قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى ەلباسى نازاربايەۆتىڭ جارلىعىمەن قۇرىلعان ۇيىم. اتالعان ۇيىمنىڭ زاڭدىق ستاتۋسى بار. پرەزيدەنت جارلىعىمەن تاعايىندالاتىن ماجىلىستە ۇيىمنىڭ 9 مۇشەسى بار. اسسامبلەيا ءقازىر ۇلتتىق ساياساتتى جۇرگىزۋدىڭ بىرەگەي قۇرالىنا اينالدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2010 جىلدان 2020 جىلعا دەيىنگى كەزەڭگە ارنالعان قۇقىقتىق ساياسات تۇجىرىمداماسىندا "ۇلتتىق كەلىسىمدى ساقتاۋ مەن نىعايتۋدا، قازاقستاننىڭ كوپ ۇلتتى حالقىنىڭ بىرلىگىن قامتاماسىز ەتۋدە قۇقىقتىق تەتىكتەردىڭ ءرولى ارتا تۇسەتىن بولادى» دەپ اتاپ كورسەتىلگەن. اسسامبلەيا اتالعان قۇقىقتىق ساياسات تۇجىرىمداماسىندا اتاپ كورسەتىلگەندەي، "ادامنىڭ جانە ازاماتتىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ءبىزدىڭ كونستيتۋسيا تالاپ ەتەتىندەي، تەگىنە، الەۋمەتتىك، لاۋازىمدىق جانە مۇلىكتىك جاعدايىنا، جىنىسىنا، ناسىلىنە، ۇلتىنا، تىلىنە، دىنگە كوزقاراسىنا، نانىمىنا، تۇرعىلىقتى جەرىنە" قاراماستان قىزمەت ەتە بەرەدى. ويتكەنى بارلىعى دا – قازاقستان ازاماتى. ال الەۋمەتتىك جاعىنان از قورعالعان توپقا كومەكتەسۋ – بۇل كوپۇلتتى ەلدىڭ دياسپورالارىنىڭ مىنبەرى بولىپ وتىرعان اسسامبلەيا مۇشەلەرىنىڭ مىندەتى. مۇنى نەگە ايتىپ وتىرمىز؟ ويتكەنى قۇقىقتىق ساياسات تۇجىرىمداماسىندا "قازاقستاننىڭ كوپ ۇلتتى حالقىنىڭ بىرلىگىن قامتاماسىز ەتۋدە قۇقىقتىق تەتىكتەردىڭ ءرولى ارتا تۇسەتىن بولادى". دەمەك اسسامبلەيانىڭ قايىرىمدىلىق شارالارىمەن اينالىسۋعا زاڭدىق قۇقى بار. تاياۋدا ىرگەسى بەكىپ، كوپۇلتتى حالىقتىڭ بىرلىگىن قامتاماسىز ەتىپ وتىرعان اسسامبلەيا رەسپۋبليكا كولەمىندە يگىلىكتى شارانى باستادى. ول نە دەيسىز عوي...
قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى «مەكتەپكە جول» رەسپۋبليكالىق اكسياسى اياسىندا از قامتىلعان جانە كوپ بالالى وتباسىدان شىققان، سونداي-اق اتا-انا قامقورلىعىنان ايرىلعان وقۋشىلارعا 200 ملن تەڭگە كولەمىندە قايىرىمدىلىق كومەك كورسەتتى.
قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ وڭىرلىك فيليالدارى ارقىلى جىل سايىن الەۋمەتتىك قولداۋ ۇيىمداستىرىپ، تۇرمىس دەڭگەيى تومەن وتباسىلاردىڭ بالالارىنا قول ۇشىن سوزۋدى داستۇرگە اينالدىرىپ كەلەدى. تامىلجىعان تامىزدان باستالىپ، قىركۇيەك ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن جالعاساتىن بيىلعى ناۋقانعا دا ءبىر كىسىدەي جۇمىلا كىرىسىپ، ەلدىك پەن كەڭدىكتىڭ ۇلگىسىن كورسەتىپ وتىر.
جاڭا وقۋ جىلى قارساڭىندا جاقسىلىق جاساپ جارىسقاندار اراسىندا الماتى قالاسى كوش باستاپ تۇر. 23 تامىزدا «دوستىق» ۇيىندە ۇيىمداستىرىلعان قايىرىمدىلىق شارا بارىسىندا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى جانسەيىت تۇيمەبايەۆ پەن «احىسكا» تۇرىك ەتنومادەني بىرلەستىگىنىڭ ءتوراعاسى زياتدين كاسانوۆ 100 بالاعا كەڭسە تاۋارلارى مەن كيىم-كەشەك سىيلاپ، 2 700 000 تەڭگەگە تۇسكى اس ۇيىمداستىرىلدى.
