2004 جىل... ديانانى تاعدىر ومىرگە كەلە سالىسىمەن سىناقتىڭ استىنا الدى. كىشكەنتاي سارى قىز ومىرگە العاش كەلگەن كەزدە دارىگەرلەر اقىل ەسى مەن فيزيكالىق تۇرعىدان دامىماعانىن ايتقان. تۋعان اناسى اننا يۆانوۆا دەنساۋلىعىندا اقاۋ بولعاندىقتان با بەلگىسىز ايتەۋىر ءوز جاتىرىن جارىپ شىققان ءسابيىن اسا ۇناتپاپتى. ديانانىڭ ۇلكەن اپكەسى بار. ومىردەگى جالعىز جاناشىرى اتا-اناسى ەسىركىگە سالىنعان. بارلىعىنا كىنالى سول ەسىرتكى مەن ءبىر بوتەلكە دەيىن دەسەڭ، بولعان جايتتارعا قاراپ وتىرىپ ولاي ايتا المايسىز. وسە كەلە ديانانى اناسى اياۋسىز ساباپ، مەكتەپتەن شىعارىپ العان. قازىرگى كەزدە ديانانىڭ دەنەسىندە 80-گە جۋىق تىرتىق بار.

بۇل جايتتى بىلە سالا ديانانى ءوز قامقورلىعىنا العان نادەجدانىڭ ۇيىنە بارىپ، ديانامەن تانىسۋ ءۇشىن قاپشاعايعا جولعا شىقتىم. اۆتوبۋستا ديانا تۋرالى مالىمەتتەردى قاراپ وتىرىپ، مەنى قالاي قابىلدار ەكەن، ورتادان وقشاۋلانىپ، تۇيىقتالىپ قالعان شىعار دەپ ويلادىم.  سەبەبى ادەتتە ورىستىڭ كىشكەنتاي ۇل-قىزدارىنىڭ كوبى پىسىق بولادى عوي. ءبىراق اناسىنان مەيىرىم ەمەس، زالىمدىق كورگەن قىز قالاي ادامدارمەن تەز ءتىل تابىسا الادى دەپ ويلادىم. كەيىن ىشتەي كەز كەلگەن جايتقا دايىن بولىپ بارۋعا تىرىستىم.

بەلگىلەنگەن مەكەن-جايعا بارعان كەزدە مەنى نادەجدانىڭ تۋىسقانى كۇتىپ الىپ، نادەجدانىڭ جولدا كەلە جاتقانىن ايتتى. ول از ۋاقىتقا جۇمىستان سۇرانىپ كەلە جاتقان كورىنەدى.

ءبىراز جول جاياۋ ءجۇرىپ ۇيگە دە كەلدىك. كۇن تامىلجىپ تۇر. ۇيگە جاقىنداعان كەزدە سارى كەلىنشەك كولىكتەن ءتۇسىپ، ماعان جىميىپ قاراپ ورىسشا سالەمدەستى. نادەجدا ەكەنىن ءتۇسىندىم. ۇيگە كىرە سالىسىمەن ديانا الدىمنان شىعىپ، كۇلىمدەپ «زدراستۆۋيتە»، دەدى. حال-جاعدايىن، دەنساۋلىعىن سۇراعان كەزدە «كەرەمەت» دەدى. كەيىن مەنىڭ قولىمنان ۇستاپ، ءوز بولمەسىن كورسەتە جونەلدى. تاڭعالدىم... بولمەسىنە ەمەس... وسىنشالىقتى سۇمدىق وقيعانىڭ باستى كەيىپكەرىنە اينالعان قىزدىڭ مەنىڭ الدىمدا كۇلىپ ويناپ جۇرگەنىن كورىپ تاڭداندىم، ءسۇيسىندىم. ونىڭ بەت-الپەتىندەگى تىرتىق ونى جۇرەگىندەگى مەيىرىمنەن ايىرماپتى، الايدا ءبىر كەك پەن اناسىنا دەگەن جەك كورىنىشتى كەز كەلگەن ادام بايقاي الاتىن ەدى.

― سەنى مەكتەپتە ۇزدىك وقۋشى دەيدى عوي. ساباعىڭ قالاي بولىپ جاتىر، قيىن ەمەس پە؟

― جوق، ەشقانداي قيىندىعى جوق. ماعان ساباق وقىعان ۇنايدى. بارىنەن بۇرىن ماعان ماتەماتيكا قاتتى ۇنايدى. ءيا، مەن ۇزدىك وقۋشىمىن. ءتىپتى جاقىندا گراموتا العانمىن.

― دوستارىڭ بار ما؟ كىمدەرمەن ارالاساسىڭ؟

― ارينە، دوستارىم بار. مەنىڭ دوستارىم وتە كوپ، دەپ ورىسشا اتتاردى تىزبەكتەي جونەلدى.

― ساعان وسى ءۇي ۇناي ما؟ قالاي تۇرىپ جاتسىڭ؟

― ماعان بۇل جەر قاتتى ۇنايدى. مەنىڭ وسىندا قالعىم كەلەدى.

كەيىن ول ءوزىنىڭ گراموتالارىن الىپ كەلۋگە كەتكەن كەزدە اناسى تۋرالى سۇراقتى قويسام با، قويماسام با دەپ ويلادىم. قالاي قابىلدار ەكەن، جارانىڭ بەتىن تىرناعانداي بولمايمىن با دەپ ۋايىمدادىم. الايدا ول بۇل سۇراقتى قالىپتى جاعدايدا قابىلداپ جاۋاپ بەردى.   ديانا ماعان ءوزىنىڭ جاقسى باعالار قويىلعان كۇندەلىگى مەن شەتى مىجىلعان گراموتانى ماقتانىشپەن كورسەتتى. بۇل ديانانىڭ العاشقى گراموتاسى ەكەن. 

― مىنە، مەنىڭ مىنانداي گراموتام بار. ونى مەن جاقىندا الدىم. ماعان مەكتەپتەگى سايىستارعا قاتىسقان ۇنايدى.

― ديانا، اناڭدى ساعىندىڭ با؟

جوق. مۇلدەم ساعىنبادىم. ونى كورگىم دە كەلمەيدى. ونى جەك كورەم.

ءتۇرى بىردەن وزگەردى، الايدا بىلدىرتكىسى، كورسەتكىسى كەلمەدى. ءتىپتى كوزىنەن جاستى دا، وكىنىشتى دە كورمەدىم. كەك پەن جەككورىنىش قانا...

― اناڭمەن كەزدەسكەن كەزدە نە ايتار ەدىڭ؟ نە ايتقىن كەلەدى؟

ەشتەڭە... سويلەسكىم كەلمەيدى.

― جارايدى، ال بولاشاقتا كىم بولعىڭ كەلەدى؟ نەنى ارماندايسىڭ؟

مەنىڭ ءبىر عانا ارمانىم بار، ول دارىگەر بولۋ.

― نەگە دارىگەر بولعىڭ كەلەدى؟

جاي عانا ماعان ۇنايدى. ادامداردى ەمدەگىم كەلەدى.

― بوس ۋاقىتىڭدا نەمەن اينالىساسىڭ؟

مەن سۋرەت سالعاندى، كىتاپ وقىعاندى جاقسى كورەم. كەيدە باۋىرلارىممەن ويىن وينايمىز.

كەيىن اڭگىمەمىزگە نادەجدا حانىم ارالاستى. ول ديانانىڭ اناسىن بۇرىننان تانيتىنىن، ديانانىڭ ساباق ۇلگەرىمى تۋرالى ەگجەي-تەگجەيلى ايتىپ بەردى.

― ديانا مەكتەپتە وقىماسا دا، ۇيدەن وقيتىن بالالاردىڭ اراسىندا وتەتىن بارلىق ءىس-شارالارعا قاتىسادى. باستان وتكەرگەن وقيعالارعا قاراماستان، ادامدارمەن تەز ءتىل تابىسا الادى. الايدا الماتى قالاسىنان قاتتى قورقىپ قالعان. ول قالاعا بارعىسى كەلمەيدى. ەندى الماتىدا ول كوپتەگەن سۇمدىقتى باستان كەشىردى عوي. سول اسەر ەتكەن بولۋى كەرەك. بويجەتكەننەن كەيىن عانا الماتىعا بارۋى مۇمكىن. ۋاقىت ەمشى دەيدى عوي. مۇمكىن الماتىعا وقۋعا تۇسەر. الداعى ۋاقىتتا كورە جاتارمىز.

― ءسىز ديانا تۋرالى العاش رەت قايدان ەستىدىڭىز؟

مەن ديانانىڭ اناسىن بۇرىننان تانيتىنمىن. ونىڭ ءبىرىنشى كۇيەۋى مەنىڭ الىس تۋىسقانىم بولىپ كەلەدى. ياعني ديانانىڭ اپكەسى مەنىڭ جيەنىم بولىپ كەلەدى. ءبىراق ديانا مەنىڭ اعامنىڭ قىزى ەمەس، باسقا ەركەكتىڭ قىزى. اننا ەكىنشى رەت تۇرمىسقا شىققان. كەيىن 2011 جىلى ديانانىڭ اناسىن تەلەديداردان كورىپ، جاعامدى ۇستادىم. ول كەزدە ديانانى اجەسى اياماي ۇرىپ-سوققان ەكەن. وسى جايتتان كەيىن ۋچاسكەلىك پوليسيا كەلگەن كەزدە ديانانى مەكتەپكە جىبەرمەي، ءۇيقاماقتا ۇستاعان. الايدا پوليسيا قىزمەتكەرلەرىنە "ديانانى رەسەيگە اجەسىنە جىبەردىك، سول جاقتا وقىپ جاتىر"، - دەپ ايتقان.

2017 جىلى ونى اۋىر سوققىنىڭ سالدارىنان اۋرۋحاناعا جاتقىزعان بولاتىن. وعان وپەراسيا جاسالدى. وپەراسيادان شىققاسىن اناسى وعان بىردە ءبىر رەت كەلمەدى. مەن دياناعا ازىق-تۇلىك اپارىپ تۇردىم.

― ديانانىڭ اجەسى زاڭدىق تۇرعىدان جازاسىن الدى ما؟ پوليسيا قىزمەتكەرلەرى قانداي شارا قولداندى؟ ءقازىر ول قايدا؟

ءيا، سوت ديانانىڭ اجەسىن دەپارتاسيالادى. ياعني ءوز قىلمىسى ءۇشىن رەسەيگە جىبەرىلدى. ول قازاقستان ازاماتتىعىن الماعان بولاتىن.

― ديانانىڭ اناسى نە سەبەپتى مەكتەپكە جىبەرمەي، ۇيگە قاماپ ۇستاعان؟

سەبەبى ديانانى اننا اسا جاقتىرماعان. سوندىقتان ونى ۇرىپ-سوققان، كۇن بەرمەگەن. ءتىپتى قولىن سىندىرىپ، جاپسىرمامەن (سكوچ) ورىندىققا بايلاپ قويعان. بۇل سۇمدىق ەمەس پە؟! قانداي انا ءوز بالاسىنا وسىلاي ىستەيدى. جاقسى كەز كەلگەن انا ءوز بالاسىن ۇرۋى مۇمكىن، ءبىراق بۇلاي شەكتەن شىقپايدى عوي. ديانا مەكتەپكە بارعان كەزدە وقۋشىلار، مۇعالىمدەر ونىڭ دەنەسىندەگى تىرتىقتاردى كورىپ سەبەبىن سۇراعان كەزدە «انام ۇردى»، - دەپ جاۋاپ بەرگەن. كەيىن ۇيگە ۋچاسكەلىك پوليسيا كەلىپ مازالاي بەرگەندىكتەن ديانانى مەكتەپكە جىبەرمەي قويىپتى.

― ديانانى جەك كورۋىنىڭ سەبەبى نەدە؟ ۇلكەن جانە كىشى قىزىن ۇرىپ سوقپايدى دەپ ەستىدىم...

مەن دە ونىڭ سەبەبىن تۇسىنە المادىم. سوت تا اننادان باسقا قىزدارىڭ مەن ديانانىڭ ايىرماشىلىعىن سۇرادى. الايدا ول جاۋاپ بەرمەدى. ۇندەمەدى. تەك قانا "ماعان ونىڭ كەرەگى جوق"، - دەپ جاۋاپ بەردى.

― ديانانىڭ اكەسى تۋرالى ەستۋىڭىز بار ما؟ ءقازىر ول قايدا؟

ديانانىڭ اكەسى دە ەسىرتكىگە تاۋەلدى بولعان. ءىشىپ، شەگەدى. ديانا اكەسىن مۇلدەم تانىمايدى. سەبەبى ول 1،5 جاسقا تولعاندا اناسى ەسىرتكى ساۋدالاعانى ءۇشىن تۇرمەگە تۇسەدى، اكەسى سول كەزدە بارلىعىن تاستاپ، قاشىپ كەتەدى. سول كۇيى قىزىن دا، ايەلىن دە ىزدەپ كەلمەدى. ءىز-تۇسسىز جوعالدى.

― ءسىز ءوزىڭىز تۋرالى ايتىڭىزشى. قايدا ءتۋىپ-وستىڭىز، نەمەن اينالىساسىز؟

مەن قاپشاعاي قالاسىندا تۋعانمىن، ءقازىر وسىندا جۇمىس ىستەپ جاتىرمىن. مەن بۇرىن زاۋىتتا جۇمىس جاسادىم. ءقازىر ىدىستار ساتامىن. جالاقىم جاقسى بارلىعىمىزعا جەتەدى. مەنىڭ ديانادان بولەك ەكى بالام بار. ولار جاقسى ارالاسادى. ال كۇيەۋىم ۆاحتادا استانادا جۇمىس جاسايدى. ونىڭ جالاقىسىن قوسقاندا بىزگە جەتىپ ارتىلادى. جاعدايىمىز جامان دەۋگە كەلمەيدى.

ال كۇيەۋىڭىز دياناعا قالاي قارايدى؟ قارسى بولمادى ما؟

جوق، مۇلدەم قارسىلىق تانىتپادى. كەرىسىنشە ماعان قولداۋ كورسەتتى. سوتتان سوتقا جۇگىرىپ، قۇجاتتار جيناپ جۇرگەنىمە 1 جىلداي ۋاقىتىم كەتتى. سول كەزدە كۇيەۋىم ماعان دەمەۋ بولىپ، كومەكتەستى.

وسى كەزدە ءبىزدى نادەجدانىڭ اپكەسى جاقسى جاڭالىقپەن قۋانتتى. ول «ءسۇيىنشى! ءىس سوتتا ەكەن. بۇگىن اننانى اتا-انالىق قۇقىقتان ايىرادى. سەن قايتادان ارىز جازۋىڭ كەرەك»، - دەدى.

ارقامنان اۋىر جۇك تۇسكەندەي بولدى. وسىنشا جۇگىرگەنىم زايا كەتپەدى، ― دەپ قۋاندى نادەجدا.

―بولعان وقيعادان كەيىن اننامەن كەزدىستىڭىز بە؟

اننا سوتتا ءوزىن اقىل-ەسى كەم ادام سەكىلدى ۇستادى. دياناعا ايعايلاپ، ۇرىسا جونەلدى. ونى بالالار ۇيىنە بەرۋىن سۇرادى. اننانىڭ ءۇش قىزى بار جانە ۇلكەن قىزى 14 جاسىندا بوسانعان. ونىڭ ءقازىر سافيا اتتى قىزى بار. اننا ۇلكەن جانە كىشى قىزىنا جاقسى قارايدى. ال نەگە ەكەنى بەلگىسىز ديانانى عانا ۇرىپ سوعادى.

― دياناعا قانداي مەديسينالىق كومەك قاجەت؟

دياناعا حيرۋرگيالىق، ستاموتولوگيالىق كومەك اسا قاجەت. سونىمەن بىرگە تەراپيەۆتتىڭ دە كومەگى ارتىق بولمايدى. پسيحولوگتارمەن جۇمىس جاساپ جاتىرمىز، كەزىندە الماتىدا ديانا بالكوننان سەكىرىپ، اناسىنان قاشىپ كەتپەكشى بولعان. پسيحولوگتاردىڭ كەڭەسىمەن مەن دياناعا قويىن داپتەر بەردىم. ول قويىن داپتەرگە ءوزىن بىرنەشە ەركەكتەر زورلاعانىن جازعان. 12 ەر ادامنىڭ اتىن ءتىزىپ جازىپ تا بەردى. بۇل ەركەكتەر ديانانى زورلاعان بولۋى مۇمكىن دەگەن كۇدىك بار. سەبەبى ديانا پسيحولوگقا "مەن ەر ادامداردىڭ جىنىستىق اعزاسى تۋرالى ءبارىن بىلەمىن"، - دەپ ايتقان. 

