Bul tilegimniń kimge arnalaryn bilmeımin. Biraq, táýelsizdik kúnin basqa bir ýaqytqa aýystyraıyqshy! Zorlyqpen, ótirik, aıarlyqpen, nemkettilikpen, mazaqpen, tabamen qarsy alynǵan bundaı táýelsizdik kúni ábden toıdyrdy. Júrekti qan jylatyp, júıkeni juqartyp, jigerdi jasytyp, betke ábden salyq bolyp bitti. Qarasha aıy týdy boldy, qara bet adam qusap bas kóterip qaraýdan qaldyq.

Iá, táýelsizdik kúnin aýystyraıyq! Ózi de ádeıi qoldan jasalyp, kúzdiń qara sýyǵy barynsha qataıatyn, qystyń qytymyr aıazy bastalatyn bir saıtan-sapalaq ýaqytqa týralandy emes pe. Sonyń kesirinen Jeltoqsan kóterilisi týylǵan 17 jeltoqsan da umytyldy. Onymen birge qazaq jastarynyń qandy qyrǵynǵa ushyraǵan kúni de umytyldy. Onymen birge azattyq ańsaǵan asqaq rýh, táýelsizdikke umtylǵan ór minez de jerlendi. Táýelsizdik kúni eshkimge kerek emes qazir. Ony sezinip jatqan adam bar degenge senbeımin. Bar bolsa men qusap muń shaǵyp, jylanyp otyrǵan, eliniń táýelsizdigi tabannyń astyndaǵy qoqystan da qunsyz azdaǵan qur súlder ǵana bar shyǵar. Áýeli, olardy táýelsizdikti sezinedi degennen góri onyń aıaq asty bolǵan aıanyshty jaıyna joqtaý aıtady degen jón bolar.

Jeltoqsan deımiz, qazaqtyń ul-qyzy sol qasiretti jeltoqsanda qan tókken alańda aspanǵa astamsı qarap alyp shyrshalar ornaıdy jyl saıyn. Kóńilderde byqsyp jana almaı jatqan bostandyqtyń bolmashy sáýlesin, álgi alyp shyrshalarǵa ornatylǵan abajadaı shamdardyń jaryǵy jutyp qoıady. Sol shyrsha toly shamdy shyr aınala esi kiresili-shyǵasyly bir top adam júredi. Olar otty aınala ushatyn saıtan kóbelekke uqsaıtyndaı, biraq, dóp basyp taný qıyn. Topyrlaǵan beıneleri nájiske úımelegen jasyl shybynǵa da, tezekke qaptaǵan qara qońyzǵa da keledi. Olarda táýelsizdik degen túsinik, otanym degen oı, ultym degen uǵym, memleketim degen sana joq. Meńireý qalyptarynda bıik shyrshaǵa óli janarlarymen mánsiz qaraǵan kúıi aınala beredi, aınala beredi...    

Iá, kólgirsip, jalǵan namysshyl bolýdyń ne jóni qaldy? Qazirgi bizdiń jaǵdaı osy. Jańa jyldy halyqtyq mereke dep qatty jaqsy kóremiz. Onyń áldebir bóten dindik sıpatyn aqtap alýǵa daıar «advokattarymyz» kóp. «Qońyzdar» men «shybyndar» sheńber aınalý dástúrine qajet jasandy shyrshalaryn bıyl da erte ornata bastady. Astananyń alańdary, kózge túsedi aý degen kórnekti jerleriniń bárinde erbıgen ótirik shyrshalar qoıylǵan. Al, jańa jyl merekesinen baqandaı jarty aı, on alty kún buryn keletin Táýelsizdik kúni, Qazaqstan deıtin memlekettiń táýelsizdik jarıalaǵan kúni – sol baıaǵy mazaq shekpenin jamylǵan miskin qaıyrshydaı bir qýysta tilsiz jatyr. Ol baıǵustyń baryn alyp, baılyǵyn bulap, maıy men qanyn tespeı soryp júrgender ony ózderine qajet kúni ǵana súıretip alyp shyǵady da, sasyq paıdalaryna jaratyp bolǵan soń álgi qýysqa qaıta nyǵaı salady.

Al, onyń qorlanǵan qalpyna bizdiń, ıaǵnı, «táýelsiz Qazaqstanda júrmiz» dep kúpıetin kóptiń boıy ábden úırenip alǵan. Táýelsizdikti qurmetteý, ony baǵalaý, tipti, «táýelsizdigimiz bar el ekenbiz-aý» dep túısiný joq. Iá, jaza berseń zar-nala bite me?! Al, osy táýelsizdikti tolyq sezinetin azat sana bizde nege joq? Bizde bolǵanda da, «táýelsiz Qazaqstandy» basqaryp otyrǵan bıliktegi «táýeldi adamdarda» nege joq? Sebebi, dál solar táýelsizdik úshin kúrespegen, kúresýdi oılap ta kórmegen, táýelsizdik úshin ter, qan tógý, qajet bolsa jan berý degen ór minez, asyl qasıet, degdar tektilikti týada boıyna darytpaǵan dúbara urpaq. Al, memlekettiń ıdeologıasyn ondaı adamdar júrgizip otyrǵan jerde, olardyń tálim-tárbıe, úgit-násıhat, baǵyt-baǵdar, is-áreketin kórgen, oǵan kózi, qulaǵy, boıy, bolmysy úırengen bylaıǵy jurt ta olar aınalǵan sheńberden shyǵa almaıtyny anyq. Qazirshe bárimiz shyrshany aınalǵan sheńberdiń boıynda júrmiz. Al, kúnderdiń kúni sol sheńber buzylǵanda ǵana táýelsizdikti tórimizge shyǵaratyn halge jetemiz. Olaı bolmaǵan jaǵdaıda jasandy táýelsizdik kúnin aýystyrǵanymyz jón, merekesi az, kúni jyly, ózimizge jaqyn Naýryz aıyna qaraı bolsa da.

P.S.

Osydan 5 jyl buryn, «Jas qazaq» aptalyǵyna (№56 (206) 12 jeltoqsan 2008) «Táýelsizdikti tanısyń ba?» degen taqyryppen maqala jazyppyz. Fransýz jazýshysy Stal Anna Lýıza Jermaneniń «táýelsiz halyqta ǵana ulttyq minez bolady» degen sózin keltirip, sol minezdi ózimizden izdep kórippiz. Shyrshalardyń butaǵymen tumshalanǵan táýelsizdiktiń kimge tanystyǵyn bilgimiz kelipti. Ókinishke qaraı ondaı táýelsizdik, ony dúr kóteretin rýh pen minez áli tabylmaı keledi eken.

Astana