دانيار اساۋبايەۆ:
بەكە، ءسىزدىڭ تاجىريبەڭىز بەن ءبىلىمىڭىز ەل باسقارۋعا ابدەن جەتەدى، بولاشاقتا وسى ەلدىڭ كوشىن العا سۇيرەر پرەزيدەنت بولۋ ويىڭىز بار ما؟
- پرەزيدەنت بولۋ ارمان ەمەس. مەن مۇنداعى سۇراقتاردى قاراپ شىقتىم. سۇراقتاردىڭ ءبارى ماعان ۇنادى، كوپ جەردە جاۋاپ بەرىپ ءجۇرمىن عوي. وقىرماندارىڭىزعا العىسىمدى بىلدىرەمىن. مىنا جەردە دە سول ماعان قولداۋ كورسەتىپ وتىر. شىن مانىندە اركىم قاي جەردە قىزمەت ىستەسە دە ەلىنە قىزمەت ەتۋى كەرەك. ءبىراق بەلگىلى ءبىر جاۋاپكەرشىلىكتى العاننان كەيىن، سول جاۋاپكەرشىلىكتى اقتاعىڭ كەلەدى عوي. كىم قايدا، قاي قىزمەتتە جۇرسە دە باستىسى ەلىنە قىزمەت جاساۋى ءتيىس. ول پرەزيدەنت بولا ما، مينيستر بولا ما، اكىم بولا ما، باسقا سالادا جۇرە مە، ونەردە جۇرە مە ماڭىزدى ەمەس. ەڭ باستىسى ەلگە جاۋاپكەرشىلىكپەن قىزمەت جاساۋى ءتيىس. ال ادىلەتتى ساياسي اقۋال ءوزى ءار تۇلعانى ءوز ورىنىنا اپارىپ قويادى. اكىمدىكتە بولسا دەڭگەيى اكىم بولىپ ىستەسىن، ودان ءسال جوعارى بولسا مينيستر بولىپ ىستەسىن، ودان جوعارى بولسا پرەمەر مينيستر بولىپ ىستەسىن، بۇكىل ساياسي اقۋالعا جاۋاپ بەرە الاتىن بولسا پرەزيدەنت بولسىن، وسىنىڭ ەڭ باستىسى- ەلگە قىزمەت جاساۋى.
تىلەكشى :
قازاققا ءقازىر باستىسى نە جەتىسپەيدى؟ نە كەرەك؟
- الدىڭعى سۇراقتاردا ايتتىپ كەتتىم. باسەكەگە ساي بولۋى، جىگەرلىلىك پەن قايسارلىلىق، ىشكى رۋحتىڭ، بىرلىگى مەن تۇتاستىعى جەتىسپەيدى، بىزگە كەرەگى وسى. ءبىز - التىن وردانىڭ مۇراگەرىمىز. بىزگە سول يمپەريالىق جىگەر كەرەك.
جۇلدىز:
قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدە ءتۇرلى كەلەڭسىزدىكتەر بولىپ جاتىر، كيىك قىرىلدى ودان اتىراۋدا بالىقتار قىرىلدى دەگەن ءسوز شىقتى، قوستانايدا مال قىرىلىپ جاتىر دەيدى. بۇنىڭ ءبارى ءبىر بىرىمەن بايلانىستى ما؟ قوعام بەلسەندىلەرى گەپتيلدىڭ اسەرى دەيدى. ءسىزدىڭ ويىڭىز قانداي؟
- بۇل – شىنىمەن دە تراگەديا. ەكىنشى رەت ءدال جارتىسى قىرىلىپ جاتىر، ءوزى دە از قالعان ەدى. بىلتىر عانا اۋىلعا بارعاندا اۋىلدىڭ جانىنان كيىكتەر كورىپ، دالاعا ءومىر قايتا كەلگەندەي قۋانعان ەدىم. ەندى بيىل قىرىلىپ قالعانى- دالامىز ءۇشىن، قازاق ءۇشىن ۇلكەن ءبىر تراگەديا. قازاق كيىكتى كيەلى سانايدى عوي. بوستاندىقتى، ازاتتىقتى سۇيەتىن اڭ ەدى. بۇگىن قىرىلىپ جاتىر، ونىڭ نەگە قىرلعانىن ەشكىم بىلمەيدى، بۇل دەگەن ماسقارا عوي. كەشە ەلباسىنىڭ ءوزى دە بىلمەي وتىر. گەپتيل دەيدى، باسقا دەيدى، ءىس جۇزىندە ەشكىم انىعىن بىلمەيدى. شىن مانىندە بۇل ۇلت بولىپ دابىل قاعاتىن ماسەلە. سەبەبىن تۇبەگەيلى انىقتاپ، ارى قاراي كوبەيتۋدىڭ جولىن قاراستىرۋ كەرەك.
