Qymbatty qazaqstandyqtar!

Qurmetti Parlament depýtattary men 
 Úkimet músheleri!

Hanymdar men myrzalar!

Sanaýly kúnderden keıin biz azattyq týyn jelbiretip, Táýelsiz Memleket atanǵanymyzdyń 25 jyldyǵyna aıaq basamyz.  Bul – táýelsizdikti nyǵaıtý jolyndaǵy ólsheýsiz eńbegimizdiń shırek ǵasyrlyq belesin qorytyndylaıtyn mereıli sát. Táýelsizdikti baıandy etý – oǵan qol jetkizýden de qıyn. Memlekettigimizdiń tuǵyryn myzǵymastaı nyǵaıta túsý úshin bizge áli talaı ótkeli kúrdeli, ókpegi kóp buralań joldardan ótýge týra keledi.

Zamannyń betalysyn ózderińiz kórip otyrsyzdar. Asa kúrdeli, qıyn kezeńge aıaq bastyq. Jańa qaterleri men tyń múmkindikteri qatar órbigen jahandyq ahýal bizdiń kóz aldymyzda ózgerýde. Alpaýyt elderdiń teketiresi men ózara sanksıalar almasý dúnıeni tuıyqqa qaraı bastaýda. Bizdiń basty eksporttyq ónimderimizdiń dúnıejúzilik naryqtaǵy baǵasy eselep quldyrady. Búgingi ahýal – bizdiń jetistikterimizdi synǵa salyp, eldigimizdi shyńdaı túsetin ýaqyt tezi. Jaýapty sátte birligimizdi saqtap, elimizdiń ıgiligi úshin aıanbaı ter tógýimiz kerek. Birimiz – bárimiz úshin, bárimiz – birimiz úshin degen qaǵıdany ustanyp, eńbek etýge tıispiz.

Sát saıyn qubylǵan alasapyran zamanǵa saı amal bolýy kerek. Eń jaqsy jospar – ýaqyt talabyna beıimdele alatyn jospar. Biz de zamannyń betalysyna qaraı mejelerimizdi belgilep, josparlarymyzdy jóndep otyramyz. Bizdiń maqsatymyz – eli baqytty, jeri gúldengen qasıetti Otanymyz Qazaqstandy «Máńgilik El» etý!

Álemdegi eń damyǵan 30 memlekettiń  qataryna qosylyp, baı da qýatty eldermen ıyq túıistirý. Biz bul maqsatymyzǵa mindetti  túrde jetemiz. Men búgin jańa qaterleri men tyń múmkindikteri qatar órbigen jańa jahandyq naqty ahýalda damýdyń basty baǵyttaryn aıqyndaıtyn  Qazaqstan halqyna Joldaýymdy jarıa etpekpin.

Dorogıe kazahstansy!
Ývajaemye depýtaty Parlamenta, chleny Pravıtelstva!
Damy ı gospoda!

Cherez neskolko dneı ıstorıa nachnót otschót 25-go goda Nezavısımostı strany. Vsego za chetvert veka Kazahstan sostoıalsá ı kak sýverennaıa nasıonalnaıa ekonomıka, vklúchónnaıa v globalnye hozáıstvennye svázı, ı kak gosýdarstvo, stavshee polnosennym ýchastnıkom mırovoı semı nasıı. My vmeste vyderjalı nemalo ıspytanıı, zakalılıs ı okreplı. My dobılıs nevıdannyh vo vseı nasheı ıstorıı tempov ýspeshnogo ekonomıcheskogo razvıtıa. Nıkogda prejde nash narod ne jıl tak horosho, kak jıvót seıchas. My dostıglı nemalogo.

Seıchas mır menáetsá bystrymı tempamı. Nastýpaet drýgaıa epoha. Na nashıh glazah voznıkaet novaıa globalnaıa realnosts ınymı vozmojnostámı ı rıskamı. Segodná na ekonomıký Kazahstana negatıvno vlıaet rád vneshnıh faktorov, vyzvannyh obvalom na mırovyh rynkah. Proısqojdenıe globalnyh krızısov ne zavısıt ot nas. Nıkto ne zastrahovan ot vlıanıa globalnyh krızısov.

I. Vyzovy novoı globalnoı realnostı

Seıchas nam takje vajno vıdet vse vyzovy razvıtıa mıra.

Vo-pervyh, nyneshnıı globalnyı krızıs ımeet vseohvatyvaıýshıı harakter. Nestabılny praktıcheskı vse mırovye rynkı — fınansovyı, ýglevodorodnyı, metalov, prodovolstvıa ı drýgıe. Eto osnovnaıa prıchına snıjenıa sprosa na nashý eksportnýıý prodýksıý.

Vo-vtoryh, zamedlenıe ekonomıcheskogo rosta proısqodıt vo vseh ekonomıkah mıra. Ýje nıkogo ne ýdıvláet postoıannoe snıjenıe prognozov po rostý globalnogo VVP. S osenı 2011 goda Mejdýnarodnyı valútnyı fond ýje 6 raz peresmatrıval prognoznye pokazatelı, snızıv ıh s 5 do 3 prosentov. I, po vseı vıdımostı, eto ne predel.
V-tretıh, neftányh sýperdohodov segodná net.

