Almaty qalasynyń ákimi salynyp jatqan jáne rekonstrýksıalanǵan megapolıs nysandaryn aralap shyqty. Erbolat Dosaevqa Saıran kóli men sorǵy stansıasyn jańǵyrtýdyń túpkilikti jobasy, sondaı-aq ashyǵan sút asqanasy óndirisi kórsetilip, mektepterde osyndaı tamaqtanýdy engizý jobasy tanystyryldy.

Saıran kóliniń jaǵasynda jáne onyń mańynda belsendi jumystar júrgizilýde. Almatynyń negizgi sý aıdynynyń kelbeti men fýnksıonaldyǵynyń jahandyq ózgeristeri josparlanyp otyr.

Saıran kóline irgeles aýmaqty abattandyrý jobasynyń avtory jáne bas sáýletshisi Nellı Lapteva demalýshylarǵa arnalǵan ınovasıalar men chıpter týraly aıtyp berdi.

Onyń aıtýynsha, saıranda alǵash ret osyndaı jahandyq qaıta qurý júzege asyrylýda, sonyń arqasynda kól almatylyqtar men qala qonaqtary úshin súıikti demalys ornyna aınalady.

"Biz eki jaǵalaýdy baılanystyramyz jáne uzyndyǵy 2,5 km bolatyn bir serýendeý jaǵalaýyn jasaımyz. Jaıaý júrý aımaǵy keń bolady-shamamen 11 metr. Munda demalýshylardy Tóle bı dańǵylynyń shýy men shańynan qorǵaıtyn jasyl alap bolady, bul keshenniń tolyqtyǵyn týdyrady".

Osylaısha, 372 jańa Saıabaq aǵashy jáne 3645 aǵash otyrǵyzylady-bul jańa orman alqaby. Sonymen qatar, búkil aýmaqta adamdar otyrýǵa jáne jatýǵa bolatyn demalys kógaldary paıda bolady.

"Kóldiń ońtústiginde úlken pergola paıda bolady-220 metr. Ol keremet ádemi, dınamıkalyq jaryqtandyrylǵan jáne onyń aldynda qysta túspeıtin lotos kóli bolady. Biz bul ósimdikterdi Pervomaı kólderinen, jańa jol salynatyn bólikten kóshiremiz. Osylaısha biz 404 lotosty saqtaımyz", dedi Nellı Lapteva.

Sondaı-aq, saıabaqtyń belsendilik aımaǵynda pergolanyń artynda ornalasqan skeıtpark, rollpark bar balalar klasteri paıda bolady. Shyǵys jaǵalaýynda "Qyzyl jelkender" óner aımaǵy bolady. Batys jaǵalaýynda tenıs alańdary, al sol jaǵynda muz aıdyny bar.

Sáýletshi barlyq qurylystar úshin biryńǵaı dızaın ázirlengenin, bul bes birdeı qashyqtyqtaǵy dárethana, eki polısıa pýnkti, qutqarý jáne baqylaý pýnktteri ekenin atap ótti. Osylaısha, jaılylyq pen qaýipsizdikke kóp kóńil bólinedi.

Sonymen qatar, kezdesýde kól mańyndaǵy aýmaqty jańǵyrtý aıasynda qajetti jerlerdi alyp qoıý máselesi talqylandy. Qazirgi jaǵdaıda Saıran sý qoımasyna irgeles aýmaqty abattandyrý jobasy boıynsha keıbir ýchaskelerde qurylys múmkin emes.

Almaty jer qatynastary basqarmasynyń málimetinshe, 2023 jylǵy 7 sáýirdegi Almaty qalasy jer komısıasynyń otyrysynda Saıran aýmaǵyn abattandyrý úshin jer ýchaskelerin alyp qoıý rásimin ótkizý múmkindigi týraly sheshim qabyldanǵany belgili boldy.

2023 jylǵy 23 maýsymda ákimdik memleket muqtajy úshin alyp qoıýǵa baılanysty Áýezov jáne Almaly aýdandarynda ornalasqan, jeke menshiktegi úsh jer ýchaskesin jáne ózge de jyljymaıtyn múlikti májbúrlep ıelikten shyǵarýdy bastaý týraly qaýly qabyldady. Ótemaqynyń jalpy somasy 1,9 mlrd teńgeni quraıdy. Bul sharalar demalý úshin negizgi obektilerdi qurýǵa baılanysty.

Nellı Lapteva mundaı úlken demalys kesheni úshin avtoturaq jetkiliksiz ekenin atap ótti. Óz kezeginde Erbolat Dosaev jaýapty tulǵalarǵa turaq oryndaryn qurý máselesin pysyqtaýdy tapsyrdy.

Sondaı-aq, sáýletshi qala basshysymen jasyl jelekterdi otyrǵyzý úshin jerdi qalpyna keltirý máselesin talqylady, óıtkeni qazirgi ýaqytta kóldiń aınalasynda Jer sapasy jaqsy emes.

Sorǵy stansıasy

Budan basqa, Almaty qalasynyń ekologıa Departamentimen birlesip, káriz sýlaryn tikeleı kólge jeke sektordan jáne qalanyń joǵarǵy aýdandarynan aǵyzý faktilerin boldyrmaý máselesi pysyqtalýda.

