Qytaı shıelenisti áskerı jaǵdaıda Úndistan kúshterine qarsy qorqynyshty jańa qarýdy qoldanady. "Qytaı Gımalaıda áskerı qarsylasý kezinde úndi kúshterin shegindirý úshin mıkrotolqyndy qarýdy qoldandy" dep habarlady  The Times.

Sáýirde Úndistan-Qytaı shekerasyndaǵy Ladah aımaǵynda birneshe adam qaza tapqan qaqtyǵystan keıin  eki el arasynda shıelenis kúsheıe tústi. Sodan beri eki eldiń áskerı kúshteri taýly aımaqtaǵy qatal aıazǵa qaramastan, sonda qonyp, artılerıa, tankter men áýe shabýylyna qarsy qorǵanys júıeleri bir-birin kúzetýde.

Degenmen, daýdy sheshý úshin eki jaqtyń áskerı qolbasshylary arasynda kelissózder júrgizilip jatyr.

Beıjińdik halyqaralyq qatynastar jónindegi sarapshy "Qytaı Úndistan kúshterin qýyp shyǵarý úshin joǵary fokýsty radıasıa sáýlelerin qoldandy" dep málimdedi.

Qarý-jaraqtyq mıkrotolqyndy ımpúlster paıdalanylsa, olar adamdarǵa aýyrsyný men yńǵaısyzdyq týdyrýy múmkin.

Mundaı qarýdy qoldanýdy sarapshylar myltyq sıaqty kádimgi qarý-jaraqty qoldaný tásili retinde qarastyrdy.

1996 jyly Úndistan men Qytaı arasyndaǵy kelisimnen keıin daýly shekarada myltyq pen jarylǵysh zattardy qoldanýǵa tyıym salynǵan.

"Beıjińniń Renmın ýnıversıtetiniń halyqaralyq qatynastar profesory Djın Kanrong dáriste Qytaıdyń mıkrotolqyndy qarýdy qoldanǵany týraly málimdeme jasady" dep habarlaıdy The Times.

Ol Qytaıdyń halyqtyq-azattyq armıasy úndistandyq kúshter ok atpaı-aq basyp alǵan eki strategıalyq tóbede terıtorıany qalaı "ádemi" ıemdengenin sıpattady.

Profesor "Biz muny jarıalamadyq, óıtkeni máseleni ádemi sheshtik. Kerisinshe, ol Úndistan jeńiliske ushyrady" dep málimdedi.

Djın qytaılyq kúshter mıkrotolqyndy qarýdy tóbelerdiń túbine ornalastyryp, shyńdarǵa baǵyttaǵanyn aıtty.

Onyń aıtýynsha, mıkrotolqyndy sáýleler nátıjesinde tóbedegi úndi kúshteriniń júregi aınyp, qusyp, keıin shegingen.

Times mundaı qarý-jaraq "jaý áskerlerine qarsy" birinshi ret qoldanylýy múmkin dep habarlaıdy.

AQSH sıaqty basqa elder buryn elektromagnıttik sáýlelený qarýyn qoldanǵan.

Olar adamdarǵa óte aýyr zıan keltiredi, sonymen qatar elektronıka nemese zymyran keshenderin buzatyn joǵary energıaly sáýlelerdi qoldanady.

Mundaı qarýlar "tikeleı energıaly" qarýy dep ataldy. Keıbireýler elektromagnıttik sáýlelenýdiń ornyna dybystyq tolqyndardy paıdalanady.

Mundaı qarý-jaraqtyń buǵan deıin de qoldanylǵandyǵy týraly kóptegen boljamdar bar, biraq, ádette, sheteldik memleketterdegi dıplomattarǵa qarsy qoldanylǵan.

2016 jyly Kýbadaǵy AQSH elshiliginiń qyzmetkerleri bas aýrýy, júrek aıný, murynnan qan ketý jáne kenetten qysym sezinýine shaǵymdandy.

Olar "jasyryn dybystyq qarý qoldanylǵan" dep málimdedi jáne bul is "Gavana sındromy dep atalatyn alǵashqy is retinde tanymal boldy.

Uqsas oqıǵalar Qytaı men Reseı sıaqty AQSH-tyń basqa birneshe laýazymdy tulǵalarynda boldy, onda habarlanǵan aýrýlar ǵımarat ishindegi keıbir bólmelerge tán.