وليمپياداعا قاتىسۋدى كوزدەگەن اۆستراليالىق نايزا لاقتىرۋشىنىڭ جەلىگىپ ءجۇرىپ باسىن بايگەگە تىككەنى، سىيلى ادامداردىڭ بىرىنە نايزا قاداعانى، ول ارەكەتى ءۇشىن جازالانعانى، اقىرىندا پوشتا جاشىگى ارقىلى قاشىپ شىققانى كىمدى دە بولسا قىزىقتىرارى ءسوزسىز.

وسىنشا سان قيلى ءارى قىزىق تاعدىردىڭ يەسى – رەدجي سپيرس. ول جەڭىل اتلەتيكادا ەداۋىر ابىرويى بار سپورتشى ەدى. تەك... تەك 1964 جىلى توكيودا وتكەن جازعى وليمپيادا ويىندارىنا قاتىسۋ ءۇشىن ىرىكتەۋ كەزەڭدەرىنەن وتە المادى. اۋىر جاراقاتى وسىلايشا ونىڭ جولىن كەسە جازدادى.

جاراقاتتان ايىعىپ، قايتا قالپىنا كەلۋ ءۇشىن ول ۇيىنە قىزى مەن ايەلىن تاستاپ، ۇلىبريتانياعا كەتەدى. جاتتىعۋدان بوس ۋاقىتىن تەككە وتكىزبەس ءۇشىن ءارى ارلى-بەرلى ءجۇرىپ تۇرۋعا، تاماق ىشۋگە قاجەتتى قاراجاتىن تابۋ ماقساتىندا ول اۋەجايعا جۇكشى بولىپ جۇمىسقا ورنالاسادى. بۇرالاڭ تاعدىر جولى سپورتشىنى وسى تۇستا تاعى ءبىر سىناپ كورۋدى ءجون كورگەن. ونىڭ قالتاسىنداعى تاپقان تابىسى، بۇكىل قۇجاتى جۇمىس كەزىندە قولدى بولادى. شەتتەن كەلگەن كىرمەنىڭ جانايقايىن تىڭدار قۇلاق تابىلماعان سوڭ، سپيرس تە سوراسىن اعىزا بەرۋدى دوعاردى. ءبىر عانا جول بار. ول - قالاي دا بۇل جاقتان شىعىپ كەتۋ.

اسىعۋىنىڭ سەبەبى

قۇجاتسىز شەتەل ازاماتىن ۇشاققا نەمەسە پويىزعا مىنگىزبەك تۇگىلى اباقتىعا جاۋىپ تاستايدى. ەندى قايتپەك كەرەك؟ سپيرس ويلانا باستادى. ەسىنە ءتۇستى. قول شاپالاقتاپ ورىنىنان اتىپ تۇرا جازداپ بارىپ، ساباسىنا ارەڭ ءتۇستى.

قىزىنىڭ تۋعان كۇنى جاقىنداپ كەلەدى. ال نايزا قاداۋشى اكە قىزىنىڭ ومىرگە كەلگەن كۇنىندە ونىڭ جانىندا بولۋعا ۋادە بەرگەن. اكەلىك جاۋاپكەرشىلىگىنە بەرىكتىگى سونشالىق، سپيرس قۇيتىرقى امالىن ىسكە اسىرۋدى كوزدەدى.

ول جۇك تاسىپ جۇرگەندە جان-جانۋارلاردى پوشتامەن قالاي جىبەرىپ جاتقانىن تالاي كورگەن. نەگە سىناپ كورمەسكە، ادامنىڭ ماقۇلىقتان قاي جەرى كەم؟ مىنە، وسى سۇراق نايزا قاداۋشىنىڭ ساناسىنا نايزاداي قادالىپ جاتتى.

بۇل ايماقتا ونىڭ بار سەنەرى، دوسى – لوندوندا تۇراتىن دون ماكسورلي. ويىنداعى قۇيتىرقى ءتاسىلىن وسى دوسىنا جۇقالاپ جەتكىزىپ كورىپ ەدى. ول قوس قولىن كوتەرە كەلىستى. ەكەۋى ويلاسىپ الدى-داعى اعاشتان جاشىك جاساۋعا كىرىسىپ كەتتى.

بۇل جاشىك رەدجي ءۇشىن قۇتقارۋشى جاشىك نە تابىتى بولاتىن دۇنيە ەدى. ەكى قاجەتتىلىكتىڭ دە شىندىققا اينالۋ مۇمكىندىگى بىردەي.

جاشىك جاسالماس بۇرىن سپيرس ءتىرى جۇكتەردىڭ ماكسيمالدى كولەمىن ءبىلدى. 1،5ح0،9ح0،75 دەگەن كولەمدەگى جاشىك رەدجيگە ءبىرشاما تار بولعانىمەن، امالداۋعا بولاتىن ەدى. جاشىك ىشىندە سپيرس شامامەن انانىڭ قۇرساعىنداعىداي كەيىپتە جاتقان.