تاڭات :
ەلىمىزدىڭ قارۋلى كۇشتەرىنىڭ كۇشى قانداي؟ اسكەري سالامىزدىڭ جەتىلۋى قالاي؟ قازاقستان قارۋلى كۇشتەرى قازاقتى قورعاي الا ما؟ قورعانىس ءمينيسترى بولىپ يمانعالي نۇرعالي ۇلى كەلگەنى وڭ وزگەرىستەر اكەلدى مە؟
- تاسماعانبەتوۆ ول قازاقستانداعى ەڭ بىلىكتى، تاجيربەلى باسقارۋشى عوي. ەڭ ۇلكەن باسقارۋشى- مەنەدجەر، قايدا جۇرسە دە ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتىپ كەلەدى. بۇل سالانى دا يگەرىپ الىپ كەتەتىنىنە كامىل سەنەمىز. بۇگىنىگى كۇنى زامان كورسەتىپ جاتىر، ءبىراق قارۋ جاراق قولدانۋدى قۇداي ساقتاسىن دەيمىز. وعان جەتكىزبەسىن، ويتكەنى، قانشالىقتى مىقتى بولساق تا كەزىندە بۇكىل كەڭەس وداعىندا ەڭ كوپ اسكەري ادامدار ءبىرىنشى ورىستار، ەكىنشى ۋكرايندىقتار بولاتىن. ءبارى بىلەتىن، ءبارى مويىندايتىن. سانى جاعنان دا، ساپا جاعىنان دا دامىپ كەلە جاتقانى ەكەۋى بولاتىن. ەكەۋىن سوعىستىرىپ كوردىك قوي. ەندى رەسەي باسىمدىلىعى بار. بۇكىل كۇش سونىڭ قولاندا دەگەنمەنەن ۋكراينا تۇك ىستەي الماي جاتىر. سوندىقتان قانشا الپاۋىت بولعانمەن اسكەر ەشتەڭە شەشپەي وتىر. دەگەنمەندە، اسكەري كۇش - ءار مەملەكەتتىڭ ماقتانىشى. ول -ازاتتىقتىڭ ءبىر ەلەمەنتى، سيمۆولى. قازاقتىڭ باتىرلىق ءداستۇرىن جالعاستىراتىن اسكەرىمىز بولسىن دەپ تىلەيمىن. شىن مانىندە باتىرلىق دەگەن قازاقتىڭ ەرەكشە قاسيەتى. سول باتىرلىعىمىز اسكەري كۇشپەن عانا ەمەس، ونەرمەن، سپورتپەن، ساياساتپەن عانا كورىنسىن.
ايگەرىم:
قوعام بەلسەندىلەرى ەۆرازيالىق وداقتىڭ بىزگە ءتيىمسىز ەكەنىن سان مارتە ايتىپ دالەدەپ تە بەردى. ال بيلىك نەگە باس تارتقىسى كەلمەيدى؟ بۇل وداقتىڭ بىزگە پايداسى قانداي، زيانى قانداي؟
- جوعارى دا ايتىپ كەتتىم عوي، شىن مانىندە مەن ءالى بىلمەيمىن. ازاتتىعىمىزعا، الەۋمەتتىك جاعدايىمىزعا كەسىرى ءتيىپ جاتسا، سوندا ءبىز تيىمسىزدىگىن كورەمىز. مەن ءوزىم ەكونوميست بولمعان سوڭ پايدا-زيانىن ايتا المايمىن. مەنىڭ ايتارىم، كىرەتىن وداققا كىردىك، ەندى ءار سالادا باسەكەگە ساي بولساق ەشتەڭدەن ۇمىتىلمايمىز، بولاشاقتا ءتىپتى ەۆرووداققا دا كىرەيىك. ءبارى ءبىر دسۇ بارىنەن باسىم تۇرۋى كەرەك. قانداي وداققا كىرسەك تە وزىمىزگە بايلانىستى.
