قازاق ءۇشىن جۇرەگى سياقتى تۋعان جەرى دە جالعىز. «ەل بولام دەسەڭ – بەسىگىڭدى تۇزە»، – دەمەكشى وتانعا دەگەن ماحاببات انا سۇتىمەن بەرىلەتىن، ەشتەڭەمەن ايىرباستاۋعا كەلمەيتىن قاستەرلى ۇعىم. وتان الدىنداعى كىرشىكسىز ماحاببات انانىڭ ايالى الاقانى مەن اكە قامقورلىعىمەن بويعا تارايدى.
مەنىڭ ەلىم – مەنىڭ قازاقستانىم! وسى قۇدىرەتتى ءسوزدى ءاربىر ازاماتتىڭ اسقاق سەزىممەن، ماقتانىشپەن ايتۋى، ايتىپ قانا قويماي، ول ماقتانىشىن ىسىمەن كورسەتە بىلسە، مىنە، سونداي مەملەكەتتىڭ بولاشاعى جارقىن بولماق.
ءبىز باقىتتى ۇرپاقپىز. سەبەبى، اتا-بابالارىمىز قانىپ توگىپ، جانىن بەرىپ، ءبىز ءۇشىن وسىناۋ دارحان دالانى اماناتقا تاستاپ كەتتى.
قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگى وڭاي كەلمەدى. تاۋەلسىزدىككە جەتۋ جولىندا قانشاما ازاماتتارىمىزدىڭ قانى توگىلدى. قانشا بۋىن ۇرپاق وسى تاۋەلسىزدىكتى اڭساپ، سول كۇندى كورە الماي دۇنيەدەن ءوتتى دە. الايدا اتالارىمىز اڭساعان سول كۇننىڭ قازىرگى كۋاگەرى ءبىزدىڭ ۇرپاق ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ پارقىنا ءمان بەرىپ، قۇنىن باعالاپ ءجۇرمىز بە؟
بۇل سۇراققا جاۋاپ ىزدەۋ بارىسىندا ءتۇرلى كوڭىل كونشىتپەس جاۋاپتارعا كەز بولاسىز. تاۋەلسىز ەلدىڭ تاۋەلسىز ءتىلى بولۋعا ءتيىس. دەسەك تە، قازاق ەلى تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعان تۇستان بەرى مەملەكەتتىك ءتىل قازاق ءتىلىن تەرەڭنەن وقىپ، كەڭىنەن مەڭگەرۋدىڭ ورنىنا باسقا تىلمەن شۇبارلاۋ ءۇردىسى ءالى دە جالعاسۋدا. وتانىمدى سۇيەمىن، تۋعان جەرىمدى قۇرمەتتەيمىن دەگەن ءاربىر قازاق بالاسىنىڭ بەسىكتەگى بەلى انا تىلىمەن سۋسىنداپ شىعۋعا ءتيىس. وكىنىشكە قاراي، قازاق ءتىلىنىڭ بولاشاعى جوق دەپ بالاسىنا شەت تىلدەرىن ءتاي-تاي باسقاننان سىڭىرەتىن اتا-انالاردىڭ قاتارى ءالى كۇنگە سيرەمەي تۇر. انا ءتىلىن سۇيمەگەن ۇرپاقتىڭ ءوز توپىراعىن ءسۇيۋى مۇمكىن بە؟
وتكەن تاريحتان اتتارى ءمالىم باتىر بابالارىمىز بەن ەكى ءجۇز جىلدىق جونعار – قازاق تارتىسىندا ابىلاي حان سياقتى جاندار، تولە، قازىبەك، ايتەكە سەكىلدى بيلەر، قابانباي، بوگەنباي باتىرلار ءوز جەرىن ەرلىكپەن قورعادى. كىم ءۇشىن، نە ءۇشىن قورعادى؟ ارينە، كەلەر ۇرپاق ءۇشىن قازاق دالاسىنىڭ ءاربىر ءتۇپ جۋسانى مەن تاۋىنىڭ ءار تاسىن كەلەشەككە ءبۇتىن جەتكىزۋ ءۇشىن سول بابالارىمىز جانىن بەردى. سوعان قاراماستان، قازىرگى ۇرپاقتىڭ ءوزىنىڭ اتادان بالاعا جالعاسقان داستۇرىنەن الىستاپ، تىلىنەن اجىراۋى جاندى اۋىرتادى. تۇتاس قازاق ەلىن ءسۇيۋ – ەڭ الدىمەن ءوز وتباسىڭدى سۇيۋدەن باستالادى. ال ءوز وتباسىن سۇيگەن ازامات ءوزى تۋعان توپىراقتى دا بارىنشا قاستەرلەيدى. تۋعان توپىراعىنىڭ قادىرىنە جەتكەن ادام ءتىلىن، سالت-ساناسىن، ادەت-عۇرپىن كوزىنىڭ قاراشىعىنداي ساقتاۋعا كۇش سالادى.
ارينە، ءبىز، ۇرپاق، حالقىمىزدىڭ ەرلىك ءداستۇرىن ءارى قاراي جالعاستىرامىز، حالقىمىز وتپەلى كەزەڭنەن ابىرويىن ءوتىپ، ەكونوميكامىز ورلەۋ جولىنا ءتۇستى. مەنىنشە، كەيىنگى ءبىز دە ءىز قالدىرۋعا ءتيىستىمىز. ول ءۇشىن جاستىقتىڭ جالىنىمەن، بويداعى كۇش-قۋات، ويداعى ۇشقىنمەن وتان – انانىڭ تىرەگى بولۋىمىز كەرەك. ەلباسىمىز ايتقانداي، ءححى عاسىر – ءبىلىم، عىلىم، باسەكە عاسىرى بولماق. ءار ازامات ءوزىن مەملەكەتىنىڭ وتكەنىنە، بۇگىنىنە جانە ەرتەڭىنە تىكەلەي قاتىسىن سەزىنىپ، وتان تاعدىرى ءۇشىن وزىنە جەكە جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلەتىنىڭ تەرەڭ ءبىلۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. ال وسىنى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك بولۋعا ءتيىس. ونداي سۇيىسپەنشىلىك پەن قۇرمەت جوق جەردە قازاق دەگەن ۇلى ۇلت بولىپ جەر بەتىندە قالۋ-قالماۋىمىز نەعايبىل. «وتان! وتان! بارىنەن بيىك ەكەن.
مەن ونى ماڭگىلىككە ءسۇيىپ وتەم»، دەگەندەي، تۋعان ەلىن، جەرىن، وتانىن ءسۇيۋ، قورعاۋ – ءاربىر ازاماتتىڭ قاسيەتتى پارىزى، ادامدىق بورىشى. ءبىر ادامنىڭ ەكى تۋعان جەرى بولمايتىنى سياقتى، جالعىز تۋعان جەرىمىز عانا بار. سول تۋعان جەرىمىزدىڭ ءاربىر بايلىعىن باعالاپ، كەلەر ۇرپاققا اماناتتى ادال قالدىرۋ ءۇشىن ايانباي كۇرەسۋىمىز قاجەت.
اۆتور: مۇحيت سارىباي
بۇل ماقالا ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ ورتالىعىنىڭ «تۋعان جەر» گرانتتىق جوباسى اياسىندا جازىلدى.
پىكىر قالدىرۋ