V-chetvertyh, globalnaıa ekonomıka ıspytyvaet davlenıe polıtıcheskıh faktorov. Mır stal nestabılnym. Vedýshıe derjavy vvelı sanksıı drýg protıv drýga. Mejdý nımı rezko snızılos doverıe. Nestabılnostı konflıkty v regıone Blıjnego ı Srednego Vostoka, Severnoı ı Sentralnoı Afrıkı prıvelı k masshtabnym potokam bejensev. Kajdyı den prınosıt soobshenıa o terrorıstıcheskıh aktah ı gıbelı desátkov lúdeı. Seróznýıý ýgrozý mırý predstavláet seıchas mejdýnarodnyı terorızm. Eto rezýltat razrýshenıa gosýdarstvennostı pýtem vmeshatelstva vneshnıh sıl vo vnýtrennıe dela sýverennyh gosýdarstv.

Razvıtıe mıra býdet proısqodıt na fone jestkoı konkýrensıı mırovyh ı regıonalnyh sentrov sıly. Vyzovam novoı globalnoı realnostı my doljny protıvopostavıt selostnýıý strategıý deıstvıı na osnove nashıh realnyh vozmojnosteı.

II.Antıkrızısnye vozmojnostı Kazahstana

Globalnyı krızıs – eto ne tolko opasnost no ı novye vozmojnostı. Bolshınstvo kompanıı mırovogo masshtaba stalı ýdachnymı v krızısnye perıody razvıtıa. Praktıcheskı vse strany, dobıvshıesá ýspeha za poslednıe polstoletıa, nachınalı býkvalno s nýlá. Da ı nash Kazahstan rodılsá v krızısnýıý epohý. Pervoe desátıletıe — samyı trýdnyı perıod stanovlenıa Nezavısımostı —  my jılı, v osnovnom, «bez neftı». Nezavısımyı Kazahstan vsegda razvıvalsá naperekor vneshnım ekonomıcheskım stıhıam. Razve byla blagoprıatnoı dlá nas pervaıa polovına 90-h godov proshlogo veka, kogda my provozglasılı svoıý Nezavısımost V to vremá ostanovılos proızvodstvo, lúdı okazalıs bez raboty ı sredstv k sýshestvovanıý. My dostoıno, shag za shagom preodolelı etot krızıs. Edva nasha strana nachala oshýshat pervye rezýltaty peremen, gránýl fınansovyı krızıs v Iýgo-Vostochnoı Azıı 1997-1998 godov.

Vajnoe pozıtıvnoe znachenıe ımelı prınátye v to vremá strategıcheskıe reshenıa ı deıstvıa. Eto shırokomasshtabnaıa prıvatızasıa ı prıhod v nashý ekonomıký bolshınstva transnasıonalnyh kompanıı. V tot perıod my vzálıs za stroıtelstvo  novoı stolısy — Astany, nachal rabotat Kaspııskıı trýboprovodnyı konsorsıým, startovala Strategıa «Kazahstan — 2030». Vajnostreshenıa o sozdanıı Nasıonalnogo fonda stala absolútno ıasnoı, kogda razrazılsá vsemırnyı fınansovyı krızıs 2007-2009 godov. Pochtı 20 mıllıardov dollarov, — 14 prosentov VVP Kazahstana, — bylo vydeleno na podderjanıe zanátostı, remont ı stroıtelstvo dorog, blagoýstroıstvo gorodov ı sel. Pomosh polýchılı bankovskıı sektor, fermerskıe hozáıstva, malyı ı srednıı bıznes. Tysáchı obmanýtyh nedobrosovestnymı zastroıshıkamı ýchastnıkov dolevogo stroıtelstva smoglı blagodará dobroı vole gosýdarstva polýchıt novoe jıló.

My razrabotalı ı posledovatelno realızovalı dva Antıkrızısnyh plana. Eto nash ogromnyı ı ýspeshnyı opyt preodolenıa ekonomıcheskıh trýdnosteı. Nyneshnıı globalnyı krızıs ne svalılsá neojıdanno nam na golový. Ia neodnokratno govorıl, chto novaıa volna praktıcheskı neızbejna. V etot raz Kazahstan vpervye prımenáet ýprejdaıýshýıý antıkrızısnýıý strategıý.

Vo-pervyh, my nachalı ýje vtorýıý pátıletký ındýstrıalno-ınnovasıonnogo razvıtıa, to estsozdaem ekonomıký, nezavısımýıý  ot syrevyh resýrsov.

Vo-vtoryh, my prınálı Gosýdarstvennýıý programmý ınfrastrýktýrnogo razvıtıa «Nurly Jol». Vajnyı aspekt antıkrızısnyh mer svázan s perehodom nasıonalnoı valúty tenge k plavaıýshemý kýrsý.

V-tretıh, my realızýem «Plan Nasıı. Sto konkretnyh shagov po realızasıı 5-tı ınstıtýsıonalnyh reform». Parlament rabotaet nad zakonotvorcheskım obespechenıem Plana Nasıı. Eto bolee 80 zakonov. Onı nachnýt rabotat s 1 ıanvará 2016 goda, kak my ı planırovalı. Ýstranáútsá  admınıstratıvnye barery dlá malogo ı srednego predprınımatelstva, sovershenstvýıýtsá gosýdarstvennoe ýpravlenıe,  obrazovanıe ı zdravoohranenıe. Vse etı mery takje prıdadýt zapas prochnostı gosýdarstvý, obshestvý, nasheı ekonomıke.

V-chetvertyh, my nakopılı neobhodımyı gosýdarstvennyı fond ı zoloto-valútnye rezervy.

V-pátyh, po moemý porýchenıý razrabotany prodýmannye varıanty deıstvıı, kak ıa govorıl ranshe, na slýchaı snıjenıa sen na neft ı do 30, ı do 20 dollarov za barel.

V-shestyh, draıveramı ekonomıcheskogo rosta v Kazahstane stanovátsá novye sektora ekonomıkı, sozdavaemye v ramkah ınnovasıonnoı ındýstrıalızasıı. Mnogıe obrabatyvaıýshıe otraslı demonstrırýıýt rost. Za pát let obrabatyvaıýshaıa promyshlennostvyrosla v 1,3 raza, hımıcheskaıa promyshlennostı proızvodstvo stroıtelnyh materıalov — v 1,7 raza. Vypýsk prodýksıı mashınostroenıa ývelıchılsá v 2,2 raza, a eksport — v 3 raza. Realızovano bolee 800 ındýstrıalnyh proektov. V etom godý metalýrgıcheskaıa promyshlennostvyrosla srazý na 15 prosentov, hımıcheskaıa — na 3,2 prosenta. Proızvodstvo mıneralnoı prodýksıı — na 3,2 prosenta, odejdy — na 4 prosenta. Vsemırnyı Bank ı Azıatskıı Bank Razvıtıa prognozırýıýt dlá Kazahstana bolee vysokıe tempy ekonomıcheskogo rosta v 2016 godý.

V-sedmyh, menáetsá ekonomıcheskoe povedenıe kazahstansev. Otmechaetsá rost proızvodıtelnostı trýda, bolee chem na 60 prosentov.

***
Bizdiń halqymyz eshqashan búgingideı baqýatty turmys keship kórgen joq. Táýelsizdik alǵannan beri 1300-den astam densaýlyq saqtaý nysany men 1700-den astam bilim berý oshaǵyn saldyq. Olardyń barlyǵyn eń sońǵy úlgidegi quraldarmen jabdyqtadyq. Asa kúrdeli operasıalardy óz elimizde, óz dárigerlerimiz jasaıtyn jaǵdaıǵa jettik. Jalpy halyqtyń turmysynyń, densaýlyǵynyń túzelýi, sanynyń ósýiniń nátıjesinde qazaqstandyqtardyń ortasha ómir uzaqtyǵy 72 jasqa jýyqtady.

Memleket qandaı jaǵdaıda da áleýmettik mindettemelerin shashaý shyǵarmaı oryndap keledi. Tarıhymyzdy túgendep, mádenıetimizdi órkendetýge qol jetkizdik. Jańa jyldan búdjet qyzmetkerleriniń jalaqysy, áleýmettik járdemaqylar men shákirtaqy ortasha alǵanda 30 prosentke deıin kóbeıedi. Osynyń barlyǵy halyqtyń bolashaqqa senimmen qarap, alańsyz ómir súrýine tolyq negiz bolady.

Ývajaemye kazahstansy!

Dva goda nazad ıa obnarodoval Strategıý «Kazahstan – 2050». Za eto vremá my ýje dobılıs vydaıýshıhsá rezýltatov po eó realızasıı, daje nesmotrá na negatıvnoe vlıanıe globalnogo krızısa.

Vo-pervyh, po pokazatelú Indeksa globalnoı konkýrentosposobnostı Davoskogo ekonomıcheskogo forýma Kazahstan zanál 42 mesto v mıre.

Vo-vtoryh, v mırovom reıtıńe stran, sozdaıýshıh samye blagoprıatnye ýslovıa dlá bıznesa, Kazahstan zanál 41 pozısıý.

V-tretıh, segodná, 30 noıabrá, Kazahstan de-úre stanovıtsá polnopravnym chlenom Vsemırnoı torgovoı organızasıı. Ob etom ofısıalno býdet obávleno na zasedanıı Generalnogo soveta VTO. Eto sobytıe ıavláetsá vajnoı vehoı v ıstorıı nezavısımogo Kazahstana. Ono svıdetelstvýet o prıznanıı nasheı strany kak ravnopravnogo torgovo-ekonomıcheskogo partnóra. Vstýplenıe Kazahstana v VTO otkryvaet novye vozmojnostı, kak dlá nashıh eksporterov, tak ı dlá ınostrannyh ınvestorov, kotorye prıdýt v klúchevye sektora nasheı ekonomıkı.

III. Nasha glavnaıa antıkrızısnaıa stratagema

Segodná mnogoe zavısıt ot nas, nachavshıh nash Velıkıı Kazahstanskıı pýt ı ıdeıý  Máńgilik El. Ý nas eststrategıı deıstvıı na dolgosrochnýıý, srednesrochnýıý ı blıjaıshýıý perspektıvý.

Seıchas ı v lúboe drýgoe vremá nasha glavnaıa antıkrızısnaıa stratagema tojdestvenna tróm prostym, no vajnym ponátıam: rost, reformy, razvıtıe.

Pervoe – eto rost. Rech, prejde vsego, ıdet ob ekonomıcheskom roste. Prımenıtelno k tekýshım zadacham nam neobhodımo vosstanovıt takıe tempy rosta ekonomıkı, kotorye obespechat vhojdenıe Kazahstana v trıdsatký naıbolee razvıtyh stran mıra. My doljny naıtı novye vnýtrennıe ıstochnıkı rosta cherez raskrytıe chastnoı ınısıatıvy.

Vtoroe – eto reformy. Onı obespechıvaıýt  stabılnostekonomıkı, obshestva ı gosýdarstva. Seıchas my realızýem «Plan Nasıı. Sto konkretnyh shagov». Onı sopostavımy po svoemý masshtabý s temı masshtabnymı reformamı, kotorye my provodılı v 90-h godah. Nam jıznenno neobhodımo bolee glýbokoe reformırovanıe gosýdarstvennogo ı korporatıvnogo menedjmenta, fınansovogo ı fıskalnogo sektorov.

Trete – eto razvıtıe. V HHI veke glavnym faktorom razvıtıa stanovıtsá nepreryvnaıa modernızasıa vseh sfer obshestva. My vedem rabotý po masshtabnomý preobrazovanıý vseh gosýdarstvennyh, obshestvennyh ı chastnyh ınstıtýtov na prınsıpah Obshestva Vseobshego Trýda, vysokoı sosıalnoı otvetstvennostı, adresnoı pomoshı naıbolee ýıazvımym sloıam naselenıa.

IV.  Pát napravlenıı antıkrızısnyh ı strýktýrnyh preobrazovanıı

V blıjaıshee vremá nam neobhodımo osýshestvıt kompleksnye antıkrızısnye ı strýktýrnye preobrazovanıa po sledýıýshım pátı napravlenıam.

PERVOE. Stabılızasıa fınansovogo sektora

Nasha vajneıshaıa zadacha – bystro stabılızırovat fınansovýıý sıstemý, prıvestı eó v sootvetstvıe s novoı globalnoı realnostú.

Vo-pervyh, nado obespechıt effektıvnoe fýnksıonırovanıe fınansovogo sektora v ýslovıah plavaıýshego kýrsa tenge. Prınsıpıalnyı moment zaklúchaetsá v tom, chto vozvrata k praktıke beskonechnogo podderjanıa kýrsa nasıonalnoı valúty za schót sredstv Nasıonalnogo fonda ne býdet. Nasıonalnomý banký neobhodımo provestı stress-testırovanıe vseh sýbektov bankovskogo sektora na predmet nerabotaıýshıh kredıtov. Po ego rezýltatam nado prınát mery po ıh prıznanıý ı spısanıý. Bankı, ne sýmevshıe reshıt problemý kapıtalızasıı, doljny «ýhodıt» ız fınansovoı sıstemy. Kazahstanskıe bankı doljny sootvetstvovat vsem mejdýnarodnym standartam, v tom chısle, Bazelskogo komıteta ı Mejdýnarodnogo valútnogo fonda. Vajno dobıtsá ýkreplenıa doverıa k nasıonalnoı valúte cherez rasshırenıe ınstrýmentov «dedollarızasıı».

Vo-vtoryh, v ramkah ınflásıonnogo targetırovanıa Nasıonalnyı bank doljen snızıt ýroven ınflásıı do 4 prosentov v srednesrochnoı perspektıve. Dlá etogo doljen polnosenno ıspolzovatsá mehanızm gıbkogo ızmenenıa prosentnyh stavok.

V-tretıh, nado ýstranıt ımeıýshıesá ý Nasıonalnogo banka ınstıtýsıonalnye defekty. Iz-pod ego kontrolá nado vyvestı Edınyı Pensıonnyı fond, Fond problemnyh kredıtov ı drýgıe fınansovye ınstıtýty.

V-chetvertyh, v 2016 godý pensıonnye aktıvy doljny byt peredany pod ýpravlenıe chastnyh kazahstanskıh ılı ınostrannyh kompanıı. V seláh povyshenıa dohodnostı pensıonnyh nakoplenıı nado peresmotret podhody k ınvestırovanıý pensıonnyh sredstv. Nado otnosıtsá ı ýpravlát Pensıonnym fondom tak je, kak ı Nasıonalnym fondom.

Nasbanký sledýet regýlárno predostavlát obshestvý ı fınansovym ýchrejdenıam ıscherpyvaıýshýıý ınformasıý po voprosam svoeı deıatelnostı. Vajno naladıt normalnyı rabochıı dıalog so vsemı ýchastnıkamı fınansovogo sektora. Tolko posle prınátıa vseh ýkazannyh neotlojnyh mer mojno prıstýpıt k stımýlırovanıý ekonomıkı, v tom chısle ı monetarnymı metodamı. Ia verú, chto novoe rýkovodstvo býdet gramotno ýpravlát Nasıonalnym bankom. Nam vsem nado poverıt v nasıonalnýıý valútý — tenge. Vklady v tenge — seıchas eto lýchshee sredstvo dlá hranenıa nakoplenıı grajdan.

VTOROE. Optımızasıa búdjetnoı polıtıkı

«Jıt po sredstvam» – eto nash proverennyı prınsıp ı pravılnaıa model búdjetnoı polıtıkı, osobenno v ýslovıah vlıanıa globalnogo krızısa.

Seıchas my konstatırýem snıjenıe nalogovyh postýplenıı v búdjet pochtı na 20 prosentov. Obemy ýplaty NDS ýpalı chetvert, a po korporatıvnomý nalogý na dohody – na 13 prosentov. Povyshenıe nalogov – ne vyhod ız slojıvsheısá sıtýasıı. Eto býdet oznachat lısh dopolnıtelnoe davlenıe na bıznes. Pokryvat búdjetnye rasqody za schót Nasıonalnogo Fonda – nedalnovıdno. My ne znaem, kakoı eshó storonoı obernýtsá k nam sledýıýshıe gody. Poetomý moıa pozısıa prınsıpıalna – ıspolzovanıe sredstv Nasıonalnogo Fonda na tekýshıe rasqody doljno byt prekrasheno. Edınstvennym mehanızmom doljen ostatsá ejegodnyı garantırovannyı, fıksırovannyı transfert ız Nasıonalnogo fonda v respýblıkanskıı búdjet. Porýchaıý Pravıtelstvý razrabotat novýıý konsepsıý formırovanıa ı ıspolzovanıa sredstv Nasıonalnogo Fonda v ýslovıah novoı globalnoı realnostı.

