الەمدە جۇرەك-قان تامىرلارى مەن ونكولوگيالىق اۋرۋلارمەن قاتار كەڭىنەن تاراعان سىرقات - دەپرەسسيا، ياعني، كۇيزەلىس. دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى كەلتىرگەن دەرەككە قاراعاندا، بۇگىنگى تاڭدا اتالمىش دەرتتەن كەم دەگەندە 350 ملن ادام زارداپ شەگەدى.

كۇيزەلىستەن ءبىر عانا اقش-تىڭ كورەتىن شىعىنى جىلىنا 200 ملرد دوللاردان اسىپ تۇسەدى. ال عالامدىق شىعىن تريلليون دوللارعا جەتىپ جىعىلادى.

دەپرەسسيا — ادام پسيحيكاسىنىڭ بۇزىلۋى. ول ادامنىڭ قورعالاقتاپ، ءوزىن جازىقتى سەزىنۋىنەن، سەبەپسىز ۇرەيگە بوي الدىرۋىنان، مازاسىزدىقتان، ت.ب. جاعىمسىز كوڭىل كۇيدەن بىلىنەدى. سونداي-اق، ادامنىڭ الدەنەدەن قاناعات الۋ قابىلەتىنەن ايىرىلۋىنان نەمەسە اپاتيادان، ياعني، قانداي دا ءبىر توڭىرەگىندە بولىپ جاتقان وقيعالارعا سەلت ەتپەۋىنەن، نە قايعىرىپ، نە قۋانىپ، ەموسياسىن بىلدىرمەۋىنەن دە بىلىنەدى. ياعني، دەل-سال، سۇلەسوق، مەڭىرەۋ ادامنىڭ كۇيىن كەشەدى.

كۇيزەلىسكە بوي الدىرعان ادامنىڭ ءبىر نارسەگە نازار اۋدارۋى، ەرىك-جىگەرىن جۇمىلدىرۋى دا قيىن. بۇل دەرتكە ادام سەبەپسىزدەن سەبەپسىز ۇشىراۋى مۇمكىن. دەسە دە ءومىر ءسۇرۋ سالتى، قورشاعان ورتاسى بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە ءوز اسەرىن تيگىزبەي تۇرمايدى. جارتى عاسىردا، ياعني، سوڭعى 50 جىل ىشىندە كۇيزەلىسكە بوي الدىرعاندار قاراسى كۇرت ارتىپ كەتكەن. الەم بويىنشا. عالىمداردىڭ سوزىنە قاراعاندا، وتكەن عاسىردىڭ الپىسىنشى جىلدارىنان كەيىن دۇنيەگە كەلگەندەر اراسىندا جانە سودان كەيىنگى بۋىن اراسىندا بۇل دەرت ءورشىپ كەتكەن. بۇعان جاھاندانۋ مەن اقپاراتتىق زامان سەبەپ بولۋى مۇمكىن. سونداي-اق، ادامنىڭ ءومىر ءسۇرۋ سالتىنىڭ تۇبەگەيلى وزگەرۋى دە تۇرتكى بولىپ وتىر.

ءوندىرىستىڭ اۆتوماتتاندىرىلۋىنان كەيىن بۇل دەرت الەۋمەتتىك سيپات العان. اسىرەسە، ەڭبەك ەتۋ سالاسىنداعى راديكالدى وزگەرىستەردى ايتۋعا بولادى. بۇرىن ىستەلگەن جۇمىستىڭ جەمىسىن جەۋ، ناتيجەسىن كورۋدىڭ ءوزى باقىت بولاتىن بولسا، ماسەلەن، اۋىل شارۋاشىلىعىندا ەتكەن ەڭبەك پەن توككەن تەردىڭ وتەۋىن ءوز كوزىمەن كورىپ، قولىمەن ۇستاپ، سودان ەنەرگيا السا، بۇگىنگى تاڭدا كەڭسەدەن شىقپايتىندار ءۇشىن جۇمىسىنىڭ ءمانى مەن ماعىناسى جوقتاي كورىنەدى. تەككە ۋاقىت وتكىزۋ، ءومىرىنىڭ زايا كەتىپ جاتقانداي سەزىمگە بەرىلۋى قالىپتى جاعدايعا اينالعان.

وسى تاراپتا امەريكالىق انتروپولوگ ديەۆيد گرەبەردىڭ «تۇككە تۇرعىسىز جۇمىس تەورياسى» دەگەن كىتابى جارىق كورگەنىن دە ايتا كەتۋ كەرەك. ول «تۇككە تۇرعىسىز جۇمىس» دەپ، بۇل جۇمىس جويىلسا، ودان ەشكىم زارداپ شەكپەيتىن جۇمىستى اتاعان. ياعني، ونىڭ بارى مەن جوعى بىردەي. بۇدان بولەك، قانداي دا ءبىر ەلدىڭ ەكونوميكالىق جاعدايى كوتەرىلگەنى دە نەمەسە كەرى كەتكەنى دە ادامنىڭ كۇيزەلىسكە بوي الدىرۋىنا تىكەلەي اسەر ەتە المايدى.

بۇل باعىتتا لوندون ەكونوميكا مەكتەبىنىڭ كورنەكتى وكىلى، اعىلشىن ەكونوميسى، پروفەسسور ريچارد يستەرلين ارنايى زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزگەن. ەلدىڭ ءال-اۋقاتىنىڭ ارتۋى نەمەسە تۇرمىسىنىڭ وڭدالۋى حالىقتىڭ كوڭىل كۇيىنىڭ ارتۋىنا ەش اسەرى بولماعان.

ءتىپتى، بايلار دا بۇل دەرتتەن امان قالمايدى. دەسە دە ەر-ازاماتتارعا قاراعاندا ايەلدەر كۇيزەلىسكە بوي الدىرۋعا بەيىم تۇراتىنىن ايتا كەتۋ كەرەك. ويتكەنى، ايەلدەردىڭ جۇيكەسى نازىك ءارى وقتىن-وقتىن سوعىپ تۇراتىن گورمونالدى دەڭگەيدەگى وزگەرىستەردى ايتۋعا بولادى.

دەرەككوز: islam.kz

ۇسىنعان: گۇلىم جاقان