Zaman talabyna qaraı Konstıtýsıaǵa ózgeris engizilip otyrady

/image/2020/09/07/crop-140_9_436x581_133242301600.jpg

Jemqorlyqtyń, keıbir quzyrly organdardaǵy qatelikten halyq aldynda zań jumys istemeıtin, onyń keıbir adamdarǵa qatysy joq sıaqty ıllúzıa paıda bolady. Bul jaıynda saıasattanýshy Qazbek Maıgeldınov «Jelmaıa» jobasynda aıtty.

Onyń aıtýynsha, Ata Zań kez kelgen memlekettiń basty postýlaty. Iaǵnı osy zańǵa bet buramyz, soǵan baǵynamyz. Ata Zań bizdiń eń betke ustar zań.

"Konstıtýsıa uǵymy alǵash 1789 jyly Amerıka qurama shtattarynda engizildi. Odan keıin Eýropanyń Fransıa, Polsha elderinde taraı bastady. Búgingi tańda Konstıtýsıasy bar memleketter kópshilik, degenmen Erýopanyń damyǵan memleketteri ishinde Konstıtýsıasy joq elder de bar. Mysal retinde Ulybrıtanıany alýǵa bolady, olardyń óz  bılik zańy bar. Iaǵnı Erkindik negizderi degen zań jobasy bar. Olar sonaý anglo-saksondyq zamannan kele jatqan sol zańǵa súıenedi. Izraılde úkimet, prezıdent, halyq týraly zańdary bar, biraq Konstıtýsıa degen muǵym joq. Budan kez kelgen el ózińniń basty zańy bar ekenin kóremiz. Ony Konstıtýsıa nemese negizgi zań dep ataıma ol óz tańdaýlary",-deıdi saıasattanýshy. 

Sonymen qatar, ol QR Konstıtýsıasy osy ýaqytqa deıin nelikten tórt ret ózgergenin aıtyp berdi. 

"Bizdiń qazir qoldanyp júrgen Konstıtýsıamyz 1995 jyly qabyldanǵan. Onyń ereksheligi Keńes úkimetiniń sarqynshaqtarynan arylý boldy. Mysaly, 1995 jylǵa deıin bizde Parlament degen uǵym múldem bolǵan joq. Onyń ornyna Joǵarǵy keńes degen boldy, ol sonaý keńes zamanynan qalǵan qurylym. Mine, osy jańa Konstıtýsıa boıynsha bizde Parlament quryldy, joǵarǵy jáne tómengi palata jáne basqa da ózgeshshelikter engizildi. Osy kúnge deıin bizdiń Konstıtýsıa tórt ret ózgerdi. Eger álemdegi Konstıtýsıalarǵa analız jasasaq ol 10-15 jylda ózgerip turady. Mysaly, 1994 jyly Belgıa jańa Konstıtýsıa qabyldady, olar burynnan táýelsiz el, solnda da ózgertti. 1999 jyly Shvesarıa jańa Konstıtýsıa qabyldap, osy kúnge deıin onnan astam ózgeris engizdi. Bul álemdik tendensıa. Ol zaman talabyna, qoǵamdaǵy belgili bir formasıanyń ózgerý áserinen bolyp otyrady. Al, biz Keńestik formasıadan naryqtyq jaǵdaıǵa kóshtik. Mine osyndaı jaǵdaıdyń saldarynan ózgerister eńgizýge májbúr boldyq",-deıdi ol.  

Sonymen qatar, ol zań durys bolǵanymen onyń oryndalý jaǵy nashar bolýy múmkin degen oıyn bildirdi.

"Zańǵa baǵynatyn jáne ony eskermeıtinder bolady. Mysaly, jol tártibin buzǵan Maqsat Úsenovke qatysty qoǵamda úlken rezonansty oqıǵa boldy. Ol kóligimen bir ret adam qaqty, ekinshi ret taǵy soqqan kezde adam ólimimen aıaqtaldy. Nátıjesinde ol óziniń naqty jazasyn alǵan joq. Sonda halyqta «zań bireýge jazylǵan, jazylmaǵan ba?» degen suraq paıda boldy. Munyń barlyǵy saıyp kelgende jemqorlyq, İİM men sot otyrysynda jiberilgen qatelikter. Sonyń nátıjesinde bul zań jumys istemeı turǵan sıaqty ıllúzıa paıda boldy",-dedi Qazbek Maıgeldınov.

 

Pikir qaldyrý

Qatysty Maqalalar