyldar aralyǵynda prezıdent kómekshisi, keıinnen taǵy 1998-1999 jyldary prezıdenttiń birinshi kómekshisi boldy.  Óziniń saıası mansabynda Bilim jáne ǵylym mınıstri, Qorǵanys mınıstri, Prezıdent ákimshiliginiń jetekshisi, Memlekettik hatshy, úsh ret ákim jáne tórt  ret ártúrli premer-mınıstrlerdiń orynbasary, bir ret premer-mınıstr qyzmetin atqardy. Sońǵy mansaby–Qazaqstannyń  Reseıdegi tótenshe jáne ókiletti elshisi. 

Otbasy týraly

Imanǵalı Tasmaǵambetovtiń ákesi – Nurǵalı Tasmaǵambetov 1926 týyp, 1997 jyly qaıtys bolǵan.

Anasy – Dildá Qoqanova 1930 jyly týǵan. Ápkesi – Nursulý Tasmaǵambetova – medısına ǵylymdarynyń doktory. 

Imanǵalı Tasmaǵambetov áıeli Klara Bekqulovamen Batys Qazaqstan memlekettik ýnıversıtetiniń birinshi kýrsynda tanysyp, besinshi kýrsynda otbasy qurǵan. Eki qyz, bir uly bar. 

Qyzy – Ásel Tasmaǵambetova. Ol – 1979 jyly týǵan. Mamandyǵy– zańger. "Sábı" atty qaıyrymdylyq qorynyń negizin qalaǵan. Onyń kúıeýi – Qazaqstanda belgili kásipker Keńes Raqyshev. Tasmaǵambetovtiń kishi qyzy óner adamy. Aty – Sofá Tasmaǵambetova, sýretshi. Ataqty Pavel Dragýnovtyń shákirti. Uly –Nursultan Tasmaǵambetov 1994 jyly týǵan. Alaıda  Nursultan Tasmaǵambetov týraly aqparat az. Tek kásipker ekeni aıtylady.

 Internet kózderinen daıyndaǵan Berik Beısenuly