Jaqynda Youtube áleýmettik jelisinde QR Mádenıet jáne sport mınıstri Arystanbek Muhamedıulynyń «Qazaq eli» kıno kartınasy avtorlarymen kezdesýi barysyndaǵy áńgimesiniń aýdıojazba nusqasy jaryq kórdi. Mınıstr myrzanyń túsirilim jetekshilerimen áńgimesin tyńdap otyryp máseleniń ýshyǵyp ketkenin ańǵarýǵa bolady.
Atalmysh aýdıojazbany áleýmettik jelige «John Smith» atty qoldanýshy júktegen, dep jazady http://newtimes.kz portaly. Aýdıojazbanyń áleýmettik jelidegi mazmunynda bul – kınojobanyń máseleleri boıynsha keńesý ústinde túsirilgen deıdi, - Radıotochka.
Áńgimeniń aýanyna qarasaq, daýly talqy osyǵan deıin qoǵamdyq ortada qyzý pikir-talasqa túsken, Qazaq handyǵynynyń 550 jyldyǵyna arnalyp túsirilip jatqan «Qazaq eli» atty kıno kartınanyń tóńireginde bolca kerek.
«Qazaqfılm» basshylary mınıstr myrzaǵa qarjynyń jetkiliksiz ekenin aıtyp, qarjylyq qujattardyń áli kúnge deıin daıyn emestigin, úlken qarajattardyń nelikten kınostýdıanyń mańynan ótip ketetinin aıtyp shaǵymdanady. Al Mádenıet jáne sport mınıstri Arystanbek Muamádıuly ózine dat aıta kelgenderdi jubatqan syńaı tanytyp, «jýrnalıserdi jınańdar da pres-konferensıa ótkizińder. Sonda osy problemalaryńdy aıtyńdar. BAQ arqyly halyqqa da, basshylyqqa da jetkizińder»,- deıdi.
Osyǵan deıin Mádenıet mınıstrligi Qazaq handyǵynyń 550 jyldyǵyna arnalǵan «Qazaq eli» 10 serıaly kórkem fılmniń jaryq kóretinin aıtqan bolatyn. Onyń búdjeti 1 mlrd 125 mln teńgeni quraǵan. Alaıda, qarjy tapshylyǵynan serıaldyń túsirilimi shilde aıynan tamyz, qyrkúıek aılaryna shegerilgen. Dese de, fılm avtorlary serıaldyń tusaýkeserin 16 jeltoqsanǵa josparlaǵan.
«Radıotochka» Mınıstr myrzanyń «Qazaqfılm» basshylarymen arasynda bolǵan áńgimeniń aýdıojazbasyn usnyp otyr. «Qamshy» portaly orys tilindegi suhbattyń memlekettik tildegi nusqasyn usynady.
Mınıstr: «Qazaq eli» úshin 1 mldr 125 mln teńge bólingen. Keıin biz «Qazaqfılmniń» búdjetinen taǵy aqsha bólgizdik, berdik pa? Berdik! Sol aqshalardy aldyńdar ma? Álde tek mıllıard júz jıyrma bes mıllıon ǵana ma?
B: Mıllıard júz jıyrma bes mıllıon qalaı turǵan, solaı tur.
Mınıstr: Tur ma?
B: Iá, biz onyń tek 3 mıllıonyn ǵana kıno túsirýge jumsaı alamyz. Sebebi, 37 paıyzy – 12 nds, 15 stýdıaǵa t.b. Qalatyny 3 mıllıon teńge, árıne, bul aqshaǵa fıdm túsire almaısyń.
Mınıstr: Jo, ne... Arman sabyr et. Sonda ne problema, túsinsem buıyrmasyn?
B: Aqsha joq.
Mınıstr: Al nege joq?