بۇل يگى ءىستى بىردەن «قازاقستان ۇيعىرلارى رەسپۋبليكالىق ەتنومادەني ورتالىعى» ءىلىپ اكەتىپ، قايىرىمدىلىقتىڭ جارقىن ۇلگىسىن كورسەتتى. 78 ملن. تەڭگە ءتۇرلى قاجەتتىلىكتەرگە جۇمسالىپ، ۇرپاق بولاشاعى ءۇشىن ايرىقشا بەلسەندىلىك تانىتتى. ماسەلەن، 1300 بالاعا وقۋ قۇرال-جابدىعى مەن مەكتەپ فورماسىن الىنىپ، كاسىپكەر ميزانگۇل اۆاميسيموۆا الماتى وبلىسىنداعى ج. بوساكوۆ اتىنداعى مەكتەپتى پارتا، ورىندىقپەن تەگىس قامتاماسىز ەتتى. جاحانگەر مۇراتوۆا الماتى قالاسىمەن بىرگە وبلىس كولەمىندەگى 107 جەتكىنشەكتى مەكتەپكە دايىنداسا، قازاقستان ۇيعىرلارى رەسپۋبليكالىق ەتنومادەني ورتالىعىنىڭ الماتى قالاسىنداعى فيليالى «نۇر وتان» پارتياسىمەن بىرلەسىپ، 600 وقۋشىعا قالام-قاعاز، 200 بالاعا مەكتەپ فورماسىن سىيعا تارتتى.
«ميسۆا» ەۆرەي ۇلتتىق ۇيىمدارىنىڭ قاۋىمداستىعى 22 بالاعا 248 600 تەڭگەگە، «فيليا» قازاقستانداعى گرەك قوعامدارىنىڭ قاۋىمداستىعى 10 بالاعا 60 000 تەڭگەگە، «نايري» ارميان مادەني ورتالىقتارىنىڭ قاۋىمداستىعى 100 000 تەڭگەگە دەمەۋشىلىك جاسادى. الماتى قالاسىنداعى ەتنومادەني بىرلەستىكتەر كورسەتكەن قايىرىمدىلىق كومەكتىڭ جالپى سوماسى 81 108 000 قۇرادى.
تۇركىستان وبلىسىنداعى ەتنومادەني بىرلەستىكتەردىڭ قوسقان ۇلەسى دە قوماقتى. وڭتۇستىك وڭىردەگى ەتنوس وكىلدەرى 2 مىن 68 بالاعا 30 560 000 تەڭگەگە مەكتەپكە دايارلىق جۇمىستارىن ۇيىمداستىرسا، قوستاناي وبلىسىنىڭ 2 889 بالاعا جۇمساعان قاراجاتى 28 444 969 تەڭگەگە جەتتى. قاراعاندى وبلىسى بويىنشا ەتنومادەني بىرلەستىكتەر، انالار كەڭەسى، قايىرىمگەرلەر مەن مەسەناتتار كلۋبىنىڭ وكىلدەرى بىرىگىپ، 713 بالاعا 18 254 770 تەڭگەگە جومارتتىق جاسادى. سونىڭ ىشىندە قايىرىمگەرلەر مەن تالىمگەرلەر كلۋبىنىڭ وكىلى جانە «جومارت جۇرەك» توسبەلگىسىنىڭ يەگەرى ساۋلە شاۋەنوۆانىڭ جەتەكشىلىگىمەن جەزقازعانداعى «Utaria LTD» كومپانياسى ەرەكشە كوزگە تۇسكەنىن ايتا كەتۋ پارىز. 67 كوپبالالى وتباسىنا 6 ملن. تەڭگەگە دەمەۋشىلىك جاساپ، ءار بالاعا 25 000 تەڭگەدەن تەڭدەي ءبولىپ بەردى. ساتبايەۆ قالاسىندا تىگىن جانە توقىما شەبەرحاناسىنىڭ شارۋاسىن دوڭگەلەتىپ وتىرعان كاسىپكەر، كوپبالالى انا الەنا ەبەرمان بولسا، 300 000 تەڭگەنىڭ مەكتەپ فورماسىن 30 بالاعا تەگىن ۇسىندى.
جامبىل وبلىسىنىڭ دا اياق الىسى جامان ەمەس، 928 وقۋشىعا 8 100 000 تەڭگە جۇمساپ، ىزگىلىكتىڭ ۇزدىك كورىنىسىن بايقاتتى. سونىڭ ىشىندە قالالىق، وبلىستىق وزبەك ەتنومادەني بىرلەستىگى، وبلىستىق «نەمىستەر قوعامى»، «باربانگ» كۇردىلەر ەتنومادەني بىرلەستىگى، «ۆىنحۋا» دۇنگەندەر قوعامدىق بىرلەستىگى، «احىسكا» ەتنومادەني بىرلەستىگى، «پولونەز پولياك ءتىلى مەن مادەنيەتى ورتالىعى» قوعامدىق بىرلەستىگى مەن «شيۆات-سيون» ەۆرەي ەتنومادەني بىرلەستىگى، ماحمۋد قاشقاري اتىنداعى ۇيعىر ەتنومادەني بىرلەستىگى، قاراشاي-بالقارلار ەتنومادەني بىرلەستىگى ايرىقشا اتسالىستى.
بۇل ءتىزىمدى ارى قاراي وسىلاي جىكتەپ جالعاستىرا بەرۋگە بولادى. دەگەنمەن، توپتاپ ايتساق، الماتى وبلىسى 8 250 000 تەڭگەگە، نۇر-سۇلتان قالاسىنداعى 20 ەتنومادەني بىرلەستىك 52 بالاعا 7 000 000 تەڭگەگە، ماڭعىستاۋ وبلىسى 1550 بالاعا 7 580 500 تەڭگەگە، شىعىس قازاقستان وبلىسى 350 بالاعا 5 564 100 تەڭگەگە، شىمكەنت قالاسىنداعى ەتنومادەني بىرلەستىكتەر 140 بالاعا 5 040 000 تەڭگەگە، پاۆلودار وبلىسى 1000 وقۋشىعا 5 000 000 تەڭگەگە اۋقىمدى كومەك ۇيىمداستىردى.
باتىس قازاقستان وبلىسىنا كەلەر بولساق، 157 ۇل-قىزعا 1 580 000 تەڭگەدەن استام استام كومەك كورسەتتى. جۇمسالعان قاراجاتتىڭ نەگىزگى بولىگىن، ناقتىراق ايتقاندا 1 ملن تەڭگەدەن استامىن «ميرزويان» ارميان ەتنومادەني قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ ءتوراعاسى، قالالىق ءماسليحاتتىڭ دەپۋتاتى اۆەتيك رۋبەن ۇلى اميرحانيان ءوز قالتاسىنان شىعاردى. ول الەۋمەتتىك از قامتىلعان جانۇيالاردا تاربيەلەنىپ جاتقان 100 دەن استام بالاعا مەكتەپ فورماسى مەن وقۋ قۇرالدارىن تابىستادى. سونداي-اق، «بىرلىك» ءازىربايجان مادەني-اعارتۋشىلىق قوعامىنىڭ ءتوراعاسى نادجاۆ مامەدوۆ كومەكتى اسا قاجەت ەتەتىن 17 مەكتەپ وقۋشىسىنا 280 مىڭ تەڭگەگە سپورتتىق كيىمدەر مەن اياق كيىمدەر جانە مەكتەپ قۇرالدارىن تۇگەندەپ بەردى. وسى اكسيا بارىسىندا «يۋنيسەرۆ» ج ش س باسشىسى، وبلىستىق ءماسليحات دەپۋتاتى، وبلىستىق قوعامدىق كەلىسىم كەڭەسىنىڭ مۇشەسى ن. ساتبايەۆ 40-تان استام وقۋشىعا 300 مىڭ تەڭگەگە مەكتەپ قۇرالدارىن جەتكىزىپ، العىسىن الدى.
وزگە وبلىستاعى ەتنوس وكىلدەرى دە شاما-شارقىنا قاراي ۇلەس قوسىپ، قاتاردان قالماۋعا تىرىستى. قحا اقتوبە قالاسىنداعى عيماراتىندا «قوعامدىق كەلىسىم» كمم، اقتوبە وبلىسى جانىنداعى انالار كەڭەسى، «جاڭعىرۋ جولى» جاستار قوزعالىسىنىڭ وبلىستىق شتابى، «ءازىربايجان قاۋىمداستىعىنىڭ» وبلىستىق فيليالى، «شالوم» ەۆرەيلەر ەتنومادەني بىرلەستىگى، «وكسانا» ۋكرايندەردىڭ ۇلتتىق-مادەني ورتالىعى، «ۇيعىرلار قاۋىمداستىعى» اقتوبە وبلىسىنداعى فيليالى 200 مىڭ قاراجات كولەمىندە 10 بالاعا مەكتەپكە قاجەتتى قۇرالدار مەن كيىم-كەشەك تارتۋ ەتتى. اتىراۋ وبلىسى قحا ەتنومادەني بىرلەستىكتەرى «تۇلپار» ساۋىقتىرۋ كەشەنىندە دەم العان ارىس قالاسىنان كەلگەن 47 بالانىڭ قولىنا سومكەلەر ۇستاتىپ، قۋانىشقا بولەدى. ارنايى كونسەرتتىك باعدارلاما ۇيىمداستىرىپ، ءتاتتى سىيلىقتار ۇلەستىرىلدى. جۇمسالعان قاراجاتتىڭ جالپى سومماسى – 500 مىڭ تەڭگە.
سونىمەن قاتار، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى 18 بالاعا – 680 مىڭ، قىزىلوردا وبلىستىق قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن 80 بالاعا جالپى سومماسى 800 000 تەڭگە شاماسىندا تارتۋ-تارالعى تاراتىلدى.
قايىرىمدىلىق شاراسى قىركۇيەك ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن جالعاسادى.
ەركىن قالدان