دۋلات :
كوزدەن كەتسە كوڭىلدەن كەتەدى دەگەن بار. ءسىزدىڭ بۇلاي جۇرە بەرسەڭىز ەل ەسىنەن شىعىپ كەتپەيسىز بە؟ بولماسا ساياساتتا قارايىپ قالمايسىز با؟ قاشان جارق ەتىپ شىعىپ سىزگە ءۇمىت ارتقان قاۋىمدى قۋانتاسىز؟
- مەن ءوزىم شىن مانىندە ساياساتكەر ەمەسپىن. مەن ساياساتتانۋشى بولىپ ءجۇردىم، مامان رەتىندە ءوز باعامدى بەردىم. ءبىراق، بەلگىلى ءبىر ساياسي كوزقاراسپەن پارتيالاردىڭ يدەولوگى بولىپ جۇرگەن جوقپىن. ءيا، پارتيالاردا قىزمەت جاسادىم. ساراپشى رەتىندە ساياساتقا باعا بەرىپ ءجۇردىم. پسيحولگيالىق كۇيدەن بە، بۇگىنگى كۇنى ساياسات مەنى قىزىقتىرماي كەتتى. مەن ۇلىتاۋعا كەتكەندە ءبىر سۇحباتىمدا قالادان دا، ساياساتتان دا شارشادىم دا اۋىلعا كەتتىم دەگەنىم بار. جاستار كەلە جاتىر جەتىلىپ. ەندى مەنىڭ قازاققا عالىم رەتىندە پايدا تيگىزگىم كەلەدى. ارانايى كىتاپتارىمدى دايىنداپ جاتىرمىن، مەن ءۇشىن وسى جۇمىستار ماڭىزدى سياقتى. ال ساياسات تالاپ ەتكەندە مۇمكىن ارالاسارمىن. ال ءبىراق ءقازىر ءوزىمدى ساياساتتان كورمەيمىن. ماعان مۇمكىنشىلىك بولسا اۋىلعا قايتىپ كەتكەنىم دۇرىس، مەن قالانى ساعىنىپ كەلگەنىم جوق. امالسىزدان كەلدىم، ايتپەسە سول اۋىلعا قايتىپ كەتۋ كەرەك.
نۇربيگۇل :
ەڭبەگىڭىزدىڭ جارىققا شىعۋىمەن قۇتتىقتايمىن. كىتابىڭىزدى “قازاق بولايىق ” دەپ اتاپسىز. سوندا ءبىز ءقازىر كىمبىز؟
- ءيا، بىزدە قازاق دەگەن ۇعىم بار، قازاق دەگەن حالىق بار. تولىققاندى بىرىككەن، تۇتاس ۇلت، ساياسي تولىققاندى قالىپتاسقان قازاق ءبىر تىلدە سويلەيتىن، ءوز –ءوزىن سىيلايتىن، ءوزىن باسقاعا سىيلاتا الاتىن، ەڭسەسى بيىك، كوكىرەگى وياۋ، كوزى اشىق ۇلتقا اينالۋى كەرەك دەگەن ۇعىم عوي. شىن مانىدە قازاق بولۋ دەگەن ازات بولۋ. مەن ءۇشىن قازاق ۇعىمى ازات بولايىق دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى. ءبىز ءبىر الاشتان تاراعان سوڭ، سول قازاق اتىمىزعا لايىق بولۋىمىز كەرەك. ءبىز سول اتقا لايىق بولماي كەلە جاتىرمىز عوي. ءبىز قازاقشا سويلەگەنىمىزبەن قازاق بولا قويمادىق. باسقا ۇلتتىڭ وكىلى دە قازاقشا سويلەپ شىعا كەلەدى، ودان ولار قازاق بولمايدى عوي. ەڭ باستىسى قازاقتىڭ رۋحى، ۇلتتىق سانا سەزىمى، قازاقتىڭ بىرلىگى تاتۋلىعى، تۇتاستىعى، نامىستىلعى. وكىنىشكە وراي، ءبارىمىز تولىققاندى قازاق بولماي ءجۇرمىز، سوندىقتان قازاق شىن مانىندە قانداي بولۋى كەرەك دەگەن، قازاق قانداي بولماۋى كەرەك دەگەن ءارقايسىمىز ويلاناتىن وزەكتى ماسەلە.
ەرلان اسىلحان :
̶ قازاقستاننىڭ حالىقارالىق قاتىناسى قالاي؟ ەكونوميكالىق جانە دە باسقا سالالاردى جۇڭگو مەن رەسەيگە سۇعىنىپ كىرىپ كەتكەن جوقپىز با؟ ولارمەن عانا ەمەس الەمنىڭ الپاۋىت مەملەكەتتەرىنىڭ بارىمەن تەڭ قارىم قاتىناستى بولعانىمىز دۇرىس ەمەس پە؟ ءبىزدىڭ شىن دوسىمىز كىم؟
̶ بۇل جەردە ەندى چەرچيلل ايتقانداي: «انگليادا دوس جوق، تەك ۇلتتىق مۇددە بار» ،- دەپ ءبىز ەكى الپاۋىت مەملەكەتتىڭ اراسىندا وتىرعان سوڭ ەكەۋىن دە دوس دەپ ايتامىز. جۇڭگو رسەيدەن كورى مەنى مازالايدى. ويتكەنى بۇگىنگى كۇنى قىتايدى تىرەپ تۇرعان شىڭجاڭ ءوڭىرى. ول جەردە ۇيعىر، قىرعىز، قازاق قانا ەمەس، يسلام ءدىنىن ۇستاناتىن كوپتەگەن ۇلتتار بار، سول جەردى نەگىزى يسلام ءدىنى ۇستاپ تۇر. ەگەر دە سول جەردە يسلام ءدىنىن قۇلاتسا، ولار سول جەردى اقىرىنداپ جۇڭگو قىلادى. قىتايداعى ۇيعىرلارعا راحمەتىمىزدى ايتىپ، سول جەردە قازاقتار بار، قىرعىزدار بار سولارعا قولداۋ كورسەتۋىمىز كەرەك. ەگەر سولاردى قۇلاتسا، اقىرىنداپ بىزگە دە كەلەدى.
جۋرناليست:
̶ ۇيعىر حالقىنىڭ عالىمدارى اراسىندا ءقازىر مىناداي ءبىر زەرتتەۋلەر ءجۇرىپ جاتىر، كەزىندە ۇيعىر يمپەرياسى دەگەن بولعان، سول ۇيعىر يمپەرياسىنىڭ قوجاسى ءبىزبىز ، سوسىن ولاردىڭ اتتى اسكەرى بولعان. تونىكوك- ءبىزدىڭ بابامىز، تونىكوكتىڭ باسىنداعى:
اتتى اسكەر ۇستادىم.
از حالقىمدى كوبەيتتىم.
