“تۇرعىن ۇيلەردىڭ بارلىق ءتۇر­لەرىن، سونىڭ ىشىندە جەكە تۇرعىن ءۇي سالۋ ءۇشىن «نۇرلى جول» مەملەكەتتىك باع­دار­لاماسىمەن قۇرىلىس اۋداندارىنا ينجەنەرلىك-كوممۋنيكاسيالىق ينفرا­قۇرىلىم تارتۋعا 2015-2016 جىلدارى 151،8 ملرد تەڭگە ءبولىندى. 2016-2017 جىلدارى 100،9 مىڭ جەر تەلىمىن قاجەت­ءتى ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىممەن قامتا­ماسىز ەتەمىز. ينفراقۇرىلىم بۇگىنگى كۇنى بەرىلگەن 57،4 مىڭ جەر تەلىمىنە ءجا­نە جاڭادان بەرىلەتىن 43،5 مىڭ جەر تە­ءلى­مىنە جۇرگىزىلەتىن بولادى. 2017 جىلى قا­جەت­ءتى ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىممەن قام­تا­­ماسىز ەتۋ ءۇشىن 84 ملرد تەڭگە جۇم­ساۋ جوس­پارلانۋدا”، دەدى مالىمدەدى ءبيشىم­بايەۆ، - دەپ حابارلايدى Qamshy.kz "ەگەمەن قازاقستانعا" سىلتەمە جاساپ.

ول پارلامەنت ماجىلىسىندە «ەكونوميكالىق ءوسىم جانە «نۇرلى جول» ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋدىڭ 2015-2019 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ تاقىرىبىنداعى ۇكىمەت ساعاتىندا سويلەگەن بولاتىن. بيشىمبايەۆتىڭ  ايتۋىنا قاراعاندا، اعىمداعى ەكونوميكالىق جاعداي قالىپتى، «نۇرلى جول» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ، 9 قىركۇيەكتە ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتى­رىسىندا مەملەكەت باسشىسى بەرگەن تاپسىرمالاردىڭ ىسكە اسىرىلۋى ويدا­عىداي.

ۇلتتىق قوردىڭ اقشاسى جۇمسالمايدى

مينيستر 2017 جىلدان باستاپ «جالپىعا ارنالعان تەگىن كاسىپتىك-تەح­ني­كالىق ءبىلىم بەرۋ» جوباسى ىسكە قوسى­لا­تىنىن ءمالىم ەتتى. ودان باسقا، ميكرونەسيەلەۋدى دامىتۋ جولىمەن كا­سىپكەرلىككە جاپپاي ىنتالاندىرۋ كوزدەلگەن ەكەن.

600 مىڭ گا سۋارمالى جەردى پايدالانۋعا بەرۋدىڭ ناتيجەسىندە 200 مىڭ تۇراقتى جۇمىس ورنىن قۇرۋ مۇمكىندىگى تۋماق. ورتا مەرزىمدى پەرس­پەك­تيۆادا ۇلتتىق بانكتىڭ اقشا-نەسيە سايا­ساتى ينفلياسيانى 3-4%-عا دەيىن تومەن­دەتۋگە باعىتتالعان.

«2017-2019 جىلدارى مەملەكەتتىك بو­رىشتى قولايلى دەڭگەيدە ۇستاپ تۇرۋ ءۇشىن رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت تاپشى­لىعىن 2019 جىلعا قاراي ىجو-گە قاتىستى 1%-عا دەيىن تومەندەتۋ جوس­پارلانىپ وتىر»، دەدى مينيستر. «ەندى ۇلتتىق قوردان قوسىمشا قاراجات تارتىلمايتىن بولادى. ءبىز جەكە ينۆەستيسيالار مەن كاسىپكەرلىكتى دامىتۋعا نەگىزىنەن ىشكى مۇمكىندىكتەردى پايدالانامىز»، دەدى ول.

جەر كەزەگىندە 1 ملن ادام تۇر

قوسىمشا باياندامانى ءماجىلىستىڭ ەكونوميكالىق رەفورما جانە وڭىرلىك دامۋ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى نۇرتاي سا­بيليانوۆ جاسادى. «سۋ قۇبىرلارى جەلىسىنىڭ كوپ بولىگى قاناعاتتانارلىقسىز جاعدايدا قالىپ وتىر. جۇرگىزىلگەن تالداۋلارعا قاراعاندا، جىلۋ جەلىلەرىنىڭ 40 پايىزى مۇلدەم توزعان، جارتىسىنان كوبىندە پايدالى اسەر كوەففيسيەنتى 41 پا­يىز عانا. مۇنىڭ ءبارى جىلۋدىڭ اسا ۇلكەن شىعىنىنا اكەلىپ سوقتىرادى»، دەدى دەپۋتات. وڭىرلەردە اۋىزسۋمەن قام­تاما­سىز ەتۋ پروبلەماسىنىڭ دا ءالى كۇنگە شەشىلمەي جاتقانىنا نازار اۋدارىلدى. كەيبىر وڭىرلەردە ول 40 پايىزدان اسپايتىنى ايتىلدى.

«سۋمەن جابدىقتاۋ جوبالارى بو­يىنشا دايىن سمەتالىق قۇجاتتارى بولا تۇرا، ولاردى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت جىلدار بويى قارجىلاندىرماي كەلەدى. بۇل تۇرعىنداردىڭ رەنىشىن تۋعىزۋدا»، دەدى ن.سابيليانوۆ. مەملەكەتتىك ورگان­دار­دىڭ دەرەكتەرىنە قاراعاندا، قازىرگى ۋا­قىت­تا سوماسى 100 ملرد تەڭگەدەن اسا­تىن جو­بالار دايىن ەكەن. ءبىراق بۇل ماقساتقا 2016 جىلى بار-جوعى 640 ملن تەڭگە ءبو­ءلىنىپتى.

تۇرعىن ءۇي سالۋ جوسپارى بويىنشا جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇمىستار دا دەپۋ­تات­تىڭ سىنىنا ۇشىرادى. «جالپى رەسپۋب­ليكا بويىنشا 2015 جىلى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا 740 ملرد تەڭگە، 2016 جىل­عى قاڭتار-شىلدە ايلارىندا 422،7 ملرد تەڭگە ينۆەستيسيا سالىن­دى. مەم­لەكەت تاراپىنان ءبولىنىپ وتىرعان مۇن­داي قارجىلاندىرۋلار ەلدەگى ءتۇرعىن-ۇي قۇرىلىسىنا ەسەلەپ ەكپىن بە­ءرۋى كەرەك ەدى، ءبىراق ءبىز تۇرعىن ۇيگە مۇق­تاج ادامداردىڭ پروب­لەماسى جەت­كى­لىكتى دارەجەدە شەشىلمەي وتىرعا­نىن باي­قايمىز»، دەي كەلىپ، قازىرگى ۋاقىتتا تۇرعىن ءۇي الۋ كەزەگىندە 350 مىڭنان استام ادام، جەر الۋ كەزەگىندە 1 ملن ادام تۇرعانىن ايتتى.

21 ملرد تەڭگە يگەرىلمەگەن

«بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» باع­دارلاماسى بويىنشا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن بولىنگەن 52،8 ملرد تەڭگەنىڭ دە ءتيىمسىز پايدالانىلعان تۇستارى دەپۋتات نازارىنان تىس قالمادى. اتاپ ايتقاندا، ءوندىرىس قانا ەمەس، كوتەرمە جانە بولشەك ساۋدا، ءقوناقۇي بيزنەسى، دەم­الىس جانە ويىن-ساۋىق كاسىپورىندارىنا، سونداي-اق، بيۋدجەتكە سالىق تولەمەگەن، جۇمىس ورىندارىن اشپاعان، مەملەكەتتىڭ كەپىلدىگىمەن الىنعان پروبلەمالىق نەسيەلەرى بار كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنە دە سۋبسيديالار بەرىلگەن. ماسەلەن، 2015 جىلى بارلىعى 4424 كاسىپكەر وسى باعدارلامامەن جالپى سوماسى 26،7 ملرد تەڭگە سۋبسيديا السا، سونىڭ 1700ء-ى، ياعني 40 پايىزى وسىندايلار ەكەنى ايتىلدى.

