كەشە ق ر پرەمەر-مينيسترىنىڭ ورىنباسارى بەردىبەك ماشبەك ۇلى ساپاربايەۆ ق ر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ 4 جىلدىق اتقارعان شارۋالارى مەن رەفورمالارىنا قاتىستى ءوزىنىڭ سىني پىكىرىن ايتقانىن سراپقا سالعان بولاتىنبىز. ماتەريالدى وقىرمان نازارىنا ۇسىنۋ بارىسىندا ب. ساپاربايەۆتىڭ ا. سارىنجىپوۆكە كەلتىرگەن  فاكتىلەرىنە  قاراپايىم جۇرت تاڭ قالماسى انىق ەكەنىن ءبىلىپ وتىردىق. نەگە؟

 ۆيسە-پرەمەر  ءوز سوزىندە «ءبىزدىڭ كوللەدجدەر مەن جوعارعى وقۋ ورىندارىن ءتامامداعان جاس ماماندارىمىزدىڭ 37 پايىزدان استامى جۇمىسسىزدار ساناتىندا. سوندا ءبىز كىمدەردى دايارلاپ جاتىرمىز؟  وسى ماسەلەنى قاشانعى ايتا بەرۋىمىز كەرەك، اسلان باكەن ۇلى؟ » دەپ كورسەتكەن. ال وسى مەملەكەتتىڭ جوعارعى وقۋ ورنىن ءتامامداعان ادام رەتىندە، اتاپ ايتقان 37 پايىزدىڭ نە ءۇشىن جۇمىسسىز جۇرگەنىن ءتۇسىنۋ قيىن ەمەس. كەز كەلگەن وقۋ ورنى مەكتەپ ءبىتىرۋشىنى ءوز مەكەمەسىنە قابىلداردا ساپالى ءبىلىم مەن قىزمەتكە تۇرىپ كەتۋ تۋرالى كەپىلدىك بەرەمىز دەپ جارناما جاسايدى. بىلتىرعى جىلى بىتىرگەن تۇلەكتەرىمىزدىڭ 99 % (100 دەپ ايتۋدان ىڭعايسىزداناتىن بولۋى كەرەك) جۇمىسقا تۇردى دەپ ايتىپ، الدىڭىزعا مالىمەت كورسەتەدى. قۇجات جۇزىندە ءدال سولاي. بىتىرۋشىلەردىڭ بارلىعى دەرلىك جۇمىسقا تۇرعاندىعى تۋرالى انىقتاما الىپ كەلىپ بەرگەن. ول انىقتامالار قايدان شىقتى؟ بەلگىلى ءبىر مەكەمەلەردىڭ  ءمورى بار انىقتامانى ءبىتىرۋشى ستۋدەنت جەردەن شۇقىسا دا تاۋىپ الىپ كەلۋى ءتيىس. ايتپەسە ديپلوم قورعاۋعا جىبەرىلمەيدى. جىبەرىلسە دە، الگى انىقتامانى بەرمەيىنشە ستۋدەنتتىڭ قولىنا ديپلومدى بەرمەي ۇستاپ وتىرۋعا بولادى. ءبىزدىڭ ءبىلىم جۇيەسىندە وسىنداي كەلەڭسىز جايت بار.  ءتورت جىل بويى تەر توككەن ديپلومدى الۋ ءۇشىن جەردى شۇقىپ تاپسا دا، اقشا ۇسىنسا دا ستۋدەنت انىقتامانى تاۋىپ بەرەدى. وسىلايشا وقۋ ورنىنىڭ ستۋدەنتى «سۇرانىسقا ساي»، وقۋىن بىتىرە سالىپ «جۇمىسقا تۇرعان» مامان بولىپ شىعا كەلەدى. ءبىزدىڭ ەلدە جىل سايىن ءبىلىم الۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك گرانتتار ءبولىنىپ وتىرادى. ءبىراق سوعان ساي ديپلومى بار جۇمىسسىزدار سانى كوبەيىپ كەلە جاتىر. نەگە بىزدە جۇمىسسىزدار سانى وتە كوپ؟ سەبەبى كاسىپورىندار سانى تىم از. ىشەر اس پەن كيەر كيىمدى سىرتتان تاسىپ جاتىرمىز. قاپەلىمدە مەملەكەتتە توتەنشە جاعداي ورىن الا قالسا (ۇشاق قۇلاپ، گەپتيل شاشىلىپ دەگەندەي) سىرتتان مامان شاقىرامىز. وندا نەسىنە مەملەكەتتىڭ اقشاسىن ىسىراپ ەتىپ ماماندار دايىندايمىز، وسى ءبىز؟

بولوندