AQSH memlekettik hatshysy Maık Pompeo Qytaıdy uıǵyrlarǵa, onyń ishinde musylmandardy basý úshin genosıd jasady dep aıyptady.

Quqyqqorǵaý uıymdary Qytaı sońǵy birneshe jylda mıllıondaǵan uıǵyrdy ustap, ózderi "qaıta tárbıleý" dep ataǵan lagerge qamaǵanyna jáne olardyń aýyr jumysqa jegilgenine senimdi.

– Biz Qytaıdyń uıǵyr ultyn joıý úshin jasap jatqan áreketine kýámiz. Genosıd jalǵasýda, – dedi Pompeo seısenbi kúni.

Bul –  onyń Donald Tramp ákimshiligindegi sońǵy kúni.  

Shaǵym tússe de Qytaıǵa eshqandaı jańa sanksıa men aıyppul salynbady.

AQSH-tyń jańa taǵaıyndalǵan hatshysy Entonı Blınken Maık Pompeonyń aıtqanymen kelisetinin jáne Djo Baıden komandasy tamyzda uıǵyrlarǵa Qytaı úkimeti tarapynan qysym kórsetilip otyrǵanyna alańdaýshylyǵyn bildirgenin eske aldy.

Vıdeony Sınszándaǵy lagerde otyrǵan Merdan Jappar túsirgen. Ol vıdeoda musylman uıǵyrlar men basqa da ult ókilderi otyrǵan lagerdiń ishin, aýlasyn kórsetti. Lagerde Sınszán saıasaty men tarıhy aıtylyp jatyr. Onda Sınszánnyń eshqashan shyǵys Túrkistan bolmaǵany aıtylady. Ol vıdeony bıyl otbasyna jibergen.

Qytaıǵa qysym kórsetý jáne Baıden

Tramp ákimshiligi Qytaıdyń ońtústik-batysyndaǵy Hındjanda jasaǵan áreketi úshin Qytaıǵa buryn-sońdy bolmaǵan soqqy berdi. Qytaıdyń musylmandarǵa istegen áreketin qatań synǵa alǵan Eýropa Odaǵy, Brıtanıa men Aýstralıa da AQSH-tan úlgi alyp soqqy berýi múmkin. Bul – Qytaıdyń halyqaralyq qysymmen betpe-bet keletinin bildiredi. Biraq bul Beıjıńdi toqtata ala ma? Qytaı saıası kúshin nyǵaıtyp, pandemıa kezinde ekonomıkasyn kóterip jáne Vashıngtondaǵy saıası haosty paıdalanyp otyr.

Qytaılyq BAQ Pompeonyń aıyptaýlarynan keıin AQSH-ty pandemıa kezinde jaǵdaıdy qalypqa keltire almaǵandyqtan amerıkalyqtardyń genosıdin jasady dep habar taratty.

Kóp elder úshin, onyń ishinde AQSH úshin de Qytaımen ekonomıkalyq baılanysty tolyq úzý múmkin emes. Adam quqyǵy men ekonomıkalyq paıda arasynda tepeteńdikti saqtaý qıynǵa soǵýda.  

AQSH pen Qytaı arasyndaǵy kıkiljiń Tramptyń bılikten ketýimen aıaqtalmaıtyny anyq. Baıden komandasy Qytaıdyń uıǵyrlarǵa jasaǵan genosıdi úshin Beıjińge qarsy jańa ereje jasamaq.

Sınszándaǵy jaǵdaı

Qytaı 11 mıllıon uıǵyr turatyn Sınszánda "seperatızm, terorızm jáne ekstremızm" atty úsh qubyjyqpen kúres júrgizilip jatqanyn aıtady.

Han atty etnıkalyq qytaılar sońǵy jyldary Sınszánǵa qonys aýdaryp jatyr. Han men seperatıster arasynda kıkiljiń  1990 jyldan beri jalǵasyp keledi.

Uıǵyrlar Qytaı musylmandardy shoshqa etin jeý men ishimdik ishýge májbúrleý arqyly uıǵyr mádenıetin joıýdy kózdeıtinin aıtady.

Donald Tramp komandasy ótken aptada uıǵyrlar turatyn Sınszánnan keletin maqta men qyzanaq ımportyna tyıym saldy.

Sınszán maqta óndirisi boıynsha álemde besinshi oryn alady. Qytaı bıligi lagerge toǵytqan adamdardy maqta óndirisine májbúrlep otyr.

BBC 2019 jyly jasaǵan zertteý jumystary nátıjesinde Sınszánda balalardy ata-anasynan aıyryp, musylman ortasynan alshaqtatylady dep boljaıdy.

Uıǵyr áıelderiniń týý deńgeıi de qatań baqylaýda. Qytaı buny joqqa shyǵaryp otyr.