Nam neobhodımo peresmotret vsú sıstemý gosýdarstvennyh dohodov ı rasqodov. Prejde vsego, sledýet rasshırıt dohodnýıý bazý búdjeta. V 2017 godý nado vvestı vmesto nyneshnego NDS nalog s prodaj. Sledýet otmenıt vse neeffektıvnye nalogovye lgoty. Nalogovye rejımy nado optımızırovat —  ostavıt tolko trı ýrovná. Eto – obshıı, patent dlá ındıvıdýalnyh predprınımateleı ı spesıalnyı nalogovyı rejım dlá malogo ı srednego bıznesa, a takje agrarnogo sektora. Takoı mehanızm býdet vyvodıt «tenevýıý ekonomıký» na svet.

Glavnoı zadacheı Pravıtelstva doljno stat povyshenıe prozrachnostı nalogovoı sfery. Tolko tak kajdyı sýbekt ekonomıkı býdet zaınteresovan v tom, chtoby platıt nalogı v polnom obeme.

Pravıtelstvo doljno obespechıt effektıvnostnalogovogo admınıstrırovanıa. Seıchas srokı legalızasıı ımýshestva prodleny do 31 dekabrá 2016 goda. Prınáty dopolnıtelnye stımýly dlá vozvrata ımýshestva ı deneg v legalnyı oborot. Garantırýıýtsá konfıdensıalnostı zashıta ot sýdebnogo presledovanıa. Porýchaıý Pravıtelstvý eshe raz proanalızırovat ýslovıa legalızasıı ı, prı neobhodımostı, ýsılıt garantıı eó ýchastnıkam. Ia prızyvaıý vseh, kto eshó razdýmyvaet ob ýchastıı v legalızasıı ımýshestva, vospolzovatsá etoı vozmojnostú.

S 1 ıanvará 2017 goda vstýpıt v sılý vseobshee deklarırovanıe dohodov ı rasqodov. Posle etogo býdýt prınáty mery po raskrytıý schetov ı aktıvov, gde by onı ne nahodılıs, dlá vyıasnenıa ıh proısqojdenıa ı nalogooblojenıa, v tom chısle ı s pomoshú OESR.

Teper o merah po optımızasıı búdjetnyh rasqodov. Porýchaıý Pravıtelstvý provestı polnýıý revızıý vseh búdjetnyh programm. V ýslovıah krızısa vajen kajdyı tenge. Neeffektıvnye rasqody ılı te rasqody, kotorye mogýt byt pokryty za schót chastnogo sektora, doljny ısklúchatsá ız búdjeta. Nýjno peresmotret rasqody na programmy regıonalnogo ı ındýstrıalnogo razvıtıa.

Sledýet peresmotret sıstemý gosýdarstvennyh rasqodov ı sýbsıdıı. Seıchas selyı rád otrasleı jıvet za schet gosýdarstva. V to je vremá, naprımer, ınstrýmenty gospodderjkı cherez korporasıý «KazAgro» nedostýpny dlá polovıny vseh selskohozáıstvennyh proızvodıteleı. Dlá «razgrýzkı» búdjetnyh rasqodov nado aktıvnee prımenát mehanızmy gosýdarstvenno-chastnogo partnerstva. Nýjno prorabotat dopolnıtelnye mery po pooshrenıý chastnyh ınvestısıı v prıorıtetnye sfery ekonomıkı. Vajno shıre prıvlekat chastnyh ınvestorov ne tolko k stroıtelstvý dorog, gazoprovodov, bolnıs, shkol ı drýgıh obektov, no ı k ıh rekonstrýksıı ı tehobslýjıvanıý. Vse vysvobojdaemye prı optımızasıı búdjetnyh rasqodov sredstva nado napravlát, v pervýıý ochered, na proekty, kotorye prınesýt realnye rezýltaty dlá naselenıa.

TRETE. Prıvatızasıa ı stımýlırovanıe ekonomıcheskoı konkýrensıı

Segodná vajno maksımalno vysvobodıt vnýtrennıe resýrsy dlá obespechenıa stabılnogo ekonomıcheskogo rosta. Dlá etogo my doljny ıspolzovat dva effektıvnyh ınstrýmenta – masshtabnýıý prıvatızasıý ı rasshırenıe konkýrensıı. Chto segodná sderjıvaet rost ı konkýrensıý?

Prejde vsego, bolshoı gosýdarstvennyı sektor — bolee 7 tysách predprıatıı. Holdıńı «Samrýk-Kazyna» ı «KazAgro» neeffektıvno kontrolırýıýt ogromnye aktıvy promyshlennostı ı selskogo hozáıstva. Aktıvy fonda «Samrýk-Kazyna» sostavláút bolee 40 prosentov VVP, vklúchaıýt bolee pátısta «vnýchek» ı «pravnýchek». Holdıńı «KazAgro» ı «Baıterek» prevratılıs v neeffektıvnyh posrednıkov mejdý búdjetom ı bankamı. Vsó eto soprovojdaetsá razdýtymı shtatamı ı potreblenıem ogromnyh búdjetnyh resýrsov, ı v to je vremá prıvodıt k vytesnenıý chastnyh ınvestısıı ı ınısıatıvy.