قىزىم كۇڭ بولماسىن دەپ،
ۇلىم قۇل بولماسىن»،- دەپ جازىلعانى ءبىزدى مەڭزەيدى، سوسىن ەكىنشىدە ءبىز كوشپەندى بولعانبىز، ءبىزدىڭ كيىز ءۇيىمىز بولعان ، (سوسىن ءبىزدىڭ قازاقتىڭ كيىز ءۇيىن سيپاتتايدى ءسويتىپ كەلىپ)، كەرەگەسى اينالدىرىپ، سەليندر سياقتى بولعان. توبەسى كۇمبەز تارىزدەس بولعان. ول كەرەمەت ۇيلەسىمدىلىك تابيعاتپەن سايكەستەندىرىلگەن، تاعى بىزدە كەرەمەت سۋسىن بولعان، ول نارلىك جاعىنان وتە جوعارى، ونى كۋمىس دەپ اتاعان. سولار قانشالىقتى شىندىققا جاناسادى؟
̶ تونىكوك دەگەن بۇكىل تۇرىكتەردىڭ باباسى، ونى تۇرىك تە ايتادى، تۇركىمەن دە ايتادى، سوندىقتان ونى ولاي دەپ ءبولۋدىڭ قاجەتى جوق. ءبىزدىڭ ورتاق بابامىز ءبارىمىز التايدان شىقتىق، ءبارىمىز سول تۇرىك قاعاناتىنان شىقتىق. اركىم ءار جاققا كەتتى، ءبارىمىز كوشىپ-قونىپ جۇردىك. سوندىقتان ءبارىمىز ءبىر ەلمىز. مىسالى قىمىزدى تەك قازاقتىكى دەپ يەمدەي المايمىز، ول تەك بىزدىكى عانا ەمەس، ول نوعايدىكى، ول قاراقالپاقتىكى، ول قىرعىزدىكى، باشقۇرتىكى. ونداي دەپ ءبىر ءبولىنۋدىڭ قاجەتى جوق. ءبارىمىز ءبىر ەلمىز، ءبارىمىز ءبىر شاڭىراقتان شىققانبىز. ءبىر ءبورىنىڭ ەمشەگىن ەمىپ، شىققانبىز. ونداي ۇساق- تۇيەككە تۇسپەۋ كەرەك، ونى قىزعانباۋ كەرەك. ايتا بەرسىن، ونىڭ ءبارىن قازاقىلاندىرۋدىڭ كەرەگى جوق. تاتارلار ونى تاتار قىلعىسى كەلەدى، تۇرىكتەر تۇرىك ەتكىسى كەلەدى. سولاي ءبولىنىپ كەتەمىز دە، ونداي اڭگىمەنى مەن دە ەستىگەم تۇركيادا ءبىر عالىم تاتار اعايىن كەلىپ ماعان ورتا عاسىردا سەندەر تاتار بولعانسىڭدار دەيدى. ءبىر قارسى ءسوز ايتاتىن شىعار دەپ، كۇتىپ تۇردى. مەن بولسام وعان،- «ءيا، ءبىز ونىڭ الدىندا عۇن بولدىق، ساق بولدىق، ءتىپتى موڭعول بولدىق، تاتار بولدىق، ال ءقازىر قازاقپىز» - دەپ ەدىم، ول كىسى ۇندەمەي قالدى.
ءسويتىپ، قارسىلاسپاي ءيا، ءبارىمىز ءبىر ەلمىز، ءبارىمىز ءبىر جۇرتپىز، ءبىراق، ءقازىر ءبارىنىڭ شاڭىراعى ءبولىنىپ-بولىنىپ كەتسە دە، ءبىر بىرىمىزبەن داۋلاسپاۋىمىز كەرەك. باسىمىز ءالى كۇنگە دەيىن قوسىلماي كەلە جاتىر . مىسالى ءوزىمىزدىڭ جاقىن وزبەكپەن ايتىسىپ، قازاق وزبەكتەردى ۇرىپ – سوعىپ جاتىر. وتكەندە الماتىدا جەرتولەدە قاراقالپاقتاردى ۇرىپ-سوعىپ، قۇل قىلىپ جۇرگەن اقپارات كوردىم، ول اعايىن ەمەس پە؟ قازاققا ەڭ جاقىن - نوعاي مەن قاراقالپاق. بىزگە ەندى ولاي بولىنە بەرۋگە بولمايدى. بىر-بىرىمىزگە جاقىن بولايىقشى، ءبىز ولارعا جاقىنداۋىمىز كەرەك. تۇرىكتى مەنسىنبەي، ۇيعىرمەن ايتىسىپ، بىرەۋگە ءبىر نارسە دەپ رەنجۋ- ول ءوزىمىزدىڭ ۇساقتىعىمىزدى بىلدىرەدى. قازاق بولعانان كەيىن ءبارىمىز تۇركىمىز. مىسالى ۇيعىرعا سەن بۇرىن قازاق بولدىڭ دەپ ايتا المايسىڭ. ويتكەنى ولار ۇيعىر بولىپ جۇرگەندە ءبىز قازاق بولعان جوقپىز. نايمان بولدىق، كەرەي بولدىق، ويتكەنى ۇيعىر حاندىعى، نايمان، كەرەي، دەشتى قىپشىق بولىپ جۇرگەنبىز. بۇگىنگى ۇيعىرلار شىن ءمانىندى «تارانشى» دەگەن ەل. ۇيعىر اتانىپ كەتكەسىن – ونى دا قۇرمەتتەۋ كەرەك. ءبارىن سيپاتتاپ شىقتىق قوي، سولار ءبارىمىز ءبىر بابادان تاراعانبىز. ول ءبىزدىڭ بىرلىگىمىز، سوندىقتان ونى ءبىر بىرىمىزدەن قىزعانباۋىمىز كەرەك. كيىز ءۇيدى، قىمىزدى باسقانى، ال كەرىسىنشە، بىرلىگىمىزدى مويىنداتىدى دا، بىر-بىرىمىزگە باۋىرىم دەپ سويلەۋمىز كەرەك. ۇيعىر ءبىزدىڭ ءتىلىمىزدى ۇيرەنسىن، ءبىز ۇيعىردىڭ مادەنيەتىن ۇيرەنەيىك. بايىتۋ كەرەك ءبىر-بىرىمىزدى. مىقتى بولساڭ، مىقتىلىعىڭدى ورىستارعا كورسەتىپ كور، پەتروپاۆل مەن پاۆلوداردىڭ اتىن اۋىستىر، ۇيعىر اۋدانىنا تيسە بەرمەي، سوندىقتان كەڭ بولايىق، قازاق بولايىق دەگەنىم عوي. كەڭ بولايىق!
جانار بەگىمبەتوۆا :
̶ ءبىز قوعامداعى، ساياساتتاعى بەرىك دەگەن ازاماتتى جاقسى تانيمىز. وتباسىنداعى بەرىك قانداي؟
̶ وتباسىمدا ءۇش ۇلىم بار، جارىم بار، شامامىز كەلگەنشە بالالارىمىزدى تاربيەلەپ، اسىرەسە سوڭعى ەكى جىلدا وتباسىممەن، بالالارمەن بىرگەمىن. ءبىز دە ەندى قۇدايعا شۇكىر بىرەۋدەن ىلگەرى، بىرەۋدەن كەم دەگەندەي كەلە جاتىرمىز. جاقىندا «جۇلدىزدار وتباسىندا» جۋرنالعا وتباسىم تۋرالى ماتەريال شىقتى. سودان وقىپ الارسىزدار.
̶ شىرىن بەكزات قىزى :
ماعجان جۇمابيەۆ «مەن جاستارعا سەنەم» دەپ ەدى. ءسىزدىڭ قازىرگى قازاق جاستارىنا سەنىمىڭىز قانداي، جاستار قالاي؟
̶ جاستارعا سەنەم دەپ نەگە ايتادى، بۇل ءوزىنىڭ قۇربىلارىنان كوڭىلى تۇڭىلگەن سوڭ ايتادى. قاسىمداعى قۇرداستارىما، اعالارىما سەنبەيمىن، مەن جاستارعا سەنەمىن دەگەن وسى ءسوزدىڭ توركىنىن ويلاساڭ، نەگە مەن جاستارعا سەنەم دەپ ايتادى؟ مەنىڭشە، مۇنىڭ الدىندا باسقا سوزدەر بولۋى كەرەك سياقتى. مەن قۇربىلارىما سەنبەيمىن،مەن اعالارىما دا سەنبەيمىن، مەن جاستارعا سەنەمىن! سوندىقتان بۇل ۇعىم سول كەزدەگى زاماننان ءبىر ءتۇڭىلىپ، ۇساقتالىپ كەتكەن قۇربىلارىنان، ءبىر – ءبىرىن ساتىپ جاتقان، ءبىر – ءبىرىنىڭ ۇستىنەن ارىز جازىپ جاتقان، وقىمايتىن، بىلىمگە ۇمتىلمايتىن، ءوزى نادان، ءوز قارا