سونداي-اق، دەپۋتات ءوزىنىڭ بايانداماسىندا ەنەرگەتيكالىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ مەن يندۋستريالىق ينفراقۇ­رى­لىمدى دامىتۋ باعىتتارىنا دا شولۋ
جاساپ ءوتتى. سونىڭ ىشىندە اتىراۋ وب­لى­سىن­داعى «ۇلتتىق يندۋستريا­لىق مۇ­ناي-حيميا تەحنوپاركى» ارنايى ەكونوميكالىق ايماعىنىڭ ينفراقۇرىلىم نىساندارىن سالۋعا «نۇرلى جول» باعدارلاماسى شەڭبەرىندە ۇلتتىق قوردان 2015 جىلى 68،5 ملرد تەڭگە بولىنگەنىن ايتتى. الايدا، سونىڭ 21 ملرد تەڭگەسى يگەرىلمەگەن، ال جۇمىستار 11 پايىزعا عانا ورىندالعان.

“نۇرلى جول” بويىنشا اۋىل شارۋاشىلىعىنا اقشا بولىنبەيدى

باياندامالار اياقتالعان سوڭ ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى ق.بيشىمبايەۆ دە­پۋتاتتاردىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردى. ءما­سەلەن، دەپۋتات ومارحان وكسىكبايەۆ ەلى­مىزدە يمپورتتىڭ بىلتىرعا قاراعاندا 46 پايىزعا كەمىپ وتىرعانىن ايتا كەلىپ، مينيستردەن وسىعان سەنۋگە بولا ما دەپ سۇرادى. بۇلاي سۇراۋىنىڭ سەبەبى، قا­زاقستانعا كىرەتىن يمپورتتىق كيىمدەر قىرعىزستانعا ءوتىپ، بارلىق كەدەندىك باج سالىعى سولارعا تولەنگەن سوڭ عانا ءبىزدىڭ ەلگە كىرگىزىلەتىنى تۋرالى اقپارات العانىن كولدەنەڭ تارتتى.

وعان مينيستر ستاتيستيكالىق ءمالى­مەتتەرگە ءوزىنىڭ سەنەتىنىن ايتا كەلىپ، ەاەو ەلدەرى اراسىنداعى كەلىسىم بويىنشا ەكونوميكالىق وداق اۋماعىنا ەنگەن يمپورتتان تۇسەتىن بارلىق كەدەندىك باج سالىعىنىڭ 10 پايىزى قازاقستانعا اۋدارىلاتىنىن جەتكىزدى. سونىمەن بىرگە، مينيستر بۇل كورسەتكىشتىڭ ابسوليۋتتىك شاماسى وتكەن جىلعىمەن سالىستىرعاندا ۇلعايعانىن دا اتاپ ءوتتى.

دەپۋتات جەكسەنباي دۇيسەبايەۆ «نۇر­لى جول» باعدارلاماسى بويىنشا اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا ءبىر تيىن دا بولىنبەگەنىن ايتا كەلىپ، سونىڭ سەبەبىن سۇرادى. مينيستر باعدارلاما ينفراقۇرىلىمدىق دامۋدى كوزدەيتىندىكتەن، اۋىل شارۋاشىلىعى سەك­تورىن ەسكەرمەگەنىن، ال اوك سالاسىنا پارلامەنتكە ەنگىزىلگەن ناقتىلانعان بيۋد­­جەت بويىنشا زاڭ جوباسىندا قو­سىم­شا 97 ملرد تەڭگە ءبولۋ كوزدەلگەنىن ايتتى.

جاقسىباي سامرات، «ەگەمەن قازاقستان»