1990 جىلدارى ەل ەگەمەندىگىنىڭ ەلەڭ-الاڭىندا اتامەكەنىنە شەتەلدەن توپ جارىپ كوشىپ كەلگەن ءبىرشوعىر زيالى قاۋىمنىڭ وتانىمىزدىڭ مادەنيەتى مەن ونەرىنە، عىلىمى مەن بىلىمىنە قازاقى بوياۋ، ءارلى رەڭ اكەلىپ، الاشتىڭ بۇلكىلدەگەن تامىرىنا بۋىرقانعان ىستىق قان بوپ قۇيىلعانى بەلگىلى. سونداي ءدۇبىرلى توپتىڭ ىشىندەگى ءدۇلد ۇلى دە، بۇلب ۇلى دا نەبارى 45 جاسىندا وتكەن جىلى دۇنيەدەن وزعان داۋىلپاز دارىن، ءانشى، كومپوزيتور، جازۋشى، اكتەر، ارميا مايورى ەرمۇرات زەيىپحان ۇلى دەسەك وقىرمان دا، تىڭدارمان دا باس يزەپ قۇپتار دەپ ويلايمىز.
بالكىم بۇل ەرمۇرات زەيىپحان ۇلىنىڭ ءبىر باسىنا بارشا ونەر توعىسقان كەسەك ازاماتتىق كەلبەتىنە بايلانىستى شىعار، بالكىم ونى باۋلىعان تەاتر قايراتكەرى كاۋكەن كەنجەتايەۆ، پروفەسسور ەسىم سەگىزبايەۆ، جازۋشى اكىم تارازي سەكىلدى ساڭلاقتاردىڭ تازا بۇلاقتىڭ كوزىن تاپ باسىپ اشا ءبىلۋ شەبەرلىگىنە بايلانىستى بولار، مۇمكىن اتاجۇرتتىڭ توپىراعىنا ساعىنىشپەن سەبىلگەن قۇنارلى ءداننىڭ قاۋلاپ، قاۋىرت ءوسىپ سىمبات تۇزەۋىنەن بولعان ءساندى قۇبىلىس شىعار. ەرمۇرات زەيىپحان ونەر ولكەسىنە ەرتە كەلىپ، ەرتە كەتكەن، ارتىنا سۇلۋ دا مۇنارلى ءىز قالدىرعان ءقادىرلى بەينە بولىپ جۇرت كوكەيىنە قالىپ قويدى. ول 1991 جىلى ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى تەاتر جانە ونەر ينستيتۋتىنا مۋزىكالىق دراما اكتەرى ماماندىعى بويىنشا قابىلدانىپ، ۇزدىك ءبىتىردى. كاۋكەن كەنجەتايەۆ، شورا ۇمبەتالييەۆا، ءتورتاي ايتقوجانوۆ، ەسمۇحان وبايەۆ، گۇلنار بەيسەنعالييەۆا سەكىلدى ءبىرتۋار ونەر تارلاندارىنىڭ ايالى الاقانىنىڭ ىستىق تابىن سەزدى، سايالى شۋاعىنا شومىلدى، بالاۋسا 21 جاسىندا ارعى بەتتە «جايلاۋىم» دەگەن ليريكالىق انىمەن كومپوزيتور رەتىندە تانىلعان ول كۇردەلى دە اقسۇيەك ونەر وپەرانىڭ تابيعاتىنا ماشىقتانىپ اباي اتىنداعى وپەرا جانە بالەت تەاترىندا كلاسسيكالىق كۇردەلى رولدەردى سومداي ءبىلدى. «جايلاۋىم» انىنەن باستاۋ الىپ بۇگىندەرى قازاق ءپاتريوتيزمىنىڭ باس اۋەنىنە اينالعان «كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى» انىنە دەيىن 80-نەن استام مۋزىكالىق تۋىندى جازعان ەرمۇرات زەيىپحاننىڭ ونەرنامالىق قولتاڭباسى ارنايى زەرتتەۋدى قاجەت ەتەدى. ونىڭ بۇگىندەرى 60-تان استام ءانى نوتاعا تۇسىرىلسە، سونىڭ 50-دەن استامى ەل اراسىندا ورىندالىپ جۇرگەنى بەلگىلى. ەرمۇرات زەيىپحان ءانىنىڭ نەگىزگى تاقىرىبى وتانشىلدىق، اتاجۇرتقا دەگەن ساعىنىش، تۋعان جەرگە دەگەن قۇرمەت پەن ءمولدىر ماحاببات دەۋگە بولادى. ج.ەلەبەكوۆ اتىنداعى رەسپۋبليكالىق ەسترادا جانە سيرك كوللەدجىنىڭ ديرەكتورىنىڭ تاربيە ىستەرى جونىندەگى ورىنباسارى، كونسەرتمەيستەر زۋفار ارزييەۆ بۇل تۋرالى: «دوسىم ەرمۇرات زەيىپحاننىڭ 1995 جىلى «عالىمدار ۇيىندە» وتكەن «حان ءتاڭىرىنىڭ قاسقالداعى» دەگەن اۆتورلىق كەشىنە قاتىسقانىمدى بۇگىنگە دەيىن ماقتان ەتەم. وسى كەش ونەر الەمىنە جاڭا دارىن كەلگەنىن زيالى قاۋىمعا دالەلدەپ بەردى. ەرمۇرات زەيىپحان اندەرى حالىقتىق ليريكالىق ءان مەن كلاسسيكالىق باللادا، رومانس ارالىعىنان تۋعان ەرەكشە مۋزىكالىق-فيلوسوفيالىق ءتۇر دەۋگە بولادى. ونىڭ جان دۇنيەسىنىڭ مولدىرلىگى، سالماقتى سىرباز مىنەزى، باريتون قوڭىر داۋىسى ازاماتتىق اجارىنا قۇپ جاراسىپ تۇراتىن. ارىپتەسى تىلەۋبەك قوجان ەكەۋى ەگىز سەرىلەردەي ساحناعا شىققاندا «اعايىندى ابدۋلليندەر» سەكىلدى ونەر ولكەسىنە قۋاتتى لەپ كەلگەنى بايقالاتىن. ەرمۇرات زەيىپحان شىعىس پەن باتىستىڭ تەاتر ونەرىن بويىنا دارىتقان سيرەك كەزدەسەتىن قۇبىلىس ەدى»، – دەپ ەسكە الادى.