باسىن عانا ويلايتىن زاماننىڭ اراسىندا جۇرگەندە، حح عاسىردىڭ باسىندا وسىنى ايتقان كەزدە، سونداي ءبىر قاراڭعى زاماندا جۇرگەن كەزدە بولاشاقتاعى جاستار بىزدەن دە جاقسى ءبىلىم الىپ، بىزدەن اسىپ تۇسسە ەكەن دەگەن ءبىر تىلەك قوي. مىسالى بىزدە وز-وزىمىزدەن ءتۇڭىلىپ، بىزدەن تۇك شىقپادى ەندى مەن جاستارعا سەنەمىن دەپ ايتقىڭ-اق كەلەدى. ءبىراق ءبىز جاستارعا جول اشۋىمىز كەرەك ، كەزىندە ءبىراز اعالارىمىز جول اشىپ بەردى، اقىلىن ايتتى. مىسالى حاسەن قوجاحمەت، جاسارال قۋانىشالين، دوس كوشىموۆ سياقتى ءبىراز ازاماتتارىمىز ءجۇر. دەموكراتيالىق وپپوزيسيادا ءبىراز ازاماتتارىمىز ءجۇر. ءبارى سوققىلارىن الىپ جاتىر، ءبىر جاعىنان باسقالارعا جول اشىپ جاتقان سياقتى، ويتكەنى ەڭ باستىسى ايتىلۋى كەرەك قوي. باسقا كوزقاراس بولۋ كەرەك، كەلىسەسىڭ بە، كەلىسپەيسىڭ بە - ول بولەك، ءبىراق باسقا كوزقاراس بولۋ كەرەك. بۇل جەردە باسقا كوزقاراس بار، كەلىسۋ كەلىسپەۋ ءوز ويىم، فەيسبۋكتە دە جازىپ جاتادى، سوندىقتان، مەن جاستارعا سەنەمىن دەگەندى ارينە قازىرگى قازاق جاستارىنا ءار بۋىن كەلەسى بۋىنعا وڭ كوزقاراسپەن قارايدى. بۇل زاڭدىلىق، سوندىقتان قازىرگى جاستار بىزدەرگە قاراعاندا بەلسەندى، بىزگە قاراعاندا ءبىلىمى كەڭ، شەتەلدە وقىعان، كوپ ءتىل بىلەدى، ارينە، كەيدە ويلايسىڭ بىزدە وسىنداي مۇمكىنشىلىك بولسا، بىزدە بۇدان دا ءبىلىمدى بولار ما ەدىك دەپ. سول جاعىنان بىزدە ايتا الامىز. ءبىز دە زاماننان شەت قالاساق تا، جاستاردىڭ وزىپ بارا جاتقانىن مويىندايمىز. مەن جاستارعا سەنەمىن دەپ، قازاق ءۇشىن ەڭ باستىسى قازاقي رۋحتى جوعالتپاۋ. تاعى دا وسى ارادا قوسارىم، ءقازىر مەن ءبىر جاستاردى بايقاپ كەلە جاتىرمىن، شەتەلدە وقىعان، ورىس ءتىلدى، قازاق ءتىلدى مەڭگەرگەن، ءبىراق تۇبىندە باسقاشا ويلايتىن، ولارعا مىناۋ قازاق ءتىلى تەك سويلەۋ قۇرالى سياقتى. ماسەلە تىلدە عانا ەمەس قوي دەيتىن، باسىندا مەن تۇسىنبەيتىنمىن، كەيىن اقىرىنداپ مويىنداپ كەلەمىن. ويتكەنى ولار سويلەپ وتىرساڭ اعىلشىنشا قوسىپ وتىرادى، اراسىنا ورىسشانى دا قوسىپ وتىرادى اراسىندا قازاقشانى دا قوسىپ وتىرادى ءۇش ءتىلدى بىردەي وقىعاندار، بار سوندايلار شىعىپ جاتىر. ءقازىر، وتە بىلىكتى، شەت ەلدەن كەلگەن، رەسەيدەن كەلگەندەرمەن ايتىسار بولساڭ، جەڭىپ كەتەدى.