Jalpy qylmys áleminde názik jandylardan qaraǵanda er adamdardyń sany basym ekeni ras. Áıtse de, álemde jantúrshigerlik qylmystarymen, qatygezdik is-áreketterimen tanylǵan qyz-kelinshekter az emes. Olardyń ishinde  qylmystyq toptardy basqarǵan, esirtki saýdasymen aınalysqan áıelder de bar. Sonymen tómende qylmys áleminde jaýyzdyǵymen nazar aýdartqan názik jandylardyń bir shoǵyry.

1.     Elızabet Vettlaýfer (Kanada)

2017 jyly kanadalyq medbıke Elızabet Vettlaýferge ómir boıy bas bostandyǵynan aıyrý týraly sheshim shyǵaryldy. Bul sheshim onyń serıalyq kisi óltirýshi bolǵandyǵy úshin shyǵarylǵan bolatyn. Onyń qolynan segiz adam qaza tapqan. 2007 jyldan 2016 jylǵa deıin Vettlaýfer qarttarǵa arnalǵan úsh emhananyń medbıkesi bolady. Biraq, onyń esirtkige táýeldiligi bar ekendiginen eshkim beıhabar edi. Alǵashynda ol ınsýlınniń kóp mólsherimen óziniń eki emdelýshisin óltirmek bolyp, onysy sátsiz shyǵady. Keıingi qurbandyǵyna sol ádispen ol degenine jetedi. Qaıtys bolǵan 84 jastaǵy er adam bolatyn. Keıingi áreketteriniń keıbiri sátti shyǵyp jatsa, keıbiri sátsiz bolyp, birneshe adamdy ajal qushtyrdy. Aqyry, ol qylmysy jaıynda ózi moıyndaıdy. Biraq, sot isinde ol óziniń bul qylmystarǵa ne úshin barǵandyǵy jaıly lám-mım demeıdi. Keıbir adamdar onyń qylmysyna «qart adamdardyń aýrýyn jeńildetý maqsatynda jasaǵan bolýy múmkin» degen oı aıtsa, keıbiri esirtkiniń kesirinen degen boljam aıtady. Nede bolsa, ol endi Kanadanyń eshqandaı qart adamdaryna zıanyn tıgize almaıdy.

2. Djoanna Dennehı (Ulybrıtanıa)

2013 jyldyń sáýir aıynda brıtandyq áıel Djoannoı Dennehıge sot úkimi shyqty. Bul sheshim de – ómir boıy bas bostandyǵynan aıyrý bolatyn. Al, onyń qolynan úsh adam ajal qushqan. Onyń birinshisi – sýyqqandylyqpen pyshaq arqyly óltirilgen jubaıy bolsa, ekinshisi, ıaǵnı jumys berýshini ol tamaǵynan baýyzdap óltirgen. Úshinshi qurbany – onyń pyshaǵynan ólgen kórshisi boldy. Kisi óltirýshi áıel sotta ózin «Krımınalnyı chtıva» kınosyndaǵy ártis Ýma Týrmannyń ózine shabyt bergendigin aıtqan.

3. Inessa Tarverdıeva (Reseı)

Burynǵy áıelder qylmys tobynyń basshysy bolǵan reseılik áıel «Amazonka bandasy» atanyp ketken eken. Ol 2017 jyly 21 jylǵa túrmege qamaldy. Óziniń qylmystyq jolyn 2003 jyly bastaǵan eken. Ol ózi top quryp, úlken jolǵa shyǵyp, esh qoryqpastan kólikterge oq atyp, barlyq baǵaly zattardy alǵan soń máıitterden qutylyp otyrǵan. Onyń qolynan kishkentaı sábıler de qaza bolǵan. Inessa keıinnen mılısıa qyzmetkerlerine yzaqorlyqpen óziniń kóp adam óltire almaǵandyǵyna ókingendigin jetkizgen.

4. Melıssa Kalderon Oheda (Mesıka)

La Chına atymen tanylǵan qylmystyq top basshysy Melıksa esimdi áıeldi sotqa óziniń jigiti ustap bergen. La Chına  2005 jyly Meksıkanyń qylmys álemine bet burady. Ol esirtki saýdalaýshylarmen seriktestik ornatyp, 2008 jyly buzaqylyq topty basqarady. Ol jeti jyldyq esirtki saýdasyn jandandyrǵan ýaqytta  Damaso aýmaǵynda qlmys úsh esege kóbeıdi.  Melıssa kisini aıaý degendi bilmeıtin. Onyń kisi óltirýde qoltańbasy da bar edi. Onyń jigiti Pedro Gomes esimdi túrmeden shyqqan ataqty bandy boldy. Ol ekeýi birlesip kóptegen qylmystar jasaıdy. Alaıda, La Chına qylmys jasaýda qatygezdigimen tym shekten shyǵyp ketken bolatyn. Aqyry, 2015 jyly jigiti Gomestiń ózi La Chınany polsıaǵa ustap beredi. Sotta onyń qolynan 150 kisi ólimi jáne esirtki saýdasy aıyby taǵyldy. Meksıkada ár túrli qylmystarǵa san túrinde jaza taǵaıyndalatyndyqtan, La Chınaǵa 893 jyl bos bostandyǵynan aıyrý týraly sheshim qabyldaıdy. Iaǵnı, óziniń jaýyzdyǵymen Meksıkany titiretken qanisher áıel ómir baqı qamaýda bolady degen sóz.

P.S. Mundaı tizimdi tize berýge bolady. Degenmen, ıbalylyǵymen, meıirimdiligimen, anaǵa tán mahabbatymen tanylǵan áıel ǵana – áıel degen atqa laıyq bolary sózsiz. Názik jandylar, árqashan názik bolmysyn saqtasa eken deımiz.

Daıyndaǵan: Naýryzbek SARSHA