Seıchas vajno snát ogranıchenıa na prıvatızasıý obektov gossektora. Neobhodımo peresmotret rád polojenıı Zakona «O gosýdarstvennom ımýshestve» ı Grajdanskogo kodeksa, sokratıt perechen strategıcheskıh obektov, ne podlejashıh prıvatızasıı. Porýchaıý Pravıtelstvý razrabotat novýıý Programmý prıvatızasıı, vklúchıv v neó vse organızasıı, nahodáshıesá v gosýdarstvennoı sobstvennostı. V tom chısle, vhodáshıe v «Samrýk-Kazyna», «Baıterek» ı  «KazAgro». Posle prıvatızasıı vse trı ýpravláúshıh holdıńa  doljny byt preobrazovany v kompaktnye organızasıı.

Prıvatızasıa doljna osýshestvlátsá po spravedlıvoı rynochnoı stoımostı, otkryto ı konkýrentno. Klúchevymı mehanızmamı doljny stat razmeshenıe aksıı na fondovom rynke ı otkrytye aýksıony. Nado sozdat ýslovıa dlá maksımalnogo ýchastıa v neı kazahstanskıh ı ınostrannyh ınvestorov. Porýchaıý Pravıtelstvý otmenıt preımýshestvennye prava vseh aksıonerov na prıobretenıe ochýjdaemyh aktıvov.

Dalee, Pravıtelstvo doljno sozdat ýslovıa dlá svobodnoı ı zdorovoı konkýrensıı.

Vo-pervyh, porýchaıý Pravıtelstvý vyrabotat konkretnye predlojenıa po ýsılenıý antımonopolnoı deıatelnostı. Nam nýjen otdelnyı zakon ob antımonopolnom vedomstve, s chetkoı reglamentasıeı ego statýsa ı porádka raboty.
Vo-vtoryh, neobhodımo ýstranıt ıskajenıe rynochnyh stımýlov v vıde ıskýsstvennogo regýlırovanıa sen. Porýchaıý Pravıtelstvý prodoljıt dalneıshıı perehod na rynochnoe senoobrazovanıe vo vseh sektorah ekonomıkı.

V-tretıh, polıtıka v oblastı konkýrensıı doljna ıdtı rýka ob rýký s effektıvnym regýlırovanıem prosesov bankrotstva ı reabılıtasıı neeffektıvnyh kompanıı. Rynochnaıa ekonomıka — eto konkýrensıa sılnyh. Proıgravshıe doljny ımet vozmojnostýıtı s rynka ılı nachat zanovo. Ý nas takogo net. Neeffektıvnye kompanıı vystraıvaıýtsá v ochered za raznogo roda sýbsıdıamı ı lgotamı ot gosýdarstva. Nı v odnoı razvıtoı strane bankrotstvo kompanıı ne prıvodıt k razvalý otraslı ılı ostanovkı predprıatıa s ývolnenıamı rabotnıkov. Na mesto neeffektıvnyh menedjerov prıhodát novye sobstvennıkı, kotorye prınosát s soboı ınvestısıı. My ne doljny «tánýt» nekonkýrentnye kompanıı za schet gosýdarstva. Porýchaıý Pravıtelstvý razrabotat chetkıe ı ponátnye prosedýry bankrotstva dlá fızıcheskıh ı ıýrıdıcheskıh lıs. Ona doljna byt maksımalno oblegchena.

***
Kásipkerler, isker azamattar!

Memleket sizderdiń bıznesterińizdi damytyp, aıaqqa nyq turýlaryńyzǵa barlyq jaǵdaıdy jasady. Búgingideı syn saǵattarda sizderge úlken jaýapkershilik artylady. Jekeshelendirýdiń jańa legine belsendi qatysyńyzdar, qarjyny zańdastyryp, ashyq jumys isteńizder. Qýatty el bolý – básekege qabiletti bolý degen sóz. «Qazaqstanda jasalǵan» árbir buıymda tórt qasıet – sapaly, yńǵaıly, ádemi jáne arzan bolýy kerek. Sonda ǵana isimiz ónimdi, zatymyz ótimdi bolady. Ózimizdi ózimiz qamshylaýymyz kerek, bizdi syrttan kelip eshkim jarylqamaıdy.

***
Ia hochý obratıtsá k predprınımatelskomý klassý, vsem sostoıatelnym kazahstansam, vsem bıznesmenam ı delovym lúdám. Gosýdarstvo ıdót na bespresedentnye v nasheı ıstorıı mery po prıvatızasıı ı ekonomıcheskoı lıberalızasıı. Strana ýje dala mnogım ız vas vozmojnostzarabatyvat ı byt na pervyh stranısah delovyh jýrnalov. Ia prızyvaıý vas aktıvno ýchastvovat v legalızasıı kapıtalov, prıvatızasıonnyh tenderah. Etım vy pomojete sebe ı Kazahstaný, vsemý nashemý narodý.