شەتەلدەن كەلگەن نەشە ءتۇرلى سوزدەرمەن، تەورەمالامەن سويلەپ جانە شەت ەلدەن كەلگەن ينۆەستورلاردى دا جەڭىپ كەتەدى. ءبىر جاعىنان وسىنداي تيپ پايدا بولعان سياقتى. قازاقستاننىڭ ازاماتى، ءتۇرى قازاق، ورىسشا دا سويلەيدى، اعىلشىنشا دا سويلەيدى، سويلەگەن دە ۇشەۋىن ارالاستىرىپ سويلەيدى. ءبىراق سول ءوزىنىڭ بىلىكتىلىگى دە بار، پاتريوتتىعى دا مىقتى، ءبىراق ءبىز سياقتى قازاق تىلگە تىرەلىپ قالعان جوق. ءبىز قازاق ءتىلى بولماسا ولەتىندەيمىز، ءبىراق ولار كەيىندەپ قارايدى سوندا مەن باسىندا تۇسىنبەي ولاردى ءبىر ماڭگۇرت دەپ، نە سۇمدىق دەپ، مەن مىناداي جاستارعا سەنبەيمىن دەپ ءجۇرۋشى ەدىم. ءبىراق، پاتريوتتىعىن قاراساڭ مىقتى، شەتەلدىڭ الدىندا قازاقتىڭ مۇددەسىن قورعاعاندا مەن تاڭ قالامىن، سوندا ءبىز تىلمەن قازاقتىڭ دامۋىن بىلمەيدى ەكەن دەپ ماجبۇرلەمەي، قازاقشا سايراپ تۇرماسا دا ەڭ باستىسى ءوزىنىڭ قازاقتىعىن ۇمىتپاسا ءالى تالاي جەتىستىكتەرگە جەتەدى. ءالى شۋلاتادى. وسىنداي قازاقتاردى مەن ءقازىر مويىنداي باستادىم. قازاق ءتىلىن بىلمەسە، اعىلشىن ءتىلىن قايتەيىن دەپ ءوزىمىزدى قازاق ءتىلىن ءبىر شەتكەرى ەتىپ، جاۋىپ الدىق تا، ولاردى يتەرمەلەمەي، كەرىسىنشە قازاقتىعىڭدى ۇمىتپا دەپ قولداپ وتىرساق، سونداي جاستاردى وزىمىزگە تارتۋىمىز كەرەك، ولار بىلگىسى كەلەدى، ولارعا سەن مىقتىسىڭ، بۇكىل الەمدىك ينۆەستورلارمەن تەڭ سويلەسەسىڭ، ەندى سەن قازاق ءتىلىن مەڭگەرسەڭ ودان دا كۇشتى بولار ەدىڭ دەپ ءتۇسىندىرۋ قاجەت. وسىلاي ازاماتتاردى تارتىپ وزىمىزگە، تىلگە دەگەن، ەلگە دەگەن، جەرگە دەگەن قۇشتارلىعىن ارتتىرۋ كەرەك.
ەسبول:
قازىرگى كەزدە سىزگە قىزمەت ۇسىنسا قانداي قىزمەتكە بارعىڭىز كەلەدى؟
– قانشاما سالادا جۇمىس ىستەدىم، شىنىن ايتۋ كەرەك، سولاردىڭ ىشىندە ايماقتاردا اكىم بولىپ جۇمىس ىستەگەننەن قاناعات الدىم. كوپ جىلداردان بەرى شەشىلمەي كەلە جاتقان ماسەلەنى قولعا الىپ، جولى بولسىن، جارىعى بولسىن، سونى سوڭىنا دەيىن جەتكىزىپ، ەلمەن بىرگە قىزىعىن كورۋ ادامعا ەرەكشە قاناعات سەزىمىن سىيلايدى ەكەن. كىشكەنتاي بولسا دا بىرەۋگە جاقسىلىق جاساعان سوڭ بويىڭدا ادەمى ءبىر سەزىم پايدا بولادى.
كەزىندە حالىقپەن تىكەلەي جۇمىس ىستەيتىن اۋدان، شاعىن قالا اكىمدەرىن حالىق سايلاسا دەگەنمىن. سونداي سايلاۋ بولىپ جاتسا ءوز باعدارلامامدى الىپ بارار ەدىم. قولدان كەلگەن بار مۇمكىندىگىمدى سالار ەدىم. جالعىز مەن عانا ەمەس قولىنان جۇمىس ىستەۋ كەلەتىن، ءارتۇرلى جوبالاردا جۇرگەن باسقا دا ازاماتتار بار. ءقازىر مەملەكەتتە قاراجات بار دا شالعاي اۋدانداردا جۇمىس ىستەيتىن كادرلار جەتىسپەيدى.
جالعاسى بار