B: Keshirińiz, men 2 mınýt sóz alsam dep edim. Meni tyńdańyzdarshy. «Qazaq eli» jobasy boıynsha kelesideı qıynshylyqtar týyndap otyr. Birinshiden, áli kúnge deıin naqty bekitilgen smeta joq. 1 mlrd. 125 mln teńgeniń ne maqsattarǵa jumsalýy tıis ekenin kórsetetin qujattar joq. Bul óz kezeginde bizdegi qarajattardyń esebin kórsetýge múmkindik bermeıdi (úzilis). Mindettemelik aýdarymdar men túsirilim tobyna bólinetin qarajat óz jobasynan 5 ese asyp ketken. Túsirýshi toptyń jalaqalyry da 10 ese asyp tur. Biz jalaqyny keshiktirip kórgen emespiz. Alaıda mine, solaı bolyp tur. Basshylyqty, ıaǵnı, meni Baqyt Ǵafýrulyn tyǵyryqqa ákelip tirep qoıdyńyzdar. Men qazir eshqandaı kelisim shartsyz jumys jasap otyrmyn.
Mınıstr: Bek, saǵan kóp rahmet...
B: Ári qaraı... Bir mınýt! Keshirińizder. Odan ári qaraı, mundaı qarjylyq qıyndyq saldarynan keıin affılıasıalyq túrge aýysýymyzǵa týra kelip otyr. Qarajat únemdeý úshin týǵan-týystarymyzdy ákelip jatyrmyz. Bul sybaılas-jemqorlyqqa ákelip tireledi, óz kezeginde.
Mınıstr: Arman... siz tura turyńyz, biz bylaı istegenimiz jón. Áýelde 1 mlrd. 125 mıllıon teńgeniń smetasy bar emes pe?
B: Bar, biraq biz ony qazir ózimizben birge alǵan joqpyz. Biraq olarda da sol smeta bar ǵoı.
Mınıstr: Maǵan bershi sol smetany!
B: Joq!
Mınıstr: Habarlas, sura. Mınıstrilikten qarajat bóletin kezde biz smetasyn berdik qoı. Qarańdar, jaǵdaıdy ózgertý úshin – jaraıdy, ózderińniń uıattaryń bilsin. Biraq bul adamgershilikten asqandyq, atıkásibılikterińdi kórsetip tur. Endi máseleni ýshyqtyrmaı sheshý úshin, men mynany usynamyn. Men osylaı isteýime týra kelip tur. Erteń anaý, Prezıdent ákimshiliginen, qarjy polısıasynan, prokýratýradan adamdar kelip, memleket qarjysy qalaı joq bolyp ketti degende senderdi ustap bergim kelmeıdi.
Erteń, baspasóz-konferensıasyn ótkizgende aıtamyn – «ıá, men olardyń jaqtasymyn. Olar jáı ǵana kórkem fılm túsirgileri keldi, menimen aqyldasty»,-dep. Al sender qazir shyǵasyńdar da, qarjynyń naqty nelerge jumsalǵanyn túsindiresińder. Men qaıtalap aıtymyn, men sanaly túrde osylaı isteýge májbúrmin. Aıtyńdarshy, qazir qarjy polısıasyn shaqyryp, esep komıtetinen adamdar shaqyryp tergeý jasaý tıimsiz ǵoı. Onyń ústine men «Qazaqfılm» jumysynyń turalap qalǵanyn qalamaımyn. Kerisinshe, onyń jumysyn qazir toqtatýǵa bolmaıdy. Rústem, meniń usynysym mynadaı. Baspasóz-konferensıasyn jınańdar. Sabyrmen, emosıasyz – «ókinishke oraı keıbir qujattarda sıfrlar durys kórsetilmegen», dep aıtasyń. «Mysaly, dekorasıa jumystaryna shamamen 200 mln ketti. 200 mln-ǵa stýdıada jáne Qapshaǵaıda birneshe restavrasıalyq jumystar júrgizdik»,-de! Okeı!
B: Onda da jetpeıdi, Aıeke, eshqandaı da jetpeıdi.
Mınıstr: Sender osynyń negizinde smeta jasaýlaryń qajet. Ol úshin burynǵy smetany tabyńdar. Aıtyńdar, bir ǵana «Syǵynaqty» restavrasıalaý úshin 200 mln emes – 500 mln ketti dep Mine, smeta (joba). Mine, mynaý, mine mynaý...
