سوڭعى اپتادا «ەگەمەن قازاقستان گازەتى اق» باسشىسى توڭىرەگىندە الىپ-قاشپا اڭگىمە ءوربىدى. جاسىراتىنى جوق، «ەگەمەن قازاقستانعا» دارحان قۋاندىق ۇلى كەلگەلى جۇرت اراسىندا گازەتتىڭ حالىققا جاقىنداعانى تۋرالى پىكىرلەر كوبەيگەن.   ينتەرنەت بەتى دە قازاق ءتىلدى سايتتاردىڭ الدىڭعى وندىعىنا كىرگەن. جۋرناليستتىك قوسىنىنىڭ دا جاسارىپ قالعانى بايقالعان. دەگەنمەن اتالعان گازەتتەن جۇمىستان شىعارىلعان قىزمەتكەردىڭ ءبىرى باسشىلىق تارپىنان ادىلەتسىزدىك كورگەنىن جازىپ ەدى. ءتىپتى، جازۋشى دۋمان رامازان دا ەق باسشىسىنىڭ ءوز ورنىندا وتىرماعانىن، كاسىبي جۋرناليست ەمەس ەكەنىن جازدى. دەگەنمەن بەلگىلى قوعام قايراتكەرلەرى، ساياساتكەرلەر جانە گازەت وقىرماندارىنىڭ پىكىرى باسقاشا. «قامشى» پورتالى سول پىكىرلەردىڭ بىرنەشەۋىن وقىرمان نازارىنا ۇسىنادى.

مارات توقاشبايەۆ، جۋرناليست:

28-قاڭتاردا ياعني بۇگىن دۋمان رامازان ءىنىمىزدىڭ «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ باسشىسى دارحان ءقىدىرالى تۋرالى جازعاندارىن وقىدىم. «وتتەرىڭ جارىلىپ كەتسە دە ايتايىن، ول دارحان ءقىدىرالىنىڭ قولىنان كەلمەيدى. تاعى دا قايتالاپ ايتامىن، ول ءۇشىن جۋرناليستيكانىڭ مايىن جىلىكتەپ ىشكەن كاسىبي مامان بولۋى كەرەك» دەگەن پىكىرلەرىنە بايلانىستى ءۇنسىز قالا الماي ءوز ويىمدى ورتاعا سالعاندى ءجون كوردىم. جارتى عاسىرعا جۋىق كاسىبي جۋرناليستيكامەن، ونىڭ ىشىندە شيرەك عاسىر ب ا ق باسشىلىعىندا كەلە جاتقان اعا بۋىن وكىلى رەتىندە پىكىر بىلدىرۋگە قۇقىم بار دەپ ويلايمىن.

بىردەن ايتايىن، شىعارماشىلىعىن اسا قۇمەتتەيتىن جاقسى كورەتىن دۋمان ءىنىمنىڭ جاڭاعى پىكىرى ۇناعان جوق. دارحان ءقىدىرالى «ەگەمەن قازاقستانعا» گازەتتىڭ باس رەداكتورى ەتىپ جىبەرىلگەن جوق. ول گازەت مەنەدجمەنتىن جاقسارتۋ ءۇشىن «ەگەمەن» اكسيونەرلىك قوعامىنا باسقارما ءتوراعاسى ەتىپ جىبەرىلدى. باسىلىمنىڭ شىعارماشىلىق جاۋاپكەرشىلىگى باس رەداكتور امانتاي ءشارىپتىڭ قولىندا ەمەس پە؟! دارحان باسىلىمنىڭ جالپى ساياساتىن قاداعالاعانى، جۇمىستى جوسپارلاعانى، تىڭ كۇش –جاڭا كادرلار تارتقانى بولماسا، گازەت ماتەريالدارىنىڭ بەرىلۋ فورماسى، تاقىرىبى، ايدارى، جانرى، بەزەندىرىلۋى، ت.ت. تازا جۋرناليستىك شارۋاسى باس رەداكتوردىڭ، جاۋاپتى حاتشى مەن ءبولىم مەڭگەرۋشىلەرىنىڭ قۇزىرەتىندە بولار.

جەكە تاجىريبەمنەن تۇيگەنىم: باسىلىم باسشىسى ءۇش ءتۇرلى بولادى. ءبىرىنشىسى – ۇجىمدى تىكەلەي ءوزىنىڭ جۋرناليستىك يدەيالارىمەن، قالامگەرلىك كاسىبي ۇلگىسى ارقىلى، ەكىنشىسى –شەبەر جۋرناليستەردى ءوزىنىڭ يدەيالارىن جۇزەگە اسىرۋعا جۇمىلدىرۋ ارقىلى، ءۇشىنشىسى – توڭىرەگىنە توپتاستىرعان تالانتتى جۋرناليستەردىڭ يدەيالارىن ۇتىمدى پايدالانۋ ارقىلى باسقارادى.

«ەگەمەن» اق باسقارماسىنىڭ ءتوراعاسى كاسىبي جۋرناليست بولۋى مىندەتتى ەمەس. ول مىقتى ۇيىمداستىرۋشى بولسا جەتىپ جاتىر. تۇرىك اكادەمياسىن قىسقا مەرزىمدە دوڭگەلەنتىپ اكەتكەنى دارحاننىڭ ۇيىمداستىرۋشىلىق قابىلەتىندە دەپ ويلايمىن. «ەگەمەندى» ەرتەدە باسقارعان مۇحتار اۋەزوۆ، جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ، بەيىمبەت مايلين، سماعۇل ءسادۋاقاسوۆ سياقتى الىپتار دا «جۋرفاكتى» بىتىرمەگەنى ءمالىم. شەراعاڭنىڭ ءوزى «ەگەمەندى» باسقارعاندا ونىڭ تەك ساياساتىنا جەتەكشىلىك ەتكەنى ەستە. وسى تۇرعىدان العاندا دۋمان شىن مانىندە «تۋرا كوزەپ، قيسىق تيگىزىپ» وتىر. دەگەنمەن قاتەلەسپەيتىن ادام بولمايتىندىقتان قالامداس ءىنىمىزدىڭ اسىعىس پىكىرى «اجيوتاج» تۋعىزباسىن دەيمىن.

بۇل جەردە ەڭ ۇلكەن پروبلەما «ەگەمەن قازاقستاننىڭ» باسشىسىندا ەمەس. بۇرىنعى تاريحىن بىلاي قويعاندا، تاۋەلسىزدىك جىلدارىنىڭ وزىندە «ەگەمەن» شىنايى ۇلت گازەتى دەڭگەيىنە كوتەرىلە العان جوق. پرەزيدەنت اكىمشىلىگى قارجىلىق تەتىكتەر ارقىلى ونىڭ بۇل دەڭگەيگە كوتەرىلۋىنە جول بەرمەيدى. ماسەلە سوندا! وسى ورىنعا اپارىپ قويسا دۋماننىڭ ءوزىنىڭ دە ءقازىر «قيراتارى» شامالى. ويتكەنى «ەگەمەننىڭ» تراگەدياسى – ونىڭ حالىقتىڭ ەمەس، بيلىكتىڭ رۋپورى ەكەندىگىندە.

مەنىڭ بىلەتىنىم: دارحان بۇرىن «ەگەمەننىڭ» وقىرمانى بولسا، ءقازىر باسشىسى. ياعني وقىرماننىڭ باسىلىمنان نە كۇتەتىنىن بىلەدى. سىقيعان رەسمي گازەتتى حالىققا جاقىنداتقىسى كەلەتىنى دە سوندىقتان. جالعاسقان ىزدەنىستەرى دە سول باعىتتا. ال وزگەرىس – ءومىردىڭ زاڭى. سوندىقتان ءوز باسىم باتىل ايتا الامىن: دارحان مىرزا «ەگەمەنگە» اداسىپ كەلگەن جوق، ول ءوز ورنىندا وتىر!

ەندىگى اڭگىمە «ەگەمەن قازاقستاندى» (باسىلىمنىڭ اتىن «تاۋەلسىز قازاقستان» دەپ وزگەرتە وتىرىپ) كونستيتۋسيالىق رەفورما اياسىندا ۇكىمەتكە تاۋەلسىز باسىلىمعا اينالدىرۋ توڭىرەگىندە بولۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. جەكەلەگەن ازاماتتارىمىزدى تۇرتكىلەگەنشە قازاق ۇلتتىق مەملەكەتتىلىگىن قۇرۋ مەن نىعايتۋ توڭىرەگىندە جالپىۇلتتىق يدەيالاردى كوتەرەيىك. سول يدەيالارعا ءۇن قوسايىق، دوستار! ءار كىرپىشى مىقتى بولسا قيسايعان قۇرىلىستى دا تۇزەتۋگە بولادى!

P.S. دارحان قىدىرالىمەن ەشقانداي تۋىستىق تا، شىعارماشىلىق تا بايلانىسىم جوق. دۋمان رامازان ىنىمىزبەن 1993-1994 جىلدارى «حالىق كەڭەسى» گازەتىندە بىرگە قىزمەت ىستەگەنىم بار. ەكەۋىنە دە اعالىق قۇرمەتىم ۇلكەن.

ايدوس سارىم، ساياساتتانۋشى:

كەشەلى بەرى بىرنەشە ادامنىڭ جازباسىنان اتى وزىمە بەيمالىم ءجۋرناليستىڭ دارحان قىدىرالىگە قاتىستى ءۇشبۋ حاتىن، دالىرەك ايتساق دوپ-دومالاق ارىزىن كورىپ قالدىم.

مەنىڭ بىلەتىنىم مىناۋ:

1) رەسمي گازەت اۆگييدىڭ ات قوراسى بولىپ كەتكەلى قاي زامان! ەگەر ونىڭ بارلىق بىلىعىن اشاتىن بولسا ءبىراز ارىپتەسىمىز يتجەككەنگە ايدالاتىنى ايدان انىق. ونى تۇزەۋ، اربانى دا سىندىرماي، وگىزدى دە ولتىرمەي الىپ شىعۋ مۇمكىن ەمەس-اۋ!