ەرمۇرات زەيىپحاندى ادەبيەت الەمىنە جەتەلەپ اكەلىپ، باتاسىن بەرگەن ۇستازى، كورنەكتى جازۋشى اكىم تارازي: «ەرمۇرات زەيىپحان ادەبيەتكە بىردەن پوۆەست جازىپ كەلگەن قارىمدى قالام يەسى ەدى. ونىڭ «كونە قورىم»، «شانحاي كوشەسىندەگى دانكو»، «سىبىزعى سارىنى» سەكىلدى كوپتەگەن اڭگىمەلەرى سول كەزدەگى «جۇلدىز»، «اق جەلكەن» سەكىلدى جۋرنالداردا جاريالانىپ، وقىرماندى ەلەڭ ەتكىزگەن ەدى. ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى تەاتر جانە كينو ينستيتۋتىندا مەنىڭ ۇستاحانامدا وقىپ جۇرگەندە ونىڭ ءبىر توپ ولەڭى «جاس الاشتا» جاريالاندى. ولەڭدەرىندەگى ەركىندىك، شتامپىعا باعىنباۋ، نازىك سەزىم، باسقا بىرەۋگە ەلىكتەمەۋشىلىك، ۇلتتىق بوياۋ مەنى ريزا ەتتى. وسى توپتامانى ءبىز ءبىر دارىستە ارنايى تالقىلادىق. ونىڭ شىعارماشىلىق جانە ازاماتتىق نەگىزگى مۇراتى، باس تاقىرىبى – وتاندى ءسۇيۋ. سول سەبەپتەن دە ءانىن تىڭداساڭ دا، ولەڭىن وقىساڭ دا، اڭگىمەلەرىنە نازار اۋدارساڭ دا ونىڭ تۇلپار جۇرەگىنىڭ ءدۇرسىلى ەستىلەدى. قانشاما كومپوزيتورلارىمىز ازاتتىقتى جىرلادى جيىرما جىل ىشىندە، ءبىراق ەرمۇرات زەيىپحاننىڭ «كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى» شىنايى حالىقتىق تۋىندى بولدى. بۇل – ونىڭ ءبىر قىرى عانا. ول ءمولدىر حرۋستالداي جارقىراپ ءارى سىڭعىرلاپ تۇرعان اسا تۇنىق دارىن يەسى ەدى»، – دەپ شاكىرتىنە دەگەن اعالىق لەبىزىن بىلدىرەدى.
ەرمۇرات زەيىپحاننىڭ شىعارماشىلىعى تۋرالى ونىڭ كوزى تىرىسىندە-اق ءا.تارازي، ق.ءجۇمادىلوۆ، ج.احمادي، ج.بودەش ۇلى، ا.ءالىم، يران عايىپ سەكىلدى اقىن-جازۋشىلار وڭ پىكىر ءبىلدىرىپتى. «حان ءتاڭىردىڭ قاسقالداعى» دەگەن العاشقى كەشتىگىن وتكىزۋگە باس دەمەۋشى ارداقتى اعاسى ۇلىقبەك ەسداۋلەت بولسا، العاشقى جۇلدەسى «ۇكىلى دومبىرا» فەسيتۆالىنىڭ لاۋرەاتىن الۋعا اقىن يسرايل ساپارباي قول ۇشىن بەرىپتى، اعاسى مۇحتار ماعاۋين «سەرى ءىنىم» دەپ ەركەلەتسە، اپايى ماعيرا قوجاحمەتوۆا «اقجەلكەن» جۋرنالىنا جازعاندارىن سۇيىنشىلەپ جاريا ەتىپتى. ەرمۇرات زەيىپحاننىڭ جاقسىلاردان كورگەن جاقسىلىعىن نەمەسە ونىڭ باسقالارعا كورسەتكەن جاقسىلىقتارىن سانامالاپ تاۋىسا الماسپىز، ءسىرا. «جاقسى اي مەن كۇندەي، بارشاعا بىردەي» دەيدى مۇندايدا. ول راسىندا «ءحانتاڭىرىنىڭ قاسقالداعى ەدى». سول قاسقالداق ساباعىنان ەرتە ءۇزىلدى. قىراۋ شالماي، كۇز كەلمەي-اق...
اقەدىل تويشان ۇلى،
اقىن، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى.
پىكىر قالدىرۋ