Jańa jyldan keıin elimizde kórsetiletin sheteldik telearnalar jabylýy múmkin. Sebebi, depýtattar «Teleradıo habarlaryn taratý týraly» zańnyń №34 - babyna ózgertýler men tolyqtyrýlar engizdi. Al, kúni keshe Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev atalǵan zańǵa qol qoıdy. Demek, osy zańnyń arqasynda sheteldik telearnalardyń el aýmaǵynda jarnama taratýyna budan bylaı tyıym salady. Bul árıne otandyq buqaralyq aqparat quraldarynyń ósip-órkendeýine úlken múmkindik bolyp otyr.

Shet eldik telearnalardyń el aýmaǵynda taratylýyna tıym salý týraly áńgime birneshe jyldan beri aıtylyp keledi. Alaıda, buǵan deıin Úkimet aqparattyq qaýipsizdikke júrdim-bardym qarap, nazar aýdarmaı kelgen bolatyn. Endi mine, birineshe jyl boıy kóterilip kelgen másele ońynan sheshildi. Óıtkeni, atalǵan zańnyń arqasynda otandyq BAQ-tyń baǵy ashylǵaly otyr. Máselen, «31 - arnanyń» bas dırektory Baǵdat Qojahmetovtyń aıtýynsha jarnamaǵa tyıym salǵannan keıin otandyq telearnalarǵa qosymsha 3-4 mıllıard teńge túsedi. Atalǵan qarjyǵa ol kem degende 1000 saǵat teleserıal túsirýge bolady degen pikirde. Salystyrmaly túrde aıtsaq, ótken jyly Reseıde 1800, al elimizde nebári 200 saǵattyq teleserıal túsirilgen. Al, endi atalǵan zańnyń arqasynda Reseıdi basyp ozbasaq ta jaǵdaımyzdy jaqsartyp alar edik.

Alaıda, prezıdent qol qoıǵan №34 baptyń paıdasy anaý aıtqandaı keremet bolmaıdy dep esepteıtin azamattar da barshylyq. Solardyń biri belgili jýrnalıs Serik Erǵalı. Onyń aıtýynsha, qazaq tildi buqaralyq aqparat quraldary  óziniń sybaǵasy úshin kúrespeı sharasyzdyq kórsetip otyr.

– Meniń oıymsha, elimizdiń buqaralyq aqparat quraldaryna atalǵan zańnyń paıdasy bolýy neǵaıbyl. Óıtkeni, shetel telearnalary eldegi jarnamany negizinen orys tilinde beredi. Al, qazaqsha jarnama negizinen aýdarma arqyly jasalyp kórermenge kórsetiledi. Sondaı-aq, gazet-jýrnalǵa beriletin jarnamanyń barlyǵy derlik orys tildi jýrnalıserdiń qolynda. Jalpy, jaǵdaıdyń bulaı bolýyna eń aldymen qazaq BAQ-tary kináli. Óıtkeni, olar medıalyq ortadaǵy óz úlesterin saıası, áleýmettik jáne qarjylaı qorǵaı almaı otyr. Eger de zańda árbir jarnama berýshi jarnamasyn memlekettik tilde berýge mindetti delinse nemese sol bapty qazaq BAQ-tary zańǵa engize alsa, paıda sonda bolar edi. Ókinishke qaraı, qazaq buqaralyq aqparat  quraldary lobbı jasaı almaı otyr. Tipti keıbir BAQ basshylary lobbı degenniń ne ekenin de bilmeıdi, – deıdi Serik Erǵalı.

Shynynda da, eger zańǵa árbir jarnama berýshi jarnamasyn memlekettik tilde berýge mindetti degen bap engizilse, nur ústine nur bolar edi. Alaıda, mundaı bapty engizý qazaq BAQ-tarynyń qolynan kelmeı otyr. Degenmen, «Teleradıo habarlaryn taratý týraly» zańnyń №34 babyna ózgertýler men tolyqtyrýlar engizýdiń ózi úlken jańalyq. Óıtkeni, atalǵan zańnyń arqasynda budan bylaı reseılik telearnalardyń el aýmaǵynda jarnama taratýyna tyıym salady. Iaǵnı, telehabar taratýshylar sheteldik, onyń ishinde Reseılik telearnalardy kórsetken kezde ondaǵy jarnamalardy qıyp tastaýǵa nemese ol arnalardy taratýdy toqtatýǵa májbúr bolady. Ondaı telaradıohabarlaryn kesý qurylǵylary ár arna úshin 1-1,5 mıllıon teńgeni qajet etedi. Bir operatorǵa shamamen 60 mıllıon teńgedeı shyǵyn shyǵatyn kórinedi. Soǵan qaraǵanda, kabeldik habar taratýshy operatorlar keler jyly sheteldik arnalardy taratýdan jappaı bas tarta bastaıtyn sekildi.

Bárimizge belgili elimizde qyzmet kórsetetin shet eldik telearnanyń basym bóligi Reseıdiń BAQ bolyp esepteledi. Eger reseılik telearnalar zańda kórsetilgen bapqa qulaq aspasa óz jumysyn Qazaq elinde toqtatady.

Negizi, bılik reseılik telearnalardyń el aýmaǵynda tartatýǵa qarsy bolyp otyr. Óıtkeni buǵan deıin Bas prokýratýra Úkimetke elimizde tirkeýden ótpegen shet eldik telearnalardyń habar taratýyna tyıym salýdy  usynǵan bolatyn. Bas prokýrordyń orynbasary Andreı Kravchenkonyń aıtýynsha, reseılik telearnalardyń memlekettik organǵa tirkelmeı qyzmet kórsetýi alańdatarlyq jaǵdaı. Sondyqtan da, ol aldaǵy ýaqytta arnaıy zań qabyldap, naqty áreket ketý kerek degen bolatyn. Endi mine atalǵan zań qabyldanyp, óz kúshine endi. Al, endi bılik osy zań talabyn utymdy qoldanyp, elimizde aqparattyq ekspansıa júrgizip otyrǵan, zań-zákúnge júrdim-bardym qaraıtyn reseılik telearnalardyń aıaǵyna tusaý sala alsa ıgi deıik!

Serik JOLDASBAI

Astana