Qazaqpen birge myńjyldyqtar boıy jasasyp kele jatqan naýryz meıramyn jyl saıyn «jetim qyzdyń» toıyn toılaımyz. Qazirgi býyn jetpis jyl boıy tyıym salynyp kelgen meıramnyń toılaý daǵdysyn, qadirin asa jetik túsinbeıtin de sekildi. Al, esesine Iýstınıan kúntizbesi bastaý alatyn hrıstıandyq jańa jyldy taıly-tuıaǵyna deıin qalmaı, túgel toılaıdy. Sondyqtan, bıyldan bastap Naýryzdy halyqtyq deńgeıde dúrkiretip toılaý úshin Serik Erǵalı aǵamyz bastamashy bolǵan «Naýryz-Aláns» atty joba bastalmaq. Bul joba qazaqtyń «elim», «ultym» degen azamattaryn bir ortaǵa biriktirip, naýryzdy keń sheńberde atap ótý maqsatymen uıymdastyrylyp otyr. Serik Erǵalı aǵamyzdyń ózimen az-kem áńgimelesýdiń sáti túsken edi...
-"Naýryz- Aláns" týraly aıtyp beresiz be? Ne sebepti osyndaı uıym qurýdy qolǵa aldyńyzdar?
- Qandaı uly mereke bolsa da ony toılaıtyn – halyq, dem beretin – memleket. Óıtpese, bári - dalbasa. Bizge osy dalbasadan qutylý kerek bolyp tur. Ol úshin halyqtyń Naýryzǵa degen yntasyn oıatý da, bıliktiń kózin Naýryzdyń ulttyq ıdeıanyń bir bólshegi ekenine jetkizý.
Bizdiń el ulttyq ıdeıa resmı túrde elbasynyń bastamasymen jarıalandy, ol – «Máńgi el». Al Naýryz – máńgi ýaqyttyń jyldyq basynyń qazaqy sıpaty. Elimizdi «Qazaq eli» ataý Naýryzdan bastap kórinis tabady jáne ol 1989 jyldan beri solaı bolyp ta kele jatyr. Endi mazmundy qolǵa alsaq, shynaıy qazaq eliniń qalyptasýyna birden bir ıdeologıa emes pe edi?! Maqsatymyz osydan shyqty: Naýryz merekesin azamattyq-memlekettik deńgeıde ótkizýge qoǵamdyq-áleýmettik toptardy jumyldyrý, úılestirý, qoldaý, munyń bárin múmkin bolsa - bılikpen tize qosa tyndyrý. Bul maqsat, saıyp kelgende el máńgiligi men egemendigin is júzinde qoldaý!
«Naýryz-Aláns» – memlekettik organdardy, sondaı-aq ulttyq kompanıalar men memlekettik, komersıalyq, qoǵamdyq uıymdar men mekemelerdi ýaqytsha biriktiretin qoǵamdyq beıresmı klýb. Naýryz merekesiniń jetim qyzdyń toıyndaı kúı keshkeli 20 jyl boldy, qanshama bastama, ıdeıa boldy.Tyrp etken tıisti organdardy kóre almadyq. Bul bastama qoǵamdyq áleýetti jumyldyryp, biriktirip qolǵa alý qajettiginen týyndap otyr. Bul - uıym emes, partıa emes, memorgan emes, jaı ǵana azamattardyń, múddeli zańdy tulǵalardyń kúsh pen resýrs biriktirýi. Mysaly, byltyr OQOda 14-22 aralyǵynda atap ótilgen Naýryz úlgisi bıyl basqa da óńirlerde jalǵasatyn bolady, túrli mekemeler men uıymdardan, azamattardan suranys óte joǵary. solarǵa járdem etpekpiz.
Alás mynadaı toptarǵa bólinip qyzmet etedi:
1. Zıaly qaýym - klýbqa birigýge tilektes ǵalymdar, barlyq ónerpaz tulǵalar men memlekettik,qoǵamdyq qaıratkerler: Naýryz týrasyndaǵy dárisin oqıdy,maqala jarıalaıdy, konferensıa ótkizedi; kezdesedi, keńes beredi, baqylaıdy;
2. Ákimshilik - depýtattar, mınıstrlikter, ákimdikter: Naýryz ótkizýdiń jalpy tujyrymyn bekitip, óńirlerde, elde oıdaǵydaı ótýin qamtamasyz etedi;
3. Memlekettik uıymdar - ulttyq kompanıalar, JOO, mektepter, kolejder, lıseıler, balabaqshalar, halyq assambleıalary: óz ujymdarynda bekitilgen, usynylǵan tujyrymdama, senarıler boıynsha merekeleıdi;
4. Bıznes-qurylym - barlyq memlekettik emes turǵydaǵy komersıalyq uıymdar: demeýshilik etedi, ınvestısıa salady;
5. Nasıqatshylar toby - qoǵamdyq uıymdar, BAQtar: Aláns qyzmetin, onyń músheleriniń áreketterin nasıhattaıdy.
Alánstyń quramynda OQO ákimi men byltyr depýtattyq saýal joldaǵan senator Qýanysh Aıtahanov sekildi depýtattar da bolady degen senimimiz bar.
- Memleket tarapynan bul sharaǵa qoldaý bar ma?
9 kúndik Naýryz festıvaliniń tujyrymdamasyn Mádenıet mınıstrligine usynbaqpyz, qabyldasa da, qabyldamasa da... Taǵy bir maqsat 23-naýryzdaǵy kereksiz demalys kúndi 14 naýryzǵa aýystyrý máselesin byltyr bastap qoıdyq, sony bıyl da jalǵastyra beremiz.
