وبلىس اكىمى ا.ايداربايەۆ ىسساپارمەن جاڭاوزەن قالاسىندا بولىپ، مۇنايلى مەكەننىڭ مۇمكىندىگى مەن كەلەشەك كوكجيەگىن كەڭەيتكەن ءبىرقاتار وندىرىستىك ورىنداردى ارالادى. ساپار بارىسىندا مۇناي ونەركاسىبىنىڭ ءوسىم قارقىنىن باسەڭدەتپەۋ، سۇيىتىلعان گاز باعاسىن قالىپتى دەڭگەيدە ۇستاۋ ارقىلى جەتەكشى سالالاردىڭ ەكونوميكاداعى ۇلەسىن ارتتىرۋعا باسىمدىق بەرىلىپ، تۇيتكىلدى ماسەلەلەر تارازىعا تارتىلدى. وبلىس اكىمى اليك سەرىك ۇلى جاۋاپتى تۇلعالارعا ءوندىرىستى ولكەدە ساباقتاسقان سالالاردا كورىنىس تاۋىپ وتىرعان كەدەرگىلەر مەن كەمشىلىكتەردىڭ جولىن كەسۋدى تاپسىرىپ، ناقتى مىندەتتەر جۇكتەدى.
«قارا التىن» قۇنسىزدانسا دا...
ايماق باسشىسىنىڭ جۇمىس ساپارى جاڭاوزەننىڭ تىنىس-تىرشىلىگىمەن ءبىتەقايناسقان «وزەنمۇنايگاز» اق باس كەڭسەسىندە كاسىپورىننىڭ قورىتىندى ەسەپ بەرۋ جيىنىنا قاتىسۋدان باستالدى. اتالمىش اكسيونەرلىك قوعامنىڭ باس ديرەكتورى م.يباعاروۆ بايانداماسىندا كاسىپورىننىڭ جارتىجىلدىعىنداعى وندىرىستىك ءوسىم مەن قارجىلىق قيىندىقتار، الداعى مىندەتتەر مەن قول جەتكەن تابىستاردى تۇيىندەدى.
– مۇنايشىلار ءبىرىنشى جارتىجىلدىقتا 2 ملن.721 مىڭ 500 توننا «قارا التىن» ءوندىرىپ، جوسپاردى مەجەلى مولشەردەن 21 تونناعا ارتىق ورىندادى. وتكەن جىلى اكسيونەرلىك قوعامعا قاراستى كەن ورىندارىندا جەر قويناۋىنان 5 ملن.480 مىڭ مۇناي وندىرىلگەن بولاتىن. كاسىپورىن جۇمىسشىلارى جىل سايىن وندىرىستىك ءوسىمنىڭ قارقىنىن ارتتىرىپ، ەل ىرىزدىعىن ەسەلەۋگە جۇمىستانىپ كەلەدى. الەمدە «قارا التىن» باعاسىنىڭ قۇلدىراۋى سالدارىنان كومپانيامىز قازىرگى تاڭدا 114 ملرد. تەڭگە شىعىنعا ۇشىراپ وتىر. ماۋسىم ايىندا ەكى ساعاتتان اسا ۋاقىت ەلەكتر ەنەرگياسى بولماي، 500 مىڭ توننادان اسا مۇناي جوعالتتىق. كومپانيامىزدان الەۋمەتتىك نىساندار سالۋعا 1 ملرد.تەڭگە قارالدى» دەگەن ماقسات وڭعارباي ۇلى كەن ورنىندا جىل باسىنان بەرى بىرنەشە وندىرىستىك نىسان بوي كوتەرىپ، توزىعى جەتكەن عيماراتتار جاڭعىرتۋدان وتكەنىن حابارلادى.
ا.ايداربايەۆ مۇنايشىلاردىڭ الدىندا ۇكىمەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا ساي مۇناي ءوندىرۋ كولەمىن ازايتپاي، ەڭبەك ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ مىندەتى تۇرعانىن جەتكىزىپ، وسى تالاپ ۇدەسىنەن شىعۋدى تاپسىردى.
- يران مەملەكەتىنە سالىنعان حالىقارالىق سانكسيا الىنىپ تاستالدى. ەگەر يران الەمدىك نارىققا شىعاتىن بولسا، مۇناي باعاسى تاعى دا تومەندەپ كەتۋى ىقتيمال. ول مەملەكەتتە «قارا التىن» قورى قوماقتى. سونداي-اق، جۇڭگو ەكونوميكاسى دا تومەندەگەندىكتەن، مۇناي رەسۋرسىنا قاجەتتىلىك ازايىپ، «قارا التىن» قۇنى قۇلدىراۋى مۇمكىن. بۇرىنعىداي ەمەس،مۇناي باعاسىنىڭ تومەندەۋى ۇزاققا سوزىلىپ وتىر. سوندىقتان دا، شىعىنداردى ەسەپكە الىپ، ءتيىمدى جۇمىس ۇيىمداستىرۋ كەرەك. «وزەنمۇنايگازعا» جاڭا ەلەكتر ستانساسىن سالۋ ماسەلەسىن تەزدەتىپ شەشۋ قاجەت. بۇل ستانسانىڭ قۇرىلىسىنا ينۆەستيسيا تارتۋعا بولادى. وسى جۇمىستى سوزبالىققا سالماي، دەرەۋ ىسكە كىرىسۋدى تاپسىرامىن»،-دەدى وبلىس اكىمى. سونداي-اق اليك سەرىك ۇلى ءوز سوزىندە «وزەنمۇنايگازدان» تاپسىرىس الاتىن مەردىگەر مەكەمەلەر جەتكىلىكتى جۇمىس كولەمىمەن قامتاماسىز ەتىلۋى كەرەكتىگىن قاپەرگە سالدى.
مۇنان كەيىن وبلىس اكىمى «وزەنمۇنايگاز» اق-نىڭ ونەركاسىبىنىڭ ءورىسىن كەڭەيتۋگە سەپتەسەتىن «بۇرعىلاۋ» جشس-نىڭ وندىرىستىك الاڭىندا جۇمىسشىلارمەن كەزدەستى. وندىرىستىك ورلەۋدى بەتكە العان ىرگەلى كاسىپورىنمەن 3 جىلعا كەلىسىم-شارتقا وتىرعان بۇرعىلاۋ مەكەمەسى ۇڭعى قازۋعا تاپسىرىس الادى.
– قازىرگى ۋاقىتتا بىزدە جۇمىسشىلار سانى ارتىپ، ورتاشا ايلىق جالاقى دا ءوستى. وسىدان 7-8 جىل بۇرىن قىزمەتكەرلەرىمىزدىڭ سانى 1244 بولسا، ءقازىر 2218ء-دى قۇرايدى. سوڭعى جىلداردا ەڭبەك ونىمدىلىگىن جاقسارتۋ ماقساتىندا وزىقف ۇلگىدەگى قوندىرعىلار مەن تەحنيكالار ساتىپ الىنىپ، قولدانىستاعى قۇرىلعىلار جاڭعىرتىلدى. ماسەلەن، وتكەن جىلى پايدالانۋعا بەرىلگەن VR-500 بۇرعىلاۋ قوندىرعىسى اۆتوماتتاندىرىلعان، ءتورت مىڭ مەتر تەرەڭدىكتەگى ۇڭعىلاردى قازۋعا قاۋقارلى. 226 توننا جۇكتى كوتەرە الاتىن جاڭا قوندىرعى بۇرعىلاۋ ۋاقىتىن ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك بەءرىپ، جۇمىسشىلاردىڭ قاۋىپسىزدىگى تالاپتارىنا جاۋاپ بەرەدى،-دەيدى اتالمىش سەرىكتەستىك ديرەكتورىنىڭ ەكونوميكا جانە قارجى ءجونىندەگى ورىنباسارى ب.قوجانەپەسوۆ.