Kezdesý sońynda Erbolat Dosaev bul joba kóptegen adamdardyń nazaryn aýdaratyn orynǵa aınalýy kerek ekenin atap ótti.

"Men Saırannyń Almatynyń polısıa ortalyqtarynyń biri – neǵurlym tartymdy demalys ornyna aınalǵanyn qalaımyn. Jobany aıaqtaǵan kezde qala turǵyndary men qonaqtary maýsymǵa qaramastan balalarmen birge osynda ýaqyt ótkize alady. Almatyda adamdar umtylyp, ózderin jaıly jáne qaýipsiz sezinetin jańa tartylys oryndary paıda bolýy tıis. Eger bári josparǵa saı bolsa, biz keremet joba alamyz", dep aıtty Almaty ákimi Erbolat Dosaev.

Jumys sapary barysynda Almaty ákimi Erbolat Dosaev Almaly aýdanynda Volhovskaıa kóshesinde ornalasqan apatty sýmen jabdyqtaý sorǵy stansıasynda boldy.

Ol 1987 jyly salynǵan jáne áli kúnge deıin 500-den astam turǵyny bar 4 kóp qabatty turǵyn úıdi aýyz sýmen qamtamasyz etedi. Qazir negizgi sorǵy stansıasy jumys istemeıdi, 32 jyl boıy jóndeýdiń bolmaýy nysandy apatty jaǵdaıǵa jetkizdi. Qazirgi ýaqytta tek 90% tozǵan rezervtik sorǵy jumys isteıdi.

Qala basshysynyń tapsyrmasy boıynsha sorǵy stansıasyna tekserý júrgizilip, avarıalyq-qalpyna keltirý jumystarynyń smetalyq quny - 158 mln teńge anyqtaldy. Jumysty osy jyldyń maýsym aıynda bastaý josparlanýda.

Almaty ákimi turǵyndardyń tynys-tirshiligin qamtamasyz etetin obektini qaıta qurýmen shuǵyl aınalysýdy jáne jumystar aıaqtalǵannan keıin sorǵy stansıasyn "Almaty Sý" MKK balansyna berýdi, ony qalalyq júıeniń bir bóligine aınaldyrýdy tapsyrdy.

Balalarǵa arnalǵan taǵam óndirisi

Qala basshysy teksergen kelesi nysan SHARMAN ashytylǵan sút ónimderin shyǵaratyn seh boldy. Ol sondaı-aq qalpyna keltirildi, jańartyldy, degenmen bul ǵımarattyń qabyrǵalarynda sút taǵamdary 50 jyldan astam ýaqyt boldy.

Ónimder emdik-profılaktıkalyq bolyp tabylady, balalar men eresekterge arnalǵan. Ónimniń jaramdylyq merzimi 5-7 kúnnen aspaıdy, óıtkeni ol zerthanada tek tórt ashytqy daqyldary men sútte, qospalarsyz jáne jasandy konservanttarsyz ósiriledi.

Qala ákiminiń qaraýyna oqýshylarǵa arnalǵan túski as paketterin mektep tamaǵyna engizý boıynsha pılottyq joba usynyldy. Óndirýshilerdiń aıtýynsha, bul jobany "tamaqtanýdyń buzylýyn túzetý arqyly oqýshylardyń densaýlyǵyn basqarý"dep ataýǵa bolady.

Oǵan A, E, D3 dárýmenderimen baıytylǵan probıotıkalyq jáne tutas bıdaı negizindegi ınovasıalyq balaman ónimi, sondaı-aq ystyq et pen irimshik býterbrodtary, kókónister, jemister, sıyr súti jáne qurǵaq saýmal qosylǵan shokolad (muzdatylǵan keptirilgen bıe súti) kiredi.

Óndirýshilerdiń aıtýynsha, mundaı ónimdi Almaty mektepteriniń rasıonyna usynbas buryn olar testileý júrgizgen. Saýalnamalyq málimetterge sáıkes, balalardyń 72% - y mundaı túski astyń dámin baǵalady, ata-analardyń 65% - y túski astyń bul nusqasyn unatty. Mektepterdiń birinde túski as paketteri synalǵan kezde, mektep taǵamdarynan keıin dastarhanǵa jeýge bolmaıtyny atap ótildi.

Erbolat Dosaev tamaqtanýdyń bul túri Mektep rasıonyna engizý úshin qarastyrylýy múmkin ekenin atap ótti.

"Bul turǵyda" jıyntyqtarmen " tamaqtaný týraly oılaný kerek, múmkin ony jasyna qaraı baǵalaý kerek. Ár túrli jastaǵy balalardyń óz qalaýy bar. Bul máseleni bilim basqarmasymen talqylaý qajet. Sondaı-aq, nusqa retinde biz gıbrıdti nusqany talqylaımyz. Mundaı tamaqtaný balalarǵa sáıkes keletinin túsiný kerek. Bul rette býfet nusqasy oqýshylar úshin de qoljetimdi bolýy tıis", - dedi qala ákimi.

Aıta keteıik, qazirgi ýaqytta bul tamaqpen №1 jáne №2 qalalyq aýrýhanalar, QR PİB MO Ortalyq klınıkalyq aýrýhanasy ("Sovmınov aýrýhanasy") jáne "Kóktem"shıpajaıy qamtamasyz etilýde.