قولايلى بولۋى ءۇشىن جاشىك ىشىنە جۇمساق كورپە تاستالدى. جاشىكتىڭ ىشىنە ىڭعايلىلىق ءۇشىن ءجىپ تۇتقالار جاسالدى. سونىمەن بىرگە، سۋ قۇيىلعان جانە قۇيىلماعان بوتەلكەلەر، كوسەرۆىلەر سالىندى. بوس بوتەلكە اجەتحانا ءرولىن اتقارماق.

ال كەتتىك، شاپ جاشىگىم!

اۋە جولىندا الىپ جاشىكتى تاسىمالداۋ قىمبات ەكەن. سول ءۇشىن دوستار قۋلىققا باستى. جاشىكتەگى تاۋاردى اۆستراليالىق اياق كيىم زاۋىتىنا جىبەرىلگەن سىر (كراسكا) دەپ جازىپ، تاسىمال قۇنىن كومپانيا تولەيتىندەي ەتەدى. ال شىن مانىسىندە اۆستراليادا دا، الەمدە دە ونداي اياق كيىم زاۋىتى جۇمىس جاسامايتىن.

وزدەرى الگى جاشىكتى "قۇتقارۋ جاشىگى" دەپ اتادى. قۇتقارۋ جاشىگىنىڭ ينسترۋكسياسى وتە كەرەمەت جاسالعان. الدىنان دا، ارتىنان دا اشىلادى. ەڭ كەرەمەتى – الگى بوس بوتەلكەنى "ىشىندەگىسىمەن" بىرگە تاستايتىن تەسىك تە ويلاستىرىلعان.

"مەن لوندون مەن پاريج اراسىندا جاشىكتەن شىقتىم، ويتكەنى، دارەتاناعا بارعىم كەلدى"، - دەپ جازادى سپيرس ءوزىنىڭ مەمۋارلىق تۋىندىسىندا.

"بۇعان دەيىن مەن بوتەلكەگە دارەت سىندىرىپ، شىققان كەزدە ونى جاشىكتىڭ ۇستىنە قويا سالعانمىن. سىرتقا شىعىپ، ۇيىپ قالعان دەنەمە قان جۇگىرتىپ، كەرىلىپ-سوزىلىپ تۇرعانىمدا ۇشاق تومەن قاراي قۇلديلاي جونەللدى. دالباسالاپ جاشىككە كىرەمىن دەپ جۇرگەندە الگى جارتىلاي بوس بوتەلكەمدى ۇمىتىپ كەتىپپىن"، - دەيدى رەدجي وتكەن شاعىن ەسكە الىپ.

"توسىنسىيدى" اۋەجايدىڭ جۇكشىلەرى بايقاپ قالادى. باعىنا قاراي، ولار وزگە نارسەدەن كۇدىكتەنبەي، مۇنى بريتانيالىق ارىپتەستەرىنىڭ قالجىڭى دەپ ءتۇسىندى. جاي عانا بوقتاعانى بولماسا...

بومبەيدە دە سپيرسكە وڭاي سوقپادى. ۇشاقتان ۇشاققا اۋىسۋ كەزىندە ونىڭ جاشىگىن كوتەرگەن كران باس جاعى قاراعان تۇسىمەن جەرگە سوعا سالدى. رەدجي ەسىن جوعالتىپ العان ەدى. اجال شىركىن كولەڭكەدەن سىعالاپ تۇرىپ، بۇل پاقىر ۇيىنە جەتسىنشى دەگەندەي بۇرىلىپ كەتتى، ابىروي بولعاندا. ال كران قاسارىسقان كۇيى ونى كوتەرىپ، كۇن شىجىپ تۇرعاندا تۇلدىر كولەڭكەسى جوق الاڭقايعا قويا سالدى.

باسى سوعىلعاننان كەيىن رەدجي ۋاقىتتى دا، جەردى دە شامالاۋدان قالدى. وتانىنا جەتكەنىن تەك جۇكشىنىڭ بوقتاعان تىلىنەن ءبىلدى. ال جاشىك تۇرعان جەر، جاشىكتەن رەدجيدىڭ شىققان جەرى – شەكارالىق قويما بولىپ شىقتى. بۇل – پەرتا قالاسى ەدى.

سپيرس جاشىكتەن شىعىپ بوي جازعاندا كوزى جانىنداعى بىرنەشە قوراپ سىراعا ءتۇستى. ول ومىرىندە ءسپيرتتى دۇنيەنى ءىشىپ كورمەگەن-دى. ءبىراق بۇل جولى ادام ايتسا نانعىسىز ساپارىن تويلاۋ ءۇشىن ءىشىپ كوردى، بىرنەشەۋىن ريۋكزاگىنداعى بوس ورىندارعا سالىپ الدى. ەندىگى ماقسات – اۋەجايدان شىعۋ.