Investısıa salam degen bıznesmenderge taqyryp pen ónim túrlerin usynamyz, demeýshi bolam degenderge óte qyzyq usynystar bar... Telearnalarǵa arnalǵan keremet shoý jobalar bar!
- «Naýryz-alánstyń» qoldaýshylary kimder?
Aláns bastamasyn qoldaýshylar ishinde ázirge adaı belgili kisiler bar: Berik Ábdiǵalı,Oraq Álıev, Aıdos Sarym, Asqar Omarov, Dúken Másimhan, Asqar Naımantaev,Zıra Naýryzbaeva,Berik Ýálı, Sáýle Meshitbaıqyzy, Marat Ýatqan, Murat Ábenov, Esen Eleýken,Amangeldi Qurmetuly t.b. Feısbýkte qurylǵan «Naýryz» tobynda qoldaýshy 95 múshe bar. Al, aqparattyq qoldaýshylarymyz "Abaı.kz", "Zaman-Qazaqstan","Amanatınfo.Kz", "Jaıdarman", "Jebe", "Masa", "Qamshy", "Bilim-Mádenıet" telearnasy, "ORT-Eýrazıa", t.b.
-Elimizdiń keń baıtaq jerin túgelimen qamtý múmkin be?
- Aımaqtardaǵy naýryz máselesi zań boıynsha ákimderdiń qolynda, solar qandaı Naýryzdy qalasa, solaı ótýde jáne ótedi. Negizinen eldegi Naýryz merekesi ıtis-tartys ótedi, bir memleketke tán naýryzdyq dástúr joq, atrıbýt joq. Bizdiń bir muratymyz - sony ornyqtyrý. Al, OQO-da bıyl da 9 kún merekelenedi, jýyrda SHQO jaqtan osylaı ótkizýge tilek bildirdi, Pavlodar oblysynan quzyrly azamattar ákimge usyný úshin Naýryz-festıval jobasyn surastyryp habarlasýda... Jekelegen adamdar habarlasyp, senarı men atrıbýttardyń jaıyn surastyrýda, olarǵa qolda bardyń bárin berip, túsindirýdemiz.
- Bul sharaǵa kez-kelgen adam qatysa alady ǵoı?..
- Álbette, joǵaryda keltirilgen 5 murattyń birin qolǵa alýyna ábden bolady. Bul qoǵamdyq-azamattyq bastama bolǵasyn ár mektep, ár balabaqsha kirisýge qaqy bar. Olarǵa arnalǵan senarıler tegin taratylady, naýryzdyq tanymy bar ertegi jazyldy. Úlgersek, bıyl qazaqsha-oryssha kitap etip shyǵaramyz. Ár qazaq, qazaqstandyq azamat óz januıasynda Naýryzdy qalaı qarsy alý múmkindigi baryn úıretemiz, keńes beremiz. Qazir qımyldap jatyrmyz, biraq ár áreketti jurtqa jaıyp mezi qylǵymyz joq. Talpynys pen bilek bildirgenderge qushaq jaıa umtylamyz.
Al, jumys aláns qurýdan bastalyp ketti. Bastysy elde qozǵalys pen suranys týýy arqyly bul klýbtyń jumysy kórinedi. Bılikke yqpal etýden kórinedi. Eger bizdiń bastamany jer-jerde bılik qolǵa alyp jatsa, onda alánstyń sharýasy bılikke aýysty degen sóz, bul - bizdiń basty muratymyz. Onda bılikke myń da bir alǵys aıtyp, istiń barysyn baıqap qana otyra beremiz. Áıtpese, qoldan kelgen áser men yqpaldy jasaı beremiz, jasaı beremiz. Qoǵamdyq top bolǵandyqtan, eshkimniń qolyna ustata salatyn birdeńe bolady dep ýáde bere almaımyz. Biraq keıbir sýretshiler, mysaly, Ańsaǵan Mustafa, bastap qutparaq (otkrytka) sýretterin jazýda. Endigi sóz soǵan qarjy salatyn bıznesmenderde.
Bul – bıznes-joba emes, aqsha bolsa, birneshe jobaǵa aınalatyn ulttyq programma. Biraq aqsha tabý joldary bar. Naýryzǵa ınvestısıa – Qazaq eline ınvestısıa jáne budan eshkim utylmaıdy, sebebi, halqymyz jyldan jylǵa ulttyq qundylyqtarǵa den qoıa bastady. Buǵan jalpytúrkilik birliktiń de bas kótere bastaǵanyn qossaq, aıtarlyqtaı kásip kózi bolatyny baıqalady. Shyn máninde bul - halyqtyq bastama, memlekettiń mindetin azamattar óz ıyǵyna alyp otyrǵan qoǵamdyq klýb qana! Birshama azamattar óz oılaryn júzege asyrǵysy keledi, onyń bárin ashyp aıta berýge bolmaıdy, naqty resýrs baıqalǵanda ǵana jurtpen ashyq bólisýge bolady.
Ázirge biz bir birimizdi súıeımiz. Ulttyq qundylyqtyń qadyry men suranysyn osylaı arttyramyz. Sosyn bılik amalsyz buǵan bas buratyn bolady.
- Sharanyń ómirsheńdigi qandaı dep oılaısyz?
-Bunyń ómirsheńdigi Naýryzdy qazaqtan basqa, qazaqstandyqtardyń súıikti merekesine aınalýymen, atrıbýttarynyń qalyptasýymen, dástúriniń sahnalyq sıpattan januıalyq, qoǵamdyq sıpatqa aınalýymen kórinis tabatyn bolady. Ol bir jyldyń sharýasy emes.
- Suhbatyńyzǵa raqmet!
Suhbattasqan Janıa Ábdibek