― ءقازىر قويىن داپتەر قايدا؟ ماعان بەرە الاسىز با؟

وكىنىشكە قاراي ءقازىر  مەندە ول قويىن داپتەر جوق. ونى تەرگەۋشىلەر وزدەرىمەن بىرگە الىپ كەتكەن. مەن داپتەردى سۋرەتكە دە ءتۇسىرىپ الماپپىن.

ديانا كەيىن ماعان ءوزىنىڭ سالعان سۋرەتتەرىن كورسەتە باستادى.

― مىنا سۋرەتتى مەن سالعانمىن. بۇل مەنىڭ وتباسىم. كوك كيىمدەگى مەنىڭ انام، قاسىنداعى مەن، ال ەكى شەتتەگى مەنىڭ باۋىرلارىم.

كەيىن ءوزىنىڭ كىتابىن كورسەتتى. «وقىپ بەرەسىڭ بە؟ بۇل كىتاپ نە تۋرالى؟»، ― دەپ سۇراعانىمدا بىردەن وتىرا كەتىپ ەجىكتەپ وقي باستادى. وقىپ بولعاننان كەيىن بىردەن تۇسىنگەنىن ايتا جونەلدى.

ديانامەن اڭگىمەلەسكەن ادام زەرىكپەيدى. وتە اشىق جارقىن، اقىلدى قىز. ءوز ويىن اشىق جەتكىزە الادى، الايدا اناسى اننا شىناشاقتاي قىزدى بالالىق شاعىنان ايىرعان. ديانا ەرتە ەسەيگەن قىز. ول ءبىز ەستىگەندە دەنەمىز تۇرشىككەن جايتتاردى باستان وتكەرگەن. الايدا مەن ساعى سىنىپ، ومىردەن تۇڭىلگەن ديانانى كورمەدىم، ومىرگە قۇشتار، بىلىكتى دارىگەر بولعىسى كەلەتىن ديانانى كوردىم. وسىنداي قيىن ساتتەردە باسىن تىكتەي بىلگەن قارشاداي قىزدىڭ بولاشاعى زور بولادى دەپ سەندىم.

مەن 14 جاسىمدا ويىن قۋالاپ ءجۇردىم. ەشتەڭە بىلمەيتىنمىن، ۋايىم شەكپەيتىنمىن. سەبەبى اتا-انامنىڭ ۇنەمى قاسىمدا ەكەنىن، كەز كەلگەن جاعدايدا قولداۋ ءبىلدىرىپ، اقىل كەڭەس ايتاتىنىن ىشتەي سەزەتىنمىن. ال ديانا بولسا 14 جاسىندا پەدوفيلدەردەن دە، تۋعان اناسىنان دا زورلىق زومبىلىق كورگەن. ونىڭ ساناسىندا ءومىر بويى ءبىر عانا سۇراق جاۋاپسىز قالاتىن شىعار. "مەنى انام نە ءۇشىن جەك كوردى؟"... مەنى دە انام ۇرىپ سوعاتىن، الايدا ىشتەي ۋايىمدايتىن. اننا يۆانوۆا بولسا ءوز قىزىنان ءوزى بەزىنگەن، ءتىپتى ساۋ تامتىعىن قالدىرماي، اياۋسىز ۇرىپ-سوققان. ديانانى ۇرىپ جاتقان كەزدە نە ويلادى ەكەن؟ سونشالىقتى قاتىگەز انا بولا ما؟! وسىنداي قوعامنان قالاي قورىقپايسىڭ؟! قوعامدى ادام قۇرايدى عوي، الايدا "ادامدى" ادام قىلۋ ءۇشىن قايتپەك كەرەك؟!