2) بۋىن اۋىسپاي، ءستاليندى كورگەندەر، ءستاليننىڭ ءستيلىن ساقتاعاندار كەتپەي گازەت ءتىلى مەن ءۇردىسى جاڭارمايدى. بۋىننىڭ اۋىسۋى وڭاي شارۋا ەمەس. مايشەلپەكتەن ەشكىم ايرىلعىسى جوق. بۋىن اۋىسۋ جالپى بارشا جۋرناليستكامىزدا ءجۇرىپ جاتىر. الداعى ۋاقىتتا بۇل ءۇردىس تەك كۇشەيىپ، دومالاق ارىزداردىڭ سانى ارتا تۇسپەك.

3) دارحان مىرزانى كوپ جىلدان بەرى بىلەمىن. قولىنان ءىس كەلەتىن، ۇلتشىل، قازاقشىل ازامات. ونى مايلىبايەۆشى، گۇلەنشى دەپ ازعىرۋ – بۇگىنگى كونيۋنكتۋرانى پايدالانىپ قالۋعا دەگەن مايدا ارەكەت. تيسە تەرەككە، تيمەسە بۇتاققا! الاش ازاماتتارىن جاپون نەمەسە نەمىس شپيونى دەگەن ايىپ سياقتى قيانات.

ءوز باسىم دارحاننىڭ تىلەگىن تىلەيمىن. ەڭ بولماسا ءبىر مەملەكەتتىك گازەتتەگى رەفورمالار اياعىنا دەيىن جەتكەنىن قالايمىن.

بەرىك ءابدىعالي ۇلى، ساياساتتانۋشى:

سوڭعى بىر-ەكى كۇندە ءبىرقاتار سايتتاردا، فب-دا «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنە جۇيەلى شابۋىل جاسالىپ جاتقانىن اڭعاردىم. مەنىڭشە، بۇل «ەگەمەندەگى» جاسالىپ جاتقان وڭ وزگەرىستەردى قالامايتىنداردىڭ نەمەسە باسقالاي مۇددەنى كوزدەگەن ادامداردىڭ قيتۇرقى ارەكەتى دەپ ويلايمىن.

ءدال بۇگىنگى تاڭدا «ەگەمەننىڭ» جاقسى جاعىنا وزگەرگەنىن كوزىقاراقتى ادامداردىڭ كورمەۋى مۇمكىن ەمەس. گازەتتە ساراپتاما، سىن-ماقالالار كوبەيىپ كەلەدى. الاش رۋحانياتى مەن مادەنيەتىنە، تاريحىنا قاتىستى تانىمدىق ماتەريالدار كوپتەپ بەرىلە باستادى. ارينە، مۇنىڭ ءبارى بۇرىن بولمادى دەۋدەن اۋلاقپىز. ءبىراق ءقازىر زامان وزگەردى، سوعان سايكەس بارلىق اقپارات قۇرالدارى دا يكەمدەلىپ، ىقشامدالىپ، جاڭارىپ جاتىر. سوندىقتان باس باسىلىمدى شىن مانىندە ەل گازەتىنە اينالدىرۋعا قاجىر-قايراتىن جۇمساپ جاتقان دارحان باۋىرىمىزدى اياقتان شالا بەرمەي، قولداعانىمىز ءجون. ەلدىك مۇددەنى بيىك قويالىق!

قۇديار ءبىلال، جۋرناليست:

دارxاندى سىرتاي، ال دۋماندى بۇرىننان بىلەمىن. ەندى اڭعارسام... دۋماندى دا جەتە بىلمەيدى ەكەنمىن. جالپى ءوز باسىم ات ۇستىندە جۇرگەن جىگىتتەرگە تىلەۋلەس بولعاندى ۇناتامىن. "ەگەمەندە" ءبىز دە 10 جىل قىزمەت ەتكەنبىز. سوندىقتان بۇل گازەت ۇدايى نازارىمىزدا جۇرەدى. ءوز باسىم ول جەردەن قىزمەتتەن كەتكەلى بىردە ءبىر رەت ماقالا بەرگەن ەمەسپىن. باسشىلىقتا ءوز جولداستارىم وتىرسا دا. ونىڭ ۇستىنە دارxان مىرزا سول جولداستاردى "ىعىستىرا" باستادى. مەن ونى قالىپتى جاعداي دەپ قابىلدادىم. ءارى دارxان مىرزانىڭ باتىل قادامدارىن قولدادىم. ءالى دە قولدايمىن. وسىنىڭ الدىندا دا وسى ىڭعايدا ءبىر ماقالا شىعىپ ەدى. ونى جازعان دۋمان ەمەس سياقتى ەدى. بۇل ماقالا مارات توقاشپايەۆتىڭ پىكىرىن وقىعاننان كەيىن بارىپ نازارىما ءتۇستى. اشىپ وقىعانشا دۋمان جازعانىنا سەنبەدىم. اي، دۋمان-اي...