CHETVERTOE. Osnovy novoı ınvestısıonnoı polıtıkı

V blıjaıshee desátıletıe Kazahstaný neobhodımo:

— obespechıt ejegodnyı rost ekonomıkı na ýrovne 5 prosentov;

— ývelıchıt eksport obrabotannyh tovarov ne menee chem v 2 raza po sravnenıý s 2015 godom ı dovestı ego do 30 mıllıardov dollarov v god;

— ývelıchıt ejegodnyı obem ınvestısıı v ekonomıký bolee chem na 10 mıllıardov dollarov, a v selom za 10 let – ne menee chem na 100 mıllıardov dollarov;

— sozdat bolee 660 tysách novyh rabochıh mest, ývelıchıt proızvodıtelnosttrýda v 2 raza.

Takıe tempy ekonomıcheskogo rosta mogýt byt obespecheny tolko za schót formırovanıa novyh draıverov, obespechıvaıýshıh prıtok eksportnyh dohodov.

Aksıoma novoı globalnoı realnostı sostoıt v tom, chto tolko dıversıfısırovannaıa ekonomıka mojet effektıvno protıvostoıat posledstvıam globalnogo krızısa. Poetomý my realızýem programmý ındýstrıalızasıı. Nam nýjna novaıa ınvestısıonnaıa polıtıka.

Vo-pervyh, vajno prıvlekat chastnye ınvestısıı s aksentom na transnasıonalnye korporasıı. My doljny formırovat blagoprıatnýıý sredý dlá prıvlechenıa «slojnyh ınvestısıı». V etom godý prınáto reshenıe o sozdanıı Mejdýnarodnogo fınansovogo sentra «Astana». On stanet regıonalnym habom v sfere ıslamskogo fınansırovanıa, prıvat-bankınga ı perestrahovanıa. Kazahstan doljen stat stranoı-lıderom regıona s sılnymı ınstıtýtamı, kompetentnym, effektıvnym ı predskazýemym pravıtelstvom. Ý nas doljny byt      lýchshıe tehnıcheskıe kadry, ınfrastrýktýra mırovogo ýrovná, obespecheny obshestvennyı porádok ı lıchnaıa bezopasnostlúdeı.

Dalneıshee provedenıe reform, napravlennyh na sovershenstvovanıe ınvestısıonnogo klımata, doljno provodıtsá sovmestno s OESR ı drýgımı mejdýnarodnymı fınansovymı ınstıtýtamı. Porýchaıý Pravıtelstvý v trehmesáchnyı srok predstavıt detalnyı plan po ýlýchshenıý ınvestklımata. Krome togo, dlá aktıvızasıı raboty s ınvestoramı porýchaıý sozdat Pravıtelstvennyı Sovet, orıentırovannyı na prıvlechenıe ınvestorov ı ýlýchshenıe ınvestısıonnogo klımata. V regıonah nado sozdat analogıchnye Sovety po prıvlechenıý ınvestısıı dlá realızasıı proektov mestnogo znachenıa.

Vo-vtoryh, vajno sformırovat regıonalnye draıvery ekonomıcheskogo rosta. Vse ınvestısıonnye proekty realızýıýtsá neposredstvenno v regıonah. Poetomý neobhodımo razrabotat otdelnye programmy dlá 6 makroregıonov — Iýjnogo, Severnogo, Sentralno-Vostochnogo, Zapadnogo, Almaty ı Astany. Vokrýg krýpnyh regıonalnyh proektov neobhodımo razvıvat malyı ı srednıı bıznes. Poetomý programma podderjkı predprınımatelstva «Dorojnaıa karta bıznesa — 2020» doljna stat chastú ınvestısıonnyh programm makroregıonov. Neobhodımo predýsmotret mery po povyshenıý mobılnostı trýdovyh resýrsov, v pervýıý ochered, napravlennyh na stımýlırovanıe mıgrasıı ız trýdoızbytochnyh v trýdodefısıtnye regıony.

Makroregıony doljny obedınátsá edınoı transportnoı, logıstıcheskoı ı kommýnıkasıonnoı arhıtektýroı, sozdavaemoı v ramkah Programmy «Nurly Jol». V nastoıashee vremá realızýıýtsá 11 proektov po klúchevym napravlenıam «Sentr-Úg», «Sentr-Vostok»,  «Sentr-Zapad». Vedetsá stroıtelstvo jeleznodorojnyh lınıı «Borjakty — Ersaı», «Almaty — Shý» ı paromnoı perepravy v portý Kýryk. Etı proekty ýje segodná obespechılı rabochımı mestamı 72 tysáchı chelovek. Porýchaıý Pravıtelstvý aktıvızırovat realızasıý dannoı programmy.

V to je vremá, ýchıtyvaıa ekonomıcheskýıý konúnktýrý, neobhodımo dıversıfısırovat ıstochnıkı fınansırovanıa. V hode moego vızıta v KNR bylı dostıgnýty dogovorennostı s EksımBankom o prıvlechenıı zaımov na sýmmý 2,6 mıllıarda dollarov. Seıchas za schet gosýdarstvennogo búdjeta stroıtsá mnogo dorog. No nado prıvlekat k etım proektam ınostrannyh ı mestnyh ınvestorov. V blıjaısheı perspektıve proekty programmy «Nurly Jol» neobhodımo prıvestı k modelı fınansırovanıa s prıvlechenıem chastnogo kapıtala.