جان-جاعىنا جالتاقتاي كوز سالعان رەدجي قويما ىشىندە ءبىرتالاي قۇرال بار ەكەنىن اڭعاردى. ءسويتتى دە كوشە جاققا قاراپ تۇرعان دۋالدى تەسە باستادى. تەنرەزەنىڭ تومەنگى تۇسىن ءبىرتالاي ۋاقىت شۇقىلاعان نايزا قاداۋشى اقىرى دەگەنىنە جەتتى. ءوزى سياتىنداي ساڭىلاۋ جاساپ، كوشەگە اتىپ شىقتى. ءبىتتى! بۇل بوستاندىقتا! ايقايلاپ قۋانعىسى كەلدى. ءبىراق ءوزىنىڭ ەڭسەلى ۇشاقتان تراپپەن تۇسپەگەنىن ەسىنە الىپ، بۇل رايىنان جەدەل قايتتى.

كوشەدە قول كوتەرگەن جولاۋشىعا العاش كەزدەسكەن كولىك-اق ونى قالاعا دەيىن الىپ كەتۋگە كەلىستى. جۇرگىزۋشىنى سىرامەن سىيلاعان رەدجي

ريۋكزاكتاعى كيىمدەرىن اۋىستىرىپ كيگەن رەدجيگە ادەلايداعا جەتۋ قيىنعا سوققان جوق. جولشىبايلاتىپ ءجۇرىپ، ءوز قالاسىنا جەتتى. ەڭ باستى ماقساتى جۇزەگە استى. ول قىزىنىڭ تۋعان كۇنىنە ۋاقىتىل ۇلگەرىپ كەلدى.

العاشىندا ايەلى ونىڭ ايتقان سوزدەرىنە سەنبەي قويعان. ال ءسپيرستىڭ ءوزى تاڭعاجايىپ ساپارى وسىمەن ءتامام، ەندى تىنىش ءومىر سۇرەم دەپ ويلاعان. تەك... تەك دجون ماكسورلي بايعۇس جاساعان تىرلىگى ىشىنە سىيماي، كۇللى جۋرناليستەرگە اقپاراتتى تاراتىپ جىبەرىپتى. تاراتقاندا قانداي؟! الدىن الا جاساعان جوسپارلارىنىڭ ءبارىن تارقاتا ايتىپ بەرگەن. ال جۋرناليستەر مۇنداي ەكسكليۋزيۆتى سۇحباتتى قۇر قالدىرسىن با؟!

وسىلايشا، سپيرس ۇيىندە شالقايىپ جاتىپ، اتاقتى ادامعا اينالىپ شىعا كەلدى. ال مۇنى بىلگەن اۋەجاي باسشىلىعى تاسىمال قۇنىن سپيرستەن الۋدى قاجەتسىز دەپ سانادى.

جولى بولعان نايزا قاداۋشى وسىدان كەيىن سپورتقا قايتا ورالمادى. الگى قۇرىعىر اتاعى ونىڭ كەڭسەدە جۇمىس نەمەسە الاڭدا جاتتىعۋ جاساۋىنا كەدەرگى بولىپ تۇرىپ الدى. رەدجي ەسىرتكى تاسىمالداۋشىعا اينالدى.

ناركوكۋرەر

1981 جىلى ونىڭ ادەلايدا قالاسىندا جۇرۋگە جاي عانا مۇمكىندىگى قالمادى. امالسىزدان قاشۋعا تۋرا كەلدى. اراعا ءۇش جىل سالىپ، ول 1984 جىلى شري-لانكادا ۇستالدى. ۇستالعان ۋاعىندا سوت رەدجيدى ءولىم جازاسىنا كەسكەن. ءبىراق ول قارسى شاعىم بەرىپ، شاعىمى سوتتا جەڭىسكە جەتتى. ءسويتىپ، سوت شەشىمىمەن ءوز ەلىنە جەتكىزىلىپ، سوندا بەس جىل تۇرمەدە جاتتى.

قىزىقتىرادى...

مىنا نارسە اكە تاربيەسىنىڭ وتباسىداعى ءرولىنىڭ اسا ماڭىزدى ەكەنىن ايقىنداي تۇسەدى. كىشكەنتايىنان سپورتقا قىزىعىپ، اكەسىنە جابىسا ءجۇرىپ جۇگىرەتىن رەدجيدىڭ قىزى 2011 جىلى ەسىرتكى ونىمدەرىن ساۋدالاۋ ماقساتىندا تاسىمالداۋعا ۇمتىلدى دەپ ايىپتالىپ، التى جىلعا تۇرمەگە كەسىلدى.

ال رەدجي بولسا، 2014 جىلى ماكسورلي ەكەۋىنىڭ اۆتورلىعىمەن "قوراپتان شىققان كونترابانديست-چەمپيوننىڭ شارىقتاۋى مەن قۇلدىراۋى" دەگەن كىتاپتى جارىققا شىعاردى.

فوتوگالەرەيا

اۋدارعان: ادىلەت مادەنيەت