بۇرعىلاۋ مەكەمەسىنىڭ ۇڭعى قازۋعا العان تاپسىرىستارى جىل سايىن ارتىپ كەلەدى. اعىمداعى جىل باسىنان بەرى 156 كەن ورنىنىڭ كوزىن اشقان بۇرعىشىلار الداعى ۋاقىت ەنشىسىندە 240-تاي ۇڭعى قازۋدى جوسپارلاپ وتىر.
سۇيىتىلعان گاز سەنىمدى قولعا بەرىلەدى
ايماق باسشىسىنىڭ جۇماداعى جۇمىس ساپارى «قازاق گاز وڭدەۋ زاۋىتىندا» جالعاستى. زاۋىتتىڭ كەڭسە عيماراتىندا وبلىس اكىمى ا.ايداربايەۆتىڭ ءتوراعالىعىمەن وتكەن جيىندا سۇيىتىلعان گاز باعاسى توڭىرەگىندەگى تۇيتكىلدى ماسەلەلەر تالقىلاندى.
– زاۋىت ءونىمى «قازمۇنايگازونىمدەرى» ج ش س جانە كاسىپكەرلەرگە جاساقتالعان ءتىزىم مەن بەلگىلەنگەن ليميت بويىنشا بەرىلەدى. قازىرگى ۋاقىتتا باعا وسىمىنە توقتاۋ سالىنىپ، جانار-جاعارماي بەكەتتەرىندە ۇزىن-سونار كەزەك جوق. مينيسترلىككە، پارلامەنتكە حات جازىلىپ، سۇيىتىلعان گازعا قويىلاتىن بولشەك ساۋدا باعاسىن رەتتەۋ ءۇشىن زاڭعا تولىقتىرۋلار ەنگىزۋگە ۇسىنىس جاسالدى. بۇل تالابىمىز ورىندالسا، گاز تاراتۋمەن شۇعىلداناتىن كاسىپكەرلەر ءونىمدى تۇتىنۋشىلارعا بەلگىلەنگەن باعادا عانا ساتا الادى. دەمەك، گاز باعاسى توڭىرەگىندەگى قيىندىقتار مەن كەدەرگىلەر تولىق شەشىمىن تابادى. اعىمداعى جىل اياعىنا دەيىن زاۋىتتىڭ شىعىن كولەمى 4،5 ملرد.تەڭگەگە دەيىن جەتەدى دەپ كۇتىلۋدە. بۇل شىعىندى جابۋعا «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اق كومەكتەسىپ وتىر»،-دەيدى زاۋىت ديرەكتورى ك.ناگمانوۆ.
جيىندا وبلىس اكىمى ا.ايداربايەۆ ءبولشەك ساۋدا باعاسىن رەتتەيتىن زاڭعا تولىقتىرۋلار ەنگىزىلگەنشە، سۇيىتىلعان گازدى «قازمۇنايگازونىمدەرى» جشس-نە، جەكە كاءسىپكەرلەرگە بەرۋ قولدان باسقارىلاتىنىن جەتكىزدى. بۇل جۇمىستى ۇيىمداستىرۋدى قالا اكىمى مەن زاۋىت باسشىلىعىنا تاپسىردى. وبلىس اكىمى اليك سەرىك ۇلى بۇدان بىلاي زاۋىت قۇبىرلارىنان اعىلعان سۇيىق وتىن باعانى بەلگىلەنگەن مولشەردەن اسىرمايتىن، الىپساتارلىقپەن اينالىسپايتىن «قازمۇنايگازونىمدەرىنە» قاراستى جانار-جاعارماي بەكەتتەرى مەن سەنىمدى كاسىپكەرلەرگە عانا بەرىلۋ قاجەتتىگىن مىندەتتەدى. سونداي-اق، ايماق باسشىسى ءوز سوزىندە سۇيىق وتىندى ساتۋ-ساتىپ الۋدى زاۋىت پەن كاسىپكەرلەر اراسىنداعى كەلىسىم- شارت نەگىزىندە عانا جۇزەگە اسىرۋدى ۇسىنىس ەتتى.
وبلىس كولەمىندە سۇيىتىلعان گاز ساتۋمەن اينالىساتىن 149 كاسىپكەر زاۋىتتان كۇنىنە 400 توننا وتىن الىپ وتىر. بۇرىن ءبىر ايدا وندىرىلگەن 13 مىڭ توننا سۇيىق وتىننىڭ 1000 تونناسى ەكسپورتتالىپتى. زاۋىت ديرەكتورى ك.ناگمانوۆتىڭ ايتۋىنشا، ءقازىر باسشىلىقتىڭ تاپسىرماسىنا ساي گاز وبلىس كولەمىنەن ءارى اسپايدى. «قاراقۇدىقمۇناي»، «كەنسارى»، «دوڭعا»، «ەمىرويل» كەن ورىندارىندا گازدان ءبوءلىنىپ شىعاتىن كوندەنساتتى اتالمىش زاۋىتتا وڭدەسە، سۇيىتىلعان گاز كولەمىن بىرنەشە ەسەگە ارتتىرىپ، ىشكى نارىقتان بولەك شەتەلگە دە شىعارۋعا بولادى. ەۋروپانىڭ ستاندارتتارىنا ساي كەلەتىن وتاندىق ونىمگە شەت مەملەكەتتەردە سۇرانىس بار بولعاندىقتان، قۋاتتى جۇمىس جۇرگىزۋگە قاۋقارلى زاۋىت الداعى ۋاقىتتا وندىرىستىك ءورىستى كەڭەيتۋگە باعىت تۇزەيدى.
جاڭا جوبالار وسىندا قاناتتانادى
ساپار سوڭىندا وبلىس اكىمى ا.ايداربايەۆ جاڭاوزەن قالاسىنىڭ شەتىندە ورنالاسقان وندىرىستىك الاڭعا ات باسىن تىرەدى. مۇندا جاڭاوزەن قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ن.حۋديبايەۆ مونوقالالاردى دامىتۋ باعدارلاماسى بويىنشا سالىنىپ، جۋىردا پايدالانۋعا بەرىلگەن وندىرىستىك ايماقتىڭ الەۋەتى مەن ساۋلەتىنەن حاباردار ەتتى.
وتاندىق ءوندىرىستىڭ ءورىسىن كەڭەيتىپ، شاعىن كاسىپكەرلەردىڭ شارۋاسىنىڭ شىرايىن كەلتىرۋگە جول اشاتىن جوبالار وسى وندىرىستىك الاڭنان قاناتتانادى. 30 گەكتار اۋماقتى الىپ جاتقان وندىرىستىك الاڭدا جوبامدى جۇزەگە اسىرامىن دەگەن 35 كاسىپكەردىڭ جەر تەلىمى بەلگىلەنىپ، قازىعى قاعىلعان.
– مۇندا «اقتاۋويلماش» ج ش س 1،5 گا اۋماقتا مۇناي-گاز ونەركاسىبىنە قاجەتتى قۇرال- جابدىقتار شىعارسا، «باتىس پروەكت» كاسىپورنى ۇن وندىرەتىن سەح اشۋدى جوسپارلاپ وتىر. بۇدان وزگە جوبالاردىڭ اراسىندا تۇرمىستىق قاتتى قالدىقتاردى وڭدەيتىن، دارەتحانا قاعازىن، جيھاز، پلاستيكالىق تەرەزە، قۇرىلىس ماتەريالدارىن وندىرەتىن سەحتار ءوز جۇمىسىن باستايدى. بولاشاقتا وسى الاڭدا 300-دەن اسا كاسىپورىن جۇمىس جاسايدى» دەگەن قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى ن.حۋديبايەۆ سالىناتىن ەكى انگارعا 100 ملن.تەڭگە، ىشكى ينجەنەرلىك-ينفراقۇرىلىمىن ءجۇرگىزۋگە 189،7 ملن.تەڭگە قاجەتتىگىن ايتتى.
بۇل باعىتتاعى جۇمىستارعا قولداۋ ءبىلدىرەءتىءنىن جەتكىزگەن وبلىس اكىمى ا.ايداربايەۆ جاۋاپتى تۇلعالارعا ءتيىستى تاپسىرمالار جۇكتەدى.
دەرەككوزى: مangmedia.kz.