B: Biz ózimizdiń hatymyzda kórsettik qoı.
Mınıstr: Ný, jazyńdar...
B: Esińizde bolsa, biz birinshi ret kezdeskende siz maǵan, aqsha úshin ýaıymdama – bastaı ber degensiz. Biz aýyzsha ýaǵdalastyq. Men sol úshin de bul jobaǵa kirisken edim.
Mınıstr: Men áli de bas tartpaımyn. Tyńdashy, bárin – ózderiń qurttyńdar ǵoı. Senderge búkpesiz shynymdy aıtaıyn, ıá. Biz Báke ekeýimiz nelikten fılmdi sanaly túrde toqtattyq. Biz Bolat Qalymbetovpen aqyldasyp, «Qazaqfılmniń» ózge fılmderinen únemdegen qarjyny senderge berýdi josparlaǵan edik. Bul ótirik emes. Osyndaı oıdyń bolǵany ras, áli de kúshinde. Men osynyń bárine tózip kelemin. Tózip kelemin, jınaǵan qarjyny senderge berý úshin. Ol 500 mıllıon bola ma, 600 mıllıon bola ma, tipti mıllıardtan asyp keter... Tipti anaý... «Fenıks» emes, ekinshi fılm, amerıkalyqtardyń... «Djın», solardyń bárin toqtatyp tastadym, men. Eger qazir biz bir komanda bolyp jumys istesek, úndemdelgen qarajatty sizderge berýge múmkindik bar. Tipti, «Fenıks» fılmi úshin kúmán bar...
B: 450...
Mınıstr: Men Úkimette osy máseleni aıtamyn. Únemdelgen qarajatty «Qazaq eli» jobasyna aýdarýdy surap hat joldaımyn. Biraq bul úshin biraz ýaqyt kerek. Al qazir qolda bar qarajatpen jumys jasaý kerek. Men senderge aıtamyn, bul jobany bári ańdyp otyr. Baǵyp otyr. Qarap otyr. Erteń túsirilim aıaqtalady. Esep komıtetinen bastap kele bastaıdy. Kezinde «Kóshpendilerdi» túsirgende de solaı bolǵan.
B: Sonda ary aıt ta, beri aıt, bári bir... Áıtpese biz daıyndalmaımyz. Sonda túsirilim bolmaıdy degen sóz ba?
Mınıstr: Al, esepterińdi ótkizińder, aqsha alasyńdar. Al dekorasıa sapaly ma, joq pa ol ózderińniń sharýalaryń. Okeı?
(Úzilis)
B: Bul halyqaralyq daý? Eń tómen baǵa. Men ne isteıin, tegin jumys isteıin be? Onsyz da kúnimen, túnimen júrgenime 6 aı boldy...
Mınıstr: Daýys kóterme! Bl..t. Taýypsyń!
B: Men shynymen jumys istep jatyrmyn!
Mınıstr: E, tyńda, toqtat boldy! Eger daýys kóteretin bolsań, qýyp shyǵamyn. Nege adamdy osyndaıǵa májbúrleısińder? Esep-qısaptaryńdy retteńder. Qalaı? Ol ózderińniń ishki sharýalaryń. Biz mınıstrlik buǵan quqyǵymyz joq jáne Bek, bul senderdiń ózderińniń ishki sharýalaryń. Kelisimdi ózderiń jasadyńdar. Unamaı ma? Qalamaqysy tym qymbat pa? Arzanyn tap. Bul osylaı ǵana sheshiledi. Arzan rejıser taýyp al. Al solaı bolǵan eken, ózderiń til tabysyńdar. Al biz alǵa qaraı júre beremiz. Ulyn shaqyrdy ma? Onyń uıaty bilsin. Basty rólge áıelin shaqyrdy ma? Eshteńe etpeıdi. Erteń sol úshin ózi jaýap beretin bolady.
Aýdarǵan Nurzat Toǵjan