V-tretıh, seıchas sledýet aktıvnee osvaıvat eksportnye nıshı na mırovom ı regıonalnom rynkah. My doljny effektıvno ıspolzovat ekonomıcheskıı potensıal blızlejashıh stran. V pervýıý ochered, eto Kıtaı, Rossıa, Iran, Mongolıa, Indıa, Pakıstan, strany Sentralnoı Azıı ı Kavkaza. Dannye strany ejegodno ımportırýıýt tovarov ı ýslýg bolee chem na 3,5 trıllıona dollarov. Neobhodımo zaklúchıt soglashenıa o svobodnoı torgovle Evrazııskogo ekonomıcheskogo soıýza s klúchevymı regıonalnymı rynkamı. Pravıtelstvo doljno prorabotat etı voprosy s nashımı partneramı ı reshat ıh s vygodoı dlá vseh. MIDý neobhodımo podklúchıt vse resýrsy kazahstanskıh zagranýchrejdenıı k vypolnenıý etoı zadachı.

V-chetvertyh, nam neobhodımo maksımalno razvıvat sıstemý podgotovkı tehnıcheskıh kadrov. Tehnıcheskoe ı professıonalnoe obrazovanıe doljno stat odnım ız osnovnyh napravlenıı ınvestısıonnoı polıtıkı. Dlá etogo neobhodımo sozdat sentry po podgotovke kadrov sovmestno s Germanıeı, Kanadoı, Avstralıeı ı Sıngapýrom. Onı stanýt modelú sıstemy tehnıcheskogo ı professıonalnogo obrazovanıa dlá vseı strany.

V-pátyh, sledýet povysıt ınnovasıonnyı potensıal kazahstanskoı ekonomıkı. Vajno zalojıt osnovy dlá postroenıa ekonomıkı býdýshego. Neobhodımo razvıvat kompetensıı v sfere smart-tehnologıı, ıskýsstvennogo ıntellekta, ıntegrasıı kıberfızıcheskıh sıstem, energetıkı býdýshego, proektırovanıa ı ınjınırıńa. Eto mojno sdelat tolko cherez postroenıe effektıvnoı naýchno-ınnovasıonnoı sıstemy. Eó osnovoı býdýt moshnye ıssledovatelskıe ýnıversıtety ı ınnovasıonnye klastery, formırýemye na baze haıtek-parka «Astana bıznes kampýs» Nazarbaev Ýnıversıteta ı tehnoparka «Alataý» v Almaty. Provedenıe v Astane Mejdýnarodnoı spesıalızırovannoı vystavkı EKSPO – 2017 daem nam horoshýıý vozmojnostaktıvno razvıvat novýıý energetıký, osnovannýıý na «zelenyh tehnologıah».

PÁTOE. Novaıa sosıalnaıa polıtıka

Mnogıe gody dınamıchnyı ekonomıcheskıı rost pozvolál nam provodıt aktıvnýıý sosıalnýıý polıtıký, v neskolko raz povysıt kachestvo jıznı lúdeı. Nesmotrá na vse trýdnostı, kotorye nasha ekonomıka ıspytyvala ız-za negatıvnogo vlıanıa vseh globalnyh krızısov, my vsegda povyshalı blagosostoıanıe kazahstansev. Za desát let gosýdarstvennye rasqody na sosıalnýıý sferý vyroslı v realnom vyrajenıı pochtı v 3 raza. Chıslennostzanátyh v sosıalnoı sfere ı v gosýdarstvennom ýpravlenıı prevyshaet 1,2 mıllıona chelovek. Gosýdarstvo obespechıvaet bolshoı obóm posobıı ı vyplat. Ih polýchaıýt svyshe 1,5 mıllıona grajdan.

Na fone ekonomıcheskıh rıskov, nesmotrá nı na chto, my prodoljım realızasıý mer sosıalnoı podderjkı naselenıa. Ia obávláú, chto s 1 ıanvará 2016 goda býdýt povysheny zarplaty rabotnıkam zdravoohranenıa – v srednem do 28 prosentov, obrazovanıa — do 29 prosentov, sosıalnoı zashıty — do 40 prosentov. Prı etom selesoobrazno prımenıt dıfferensırovannyı podhod k razlıchnym kategorıam búdjetnıkov. V býdýshem godý býdet obespecheno 25-prosentnoe povyshenıe razmerov sosıalnyh posobıı po ınvalıdnostı ı ýtere kormılsa, a takje stıpendıı. S 1 ıanvará 2016 goda my ındeksırýem solıdarnýıý pensıý s operejenıem ýrovná ınflásıı na 2 prosenta. V 2016 godý býdet povyshena zarplata gosýdarstvennym slýjashım korpýsa «B» — na 30 prosentov. Sredstva na etı selı my sekonomım posle optımızasıı búdjetnyh rasqodov. Takım obrazom, my nahodım sredstva dlá rosta zarplat ı vypolnáem svoı sosıalnye obázatelstva pered narodom!

Ia obrashaıýs ko vsem sosıalno ýıazvımym sloıam naselenıa. My vsegda pomogalı nýjdaıýshımsá. No v to je vremá sosıalnaıa spravedlıvostne doljna ıskajatsá. Ved kajdaıa sosıalnaıa vyplata — eto dopolnıtelnaıa nagrýzka ne prosto na búdjet, a na kajdogo rabotaıýshego kazahstansa.  Nado chótko ponımat, chto ıdeıa sosıalnoı spravedlıvostı ne doljna prevrashatsá v sosıalnýıý nespravedlıvostpo otnoshenıý k rabotaıýshım kazahstansam. Eto ıh dengı!

Segodná tolko Obshestvo Vseobshego Trýda sposobno stat realnoı osnovoı effektıvnoı ekonomıkı, ýstoıchıvoı k vneshnım potrásenıam.

V seláh rasshırenıa sosıalnoı podderjkı grajdan porýchaıý Pravıtelst