اپپاق قارمەن توماعالانعان شوقتىقتى شوقىلار، ەڭسەلى توبەلەر. ۇرگەن ءيتتىڭ ءۇنى مەن اسپانعا ءبۇيدالانعان ءتۇتىنى عانا تىرلىك نىشانىن اڭعارتقان ساي تاعانىندا جالعىز عانا تام ءۇي. بۇل – ءبىر مۇشەل بويى يەن تاۋدى مەكەندەگەن مەنىڭ وتباسىم. قىستا قوراداعى مالدىڭ ەرمەگىنەن باسقا ەشتەڭە جوق. توق تۇگىلى جالعىز راديونىڭ باتەريكاسىنا قول جەتپەيتىن كەز.
سونداعى ەڭ ۇلكەن بايلىعىمىز – كىتاپ وقۋ. قالادان ۇيگە ورالعان سايىن قارادوماق ىنىلەرىمنىڭ دامەتكەنى بولماي، مايىسا كوتەرگەن سۋمكامنان كوپ كىتاپ شىعادى. ءبارىمىز جابىلا، تالاسا-تارماسا وقيمىز. سول كوپ كىتاپتىڭ ءبىرى – جاقسىلىق ءساميت ۇلىنىڭ «اتامەكەن» اتتى اڭگىمە-پوۆەستەر جيناعى. سىرتقى جۇقا مۇقاباسىندا جارتاسقا قونعان بۇركىت سۋرەتى بەرىلگەن.
اكەم سول سۋرەتكە ۇزاق قاراپ:
– اتتەگەن-اي، بۇركىتتى تاسقا قوندىرعانىن قاراشى. بولماعاندا جارتاستىڭ ۇستىنە ارشانىڭ سۋرەتىن بەرىپ، سوعان قوندىرسا ءجون ەدى، – دەدى باياۋ كۇرسىنىپ. ءبىز بەتىنە سۇراقپەن تەسىلگەن سوڭ، ساۋالىمىزدى جانارىمىزدان وقىعان ول: – تاس – قاتتىلىقتىڭ، قاتالدىقتىڭ بەلگىسى. قازاق قىراندى تاسقا قوندىرمايدى. تەگەۋىرىنى، تۇياعى مۇقالادى دەپ بىلەدى. سوندىقتان اعاشتان تۇعىر جاساپ سوعان قوندىرادى. تەرىدەن تىگىلگەن بيالايعا قوناقتاتىپ الىپ جۇرەدى. بايقاسام بۇل جازۋشىنىڭ قالامى وتكىر بولعانمەن تاعدىرى اۋىر، كۇردەلى ەكەن، – دەپ ءسوزىن جالعادى.
اكەم قاراپايىم اۋىل ادامى بولسا دا كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ جان ەدى. مەنىڭ ادەبيەتتەگى العاشقى ۇستازىم دا وسى كىسى بولاتىن. ونىڭ بۇل كىتاپتان بۇرىن-اق جازۋشىنىڭ ەسىمىمەن، ءومىر جولىمەن تانىس ەكەنىن اڭعاردىم.
ول «اتامەكەن»ء-دى ەرەكشە ىجداعاتپەن، تەبىرەنىپ وقىدى. تولقىعانىن دا جاسىرمادى. جازۋشى شىعارماسىنان ونىڭ قيلى، قيىن تاعدىرىن تاعى ءبىر مارتە تەرەڭدەي تانىعانىن اقتارىلا اڭگىمەلەيتىن.
بۇل كىتاپتى اكەم قالاي ءسۇيىپ وقىسا، مەندە سونداي ىستىق كوڭىلمەن قابىلدادىم.
وسىدان باستاپ جاقسىلىق ءساميت ۇلى اتتى جازۋشىنىڭ تۇلعاسى سانامدا بيىكتەي بەردى. ونىڭ جازعاندارىن جۋرالداردان ىزدەپ تاۋىپ، باسىما جاستانا وقىپ، تامسانا تولقيتىنمىن.
اقيقاتى اڭىزعا ۇلاسقان جازۋشىنىڭ شىنجاڭ ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرەر بىتىرمەستە-اق، تارىم جازا لاگەرىنە قۋىلىپ، نە ءبىر اۋىر كۇندەردى باستان كەشكەنىن ەل اۋزىنان دا، ءوز شىعارماسىنان دا اڭعاراتىنبىز.
جۇڭگو قوعامىنداعى 1958 جىلعى «ۇلتشىل، وڭشىلدارعا» قارسى كۇرەس، 1962 جىلعى اشتىق جانە قازاقتاردىڭ قازاقستانعا جاپپاي قونىس اۋدارۋى، 1966 جىلدان باستالعان «مادەنيەت توڭكەرىسى» سىندى اۋمالى-توكپەلى كۇندەر تالاي بوزداقتىڭ باسىنا اڭگىر تاياق ويناتتى. ولگەنى ءولدى، ءتىرىسى تۋلاق بولىپ سۇلدەرىن سۇيرەتىپ ازەر ورالدى. سول قاتارداعى اقىن، جازۋشى ماعاز رازدان ۇلىنىڭ:
سالەم ساعان التايىم،
تەنتەگىڭ سونشا ساعىندى.
جوعالىپ كەتكەن ءبىر تايىڭ،
تارلانداپ بارىپ تابىلدى. – دەپ تەبىرەنگەنىندەي، ۋاقىتىن جوعالتقانمەن رۋحىن جوعالتپاعان سول توپپەن جاقسىلىق تا تۋعان جەرىنە شولدەگەن ساعىنىشپەن، زارىققان شابىتپەن ورالدى. جۇرەككە جينالعان اششى شەر، زارلى زاپىران قارا سياعا اينالىپ قاعاز بەتىنە توگىلدى. ورنەكتى بوياۋىمەن وندىرە جازدى.
قاجىعۇمار شابدان ۇلى «قىلمىسىن» اقتارسا، ماعاز رازدان ۇلى «اتا زاماندى سويلەتتى». ال جازۋشى ج.ءساميت ۇلى قازاق كلاسسيكالىق ادەبيەتىنە جاڭاشا ەكپىن قوسىپ، ماحاببات پەن عاداۋاتتى جاڭعىرتتى، لاگەرلىك ادەبيەتتى ۇلتتىق ناقىشپەن ارلەدى. ع.مۇسىرەپوۆ «ۇلپان» ارقىلى قازاق ايەلىنىڭ قازاق ادەبيەتىندەگى الەمىن قالاي سومداسا، جاقاڭ دا قازاق قىزىنىڭ، قازاق ايەلىنىڭ نازىك جان سىرىن اسا شەبەرلىكپەن كەستەلەدى. جاقسىلىققا عانا ءتان سونى سوقپاعىمەن قارا سوزدەن شۋدا ەستى، وشپەس قولتاڭباسىن كورسەتتى.
سويتكەن جاقاڭدى ءبىر قالادا جۇرسەكتە التايدا كورۋ ماعان بۇيىرماپتى. جاقاڭ سول سەكسەنىنشى جىلداردىڭ سوڭىندا شىنجاڭ راديو-تەليەۆيدەنيا مەكەمەسىنە جۇمىسقا ورنالاسىپ، ۇرىمجىگە قونىس اۋداردى.
مەن 1989 جىلى شىنجاڭ وقۋ-اعارتۋ ينسيتۋتىنا وقۋعا ءتۇسىپ ءۇرىمجى قالاسىنا باردىم. 1990 جىل مامىردا شىنجاڭ راديوسى شىنجاڭ بويىنشا ديكتور ىزدەپ، ەمتيحان الىپ، سان ءتۇرلى سارالاۋدان كەيىن مەنى تاڭدادى. سودان باستاپ جارىم كۇن وقىپ، جارىم كۇن شىنجاڭ حالىق راديو ستانسياسىندا ديكتور بولىپ جۇمىس اتقاردىم. 1991 جىلى 16 قاڭتار سارسەنبىنىڭ ساتىنە راديو بوساعاسىن اتتادىم. وندا راديو، تەليەۆيدەنيا مەكەمەسى ءبىر اۋلانىڭ ىشىندە جۇمىس اتقاراتىن. جاقسىلىق ءساميت ۇلى جاڭادان قۇرىلىپ جۇمىس باستاپ جاتقان اۋدارما فيلم جاساۋ ورتالىعىنىڭ باس رەداكتورى ەكەن. ول كىسىنى بەتپە بەت وسى مەكەمەدەن كوردىم. اڭگىمە-سۇحباتتىڭ رەتى كەلمەي، سىرتتاي سىيلاپ جۇردىك.
1991 جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا قولىمىزعا جازۋشى سماعۇل ەلۋبايدىڭ «الىستاعى اعايىنعا اشىق حات» اتتى ماقالاسى كەلىپ تيگەن ەدى. حات ءوزىمىز پايدالانىپ جۇرگەن توتە جازۋدا شىعاتىن «شالقار» گەزەتىندە باسىلعان ەكەن. ول كەزدە كوشىرمەنىڭ (كسەروكوپيا) تابىلۋىنىڭ ءوزى قيىن. اشىق اڭگىمەگە بارۋعا قورقاتىن كەزىمىز. سوعان قاراماي الگى حاتتىڭ كوشىرمەلەرىن جاساپ، ونى ساندىعىمىزدىڭ تۇبىنە ساقتاپ، كەشتەردە قىزۋ اڭگىمەگە كىرىسەتىن ەدىك. ءسويتىپ جۇرگەندە، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك جاريالاعان ءسۇيىنشى حابارى جەتتى. اتاجۇرتقا كەتسەك دەگەن ىشكى ارمان مازالاي باستاعان-دى.
1991 جىلى ق ر پرەزيدەنگتى ن.ءا.نازاربايەۆ تۇركياعا رەسمي ساپارمەن بارىپ، ونداعى قانداستارمەن كەزدەستى. 1992 جىلى الەم قازاقتارىنىڭ تۇڭعىش قۇرىلتايى ءوتتى. ەلباسى ن.نازاربايەۆ الىستاعى اعايىندى وتانىنا شاقىردى.
1992 جىلى شىنجاڭنان شەت جاتقان گانسۋ ولكەسىنىڭ اقساي قازاق اۆتونوميالى اۋدانىنداعى جازۋشى قابىلقاق كۇلمەسحان ۇلى باستاعان قازاقتار قازاقستانعا كوشكەلى جاتىر ەكەن دەگەن ءسوز تارادى.
1993 جىلى ناۋرىزدا شىنجاڭ حالىق راديو ستانسياسىنىڭ التايداعى مەنشىكتى ءتىلشىسى قىزمەتىنە اۋىستىم.
ەل ىشىندە «جاقسىلىق ءساميت ۇلى قازاقستانعا كوشكەلى جاتىر ەكەن» دەگەن اڭگىمە گۋلەدى. ءبىر جولى ءۇرىمجى قالاسىنىڭ كوشە اۆتوبۋسىنىڭ ىشىنەن جاقاڭدى كورىپ قالدىم. سالەم بەرىپ قالماققا جاقىنداماق بولعانىمشا ول كەزەكتى ىرداشياۋ ايالداماسىنان ءتۇسىپ قالدى. سىرتىنان قيماي قاراپ: «قازاقستانعا كەتكەلى جۇرگەن جاقاڭ دا نە ارمان بار ەكەن دەشى!» دەپ كۇبىرلەدىم. ول ۇزاپ بارا جاتتى.
ايتسا ايتقانداي، سول جىلى ءساۋىر ايىنىڭ باسىندا جاقسىلىق ءساميت ۇلى ءۇرىمجى قالاسىنداعى ارميابەك ساعىندىق ۇلى، عالىم قاليبەك ۇلى، تۇرسىنحان زاكەن ۇلى قاتارلى قالامداس ىنىلەرىن ىلەستىرىپ قازاقستانعا ءوتتى.
كوپ ۇزاماي ج.ءساميت ۇلى «ازاتتىق» راديوسىندا ءسوز سويلەدى.
مەن ءۇشىن العاندا، مەن عانا ەمەس، مەنىمەن قاتارلاس قالام ۇستاپ جۇرگەن ازاماتتار اراسىندا جاقاڭنىڭ وزىنە بەرىلگەن مانساپ پەن ماراپاتقا پىسقىرىپ قاراماي، سونى قارعا ءىز سالعانداي اسا باتىلدىقپەن قازاق توپىراعىنا قادام باسۋى تالايىمىزعا قانات ءبىتىردى. بۇكىل شىنجاڭ قازاعى اتىن ەرەكشە ىلتيپاتپەن اتايتىن جاقاڭنىڭ دابىراسى از بولمادى.
سول ىستىق كوڭىل، كوكىرەك قولامتاسىنداعى اياۋلى ارمان اتاجۇرتقا جەتەلەدى. 1997 جىلدىڭ 16 قاڭتارىندا قازاق جەرىنە – الماتى توپىراعىنا قادام باستىق. بىردەن سالىپ ۇرىپ جاقسىلىق ءساميت ۇلىنىڭ شاڭىراعىنا كىرىپ، اعامىزدىڭ ايقارا قۇشاعىنا كىردىك. ماۋقىمىز باسىلىپ، اڭگىمە تيەگىن توقتاۋسىز اعىتتىق.
– ءبىز كەتكەننەن كەيىن التاي ەلى نەگە جىم-جىرت جاتىپ الدى دەپ الاڭداپ ءجۇر ەدىم. ەندى، مىنە، تاۋبە، سەندەردى كوردىك. ءبىر كەلگەندە اتانداي التى جىگىت كەلىپسىڭدەر. سەڭ ءبىر بۇزىلسا ەندى بۇزىلادى-اۋ. التاي ەلىنىڭ الدى ءبىر اعىتىلسا، ارتى توقتاۋ بەرمەس، – دەپ بالاشا قۋاندى اعامىز.
– اعا، ەل مەن جەردى ساعىندىڭىز با؟ – دەيمىن مەن.
– ەر جىگىت جەتى جىلدا جەر ساعىنادى دەيدى ەكەن بۇرىنعىلار. ساعىنباۋ قولدان كەلمەيدى عوي. ەلدەن كەتكەلى 6-جىلعا اياق باسىپپىز. جەتى جىلدا نە بولارىن كورەرمىز، – دەيدى جاقاڭ ءسوزىنىڭ سوڭىن كۇرسىنىسپەن دوعارىپ. ايتپاسا دا ار جاعىندا جاتقان ساعىنىشتاي وزەگىنەن ىستىق دەم بۇرقىرايدى.
وسىدان كەيىنگى جەردە اعا باۋىرلىعىمىز جاقىننان جالعاسىپ، قۇشاقتاي كورىسىپ شۇرقىراسا سىرلاساتىن بولدىق. ول جىلدارى ارعى بەتتەن كەلگەن اعايىندى ساۋساقپەن ساناپ وتىراتىنبىز. جاقسىلىق اعا سالتانات ەسىمدى ۇلكەن قىزىن ۇزاتىپ توي جاساعاندا ءبىرازىمىزدىڭ باسىمىز قوسىلىپ ءبىر شۇرقىراسقانىمىز بار.
بىردە، ياعنىي، 1999 جىلدىڭ قاڭتارىندا جاقاڭ عالىم قاليبەكۇلىمەن بىرىگىپ «جاناشىر» اتتى قايرىمدىلىق قورىن قۇرىپ، شەتتەگى اعايىننىڭ وتانىنا ورلۋىنا يگى ىقپال ەتسەم دەگەن باستاما كوتەردى. ءبىز ءبىر توپ ازامات – قانات بايتوللا ۇلى، يمانعازى نۇراحىمەت ۇلى، كەنجەباي جارقاي ۇلى، قازيپا قالي قىزى، جارقىن كارىمحان ۇلى، ءماۋتاي اسەتاي ۇلى، ت.ب. قۋانا قولداپ، قورعا العاشقى كومەك رەتىندە ءبىر كومپيۋتەر سىيلادىق. بۇل جولى دا جاقاڭ ەرەكشە قۋانىپ، ايرىقشا العىس ءبىلدىردى. (بۇگىندە اتالعان قور «شالقار» گازەتىنىڭ ۇجىمىنا تيەسىلى بولىپ، جاڭىل اپەتوۆانىڭ باسقارۋىندا جۇمىس ىستەپ كەلەدى).
سول جىلدىڭ كۇزىنە قاراي ۇيىنە بارىپ سىرلاسىپ وتىرعان ءبىر اڭگىمە ارەدىگىندە جاقاڭ:
– بۇدان 10-15 جىل بۇرىن جازۋعا وتىرعاندا تاڭ اتقانشا توقتاماي جازۋشى ەدىم. ەندى ونىڭ ءبارى قالىپ بارادى... جاس كەزدە ماحاببات، جاستىق تاقىرىبىندا جازساڭ قالامىڭ جۇيرىك بولادى ەكەن. 60-قا كەلىپ قالدىق. ەندى ول جاعى شابانداپ، باسقا جاي، تاريحي دەگەندەي سالقىن، سابىرلى ويلارعا كوبىرەك ويىسادى ەكەنسىڭ. ءار زامانىڭنىڭ تۇسىندا ءبىر سۇرقىلتاي – جازۋ تاقىرىبىڭ بولادى ەكەن... ءبىزدىڭ 20 جىل ايداۋدا ءوتتى، 20 جىل دەگەن كەمىندە 4-5 كىتاپ-رومان جازۋعا جەتەر ەدى عوي، – دەپ الدە نەگە الاقىزعان كوڭىل كۇيىن ءبىلدىرىپ وتىردى. شاماسى ويدا جۇرگەن كوپ شىعارمانى بەرىپ ۇلگەرەم بە، جوق پا دەگەندەي الاڭداۋشىلىعىن اڭعارتقانداي.
نەسىن جاسىرامىز. الماتى سىندى الىپ قالاعا جۇتىلىپ جۇرگەن كۇندەردىڭ كۇيبەڭگە بەرىلەتىن كەزدەرى دە از بولمايدى. اراعا ۇزاعىراق ۋاقىت سالىپ تويلاردا كەزدەسىپ قالساق، اعامىز بۇرتيىپ، جۇمساق نازىن بۇلك ەتكىزەدى: «مىنا، جاديلەر كەيدە سالەمدى دە ۇمىتىپ قالاتىن بولىپ ءجۇر» دەپ شىمشىلايدى. سوسىن قايتا شۇيىركەلەسە كەلە: «اناۋ قايدا ءجۇر، مىناۋ قايدا ءجۇر؟» دەپ سۇرايدى. ەل مەن جەردى ساعىنعاسىن، اۋىلدان كەلگەن باۋىرلارىنىڭ توبەسىن ءبىر كورىپ تە ماۋقىن باساتىن سىڭايلى. قازاق توپىراعىنا قادام باسقالى جاقاڭ ارتتاعى ەل-جۇرتقا ات ءىزىن سالا المادى.
ءبىر قىزىعى، كەيدە ۇيىنە باس سۇققانىمىزدا اعامىز باسى ارتىق اڭگىمەنى جاقاتپاعانداي الدە نەگە الاڭداعانداي بولاتىن. بىزدە ۇزاق وتىرا المايتىنبىز. كەيىننەن ءبىلدىم، جازۋشى شىعارماسىن اياقتاتسام دەگەن ارپالىستى وي ۇستىندە، شالكەم شابىتتار توعىسىندا الدە نەگە اسىعىپ وتىرادى ەكەن.
وزەگىنە جامان اۋرۋ ىلىنگەن سوڭ ءتىپتى دە اسىقتى. شىعارمالارىنىڭ تاعدىرىنا ايرىقشا الاڭدادى.
2008 جىلدىڭ 10 قاڭتارى جاقاڭ جۇمىس ورنىما تەلەفون شالدى. بىرنەشە رەت كوڭىلىن سۇراپ بارعان ەدىم، ناشار جاتقانىن دا بىلەتىنمىن. اماندىقتان كەيىن:
– قابدەش ءجۇمادىلوۆ پەن ۋاقاپ قىدىرحان مەنى 2007 جىلدىڭ تاۋەلسىز «تارلان» سىيلىعىنا ۇسىنايىق دەدى، سوعان يەلىك ەتەتىن قوعامدىق ۇيىم كەرەك ەكەن. باستىقتارىڭ تالعات ماماشيەۆقا تەلەفوندا سويلەسىپ ەدىم، قولداپ-قۋاتتايتىندىعىن، حات جازاتىندىعىن ايتتى. انەۋ كۇنى كىتابىمدى شىعارىپ بەرەمىن دەگەن. مىنە، تاعى كومەكتەسەمىن دەپ جاتىر، ونىسىنا كوپ راقمەت. اللا رازى بولسىن. ساعان ايتايىن دەگەنىم، ءبىرى – قولىڭدا تۇرعان كىتابىما باس-كوز بولساڭ. ەكىنشىسى – قازاقستاندىق مەسەناتتار كلۋبىنداعى ەستاي دەگەن جىگىتكە حابارلاسىپ، «تارلاننىڭ» باسقا شارتتارىن ءبىلشى. كىتاپتارى مەن ءوتىنىشىن ءوزى اكەلىپ بەرەدى دەپتى. مەنىڭ جاعدايىمدى بىلەسىڭدەر، زاڭعار ەكەۋىڭ اپارىپ بەرەسىڭدەر عوي، – دەگەندەردى ايتتى.
مەن ول كىسىنىڭ تاپسىرمالارىن ورىنداپ، ت.ماماشيەۆتىڭ قاۋىمداستىق اتىنان ۇسىنعان حاتىن الدىم. جۇمىستان تۇسكەن كەشكىسىن جولاي تۇرسىنبەك (كاكىشيەۆ) اعامىزدى سوعىپ، جاقاڭنىڭ جاعدايىن ايتىپ ەدىم، ول كىسى دە «تارلانعا» ۇسىنۋ تۋرالى قولما قول حات جازىپ بەردى.
جاقاڭنىڭ ۇيىنە سالەم بەرە كىرگەنىمدە اعامىز تورگى بولمەدە ديۆان ۇستىندە جاتىر ەكەن. جاي عانا باسىن كوتەرىپ امانداستى. الدىڭعى رەت كوڭىلىن سۇراي بارعانىمدا ورنىنان تۇرىپ ەدى. بۇل رەت ونداعىسىنان دا جۇدەۋ كورىندى. ات ارىسا تۋلاق، ەر ارىسا ارۋاق دەيتىن ەدى، ىشتەي اياپ كەتتىم. داۋىسى باياعىداي، كۇيىنىڭ تومەندەپ بارا جاتقانىن بىلدىرمەۋگە تىرىسادى:
– قۇربان ايت كەزىندە بالالار ەسىكتى اشىپ-جاۋىپ، سودان تىماۋ تيگىزىپ الدىم، – دەپ بۋلىعا جوتەلەدى، – بالالارىمنان شىعارمالارىما يە بولاتىن ەشكىم جوق، ەشقايسىسى جولىمدى قۋمادى. بوتەن ەمەسسىڭدەر، سەندەر جۇگىرمەگەندە كىم جۇگىرەدى، – دەپ ءبىر تىنىستادى. شىعارمالارىنىڭ تاعدىرى تۋرالى ءبىراز اڭگىمەلەدى.
ەرتەسى، 11 قاڭتار تۇستەن بۇرىن ۇلى زاڭعار ەكەۋىمىز قازاقستاندىق مەسەناتتار كلۋبىن ىزدەپ تاۋىپ، ج.ءساميت ۇلىنىڭ ءوتىنىشى مەن شىعارمالارىن جانە ت.ماماشيەۆ، ت.كاكىشيەۆ، ق.جۇمادىلوۆتەردىڭ حاتتارىن تاپسىرىپ بەردىك. ءبىزدى جىلى قابىلداعان ەستاي «كوميسيانىڭ قاراۋىنان وتكەن شىعارمالاردىڭ قورىتىندىسى 26 قاڭتار كۇنى شىعادى» دەگەندى ايتتى.
ءبىراق،... جاقاڭنىڭ ونى كۇتۋگە دارمەنى جەتپەدى. سوڭعى ءۇمىتىن سوندىرمەگەن كۇيى 22 قاڭتاردا و دۇنيەگە اتتانىپ كەتتى. ال كۇتكەندە نە بولار ەدى؟
26 قاڭتار كۇنى «تارلاننىڭ» ناتيجەسى جاريالاندى. ج.ءساميت ۇلىنىڭ ەسىمى اتالماپتى! جازۋشىنىڭ جانى سەزگەن شىعار، كۇنالى ويمەن «كۇتپەگەنى جاقسى بولعان ەكەن» دەپ، پەندەشىلىك قيالعا باراسىڭ. كۇتكەندە، ءوز ەسىمىنىڭ جوقتىعىن بىلگەندە قاسىرەتى قالىڭداپ، پانيگە دەگەن، پەندەلەرگە دەگەن وكپە-رەنىشى ودان ارى قالىڭدار ەدى-اۋ.
مارقۇمنىڭ ءتىرى كۇنىندەگى وسيەتى بويىنشا جانازاسى ءوز ۇيىندە وقىتىلىپ، سۇيەگى رايىمبەك اۋىلىنداعى سەيىتحان ءابىلقاسىم ۇلى جەرلەنگەن كونە قورىمعا جەرلەندى. ارعى بەتتەن كەلگەن ءبىراز ادامنىڭ مۇردەسى دە وسى توبەنى ماڭگىلىك تۇراعى ەتكەن. سولارمەن بىرگە جاتۋدى دا ويلاعان شىعار.
مەنىڭ قولىمنان كەلگەنى ءتىرى كۇنىندە اماناتتاپ كەتكەن «اتامەكەن» جيناعىن دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ «اتاجۇرت» باسپا ورتالىعىنان جارىق كورۋىنە وڭ ىقپال ەتۋ بولدى.
قازاق ادەبيەتىندە ءوز باعاسىن ءالى تولىق الىپ ۇلگەرمەگەن كورنەكتى جازۋشى جاقسىلىق ءساميت ۇلىنىڭ تۇتاس ءومىرى بەينەتپەن وتكەن ەكەن. جاستىعىنىڭ جالىندى جيىرما جىلىن تارىم جازا لاگەرىنە بەردى. اتاجۇرتقا كەلىپ جەتتىم بە، جەتەم بە دەگەندە ماڭدايىنان سيپايتىن جىلى الاقاندارعا ۇلگەرمەي پانيدەن باقيعا اتتاندى.
ونىڭ ماعان ءوز قولىمەن سىيلاعان «سەرگەلدەڭ» رومانىنىڭ العاشقى تومىنداعى: «التىن التايدىڭ اق يىق تاس تۇلەگى، جازۋشى ءىنىم ءجادي شاكەنۇلىنا زور باقىت، اسقاق مارتەبە تىلەپ: ج.ءساميت ۇلى. 03. 02. 1999» دەگەن قولتاڭباسىن كورگەن سايىن كوز الدىما سوناۋ بالا كۇنىمدە وقىعان «اتامەكەن» كىتابىنىڭ مۇقاباسى ەلەستەيدى. قاپ قارا جارتاسقا قونعان قىران سۇلباسىمەن بىرگە «اتتەگەن-اي!» دەگەن اكە ءسوزى جاڭعىرىعادى.
تۋعان جەر التىن با ەدى توپىراعىڭ،
كۇمىس پە تالدارىڭنىڭ جاپىراعى.
مۇجىلگەن مولالاردىڭ قۇلاعىندا،
التايدىڭ اق يىعى وتىرادى، – دەپ ماعاز اعاسى جىرلاعانداي، التايدىڭ الىپ جارتاسىنا قوناقتاعان قىران بەينەسى ەندىگى جەردە جاقاڭنىڭ تۇلعاسىنا اۋىسادى.
«اتتتەگەن-اي!» دەيمىن مەن دە، تاعدىر جاقاڭدى تاسقا ەمەس، ارشاعا، اعاش تۇعىرعا، بيالايعا قوندىرىپ، تۇياعىن مۇقالتپاي بيىككە سامعاتار بار جاعدايدى جاساعان بولسا، ونىڭ تەگەۋىرىنىنە بۇدان دا مول، قوماقتى، ماي شۇيدەلى ءىرى ولجالار ىلىگەر مە، قايتەر ەدى؟!
«الدى ءۇمىت، ارتى وكىنىش الدامشى ءومىر»، تولقيسىڭ، ءۇمىتتى ەرتەڭنەن ىزدەيسىڭ. جاقسىلىق ءساميت ۇلىنىڭ رۋحاني كەڭىستىگى دە سول نۇرلى كۇندەرگە جەتەلەيدى. ول كۇن – قازاق ادەبيەتىنىڭ جارقىن بولاشاعى بولماق!
ءجادي شاكەن ۇلى
جازۋشى، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ، ەۋرازيا جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى.
پىكىر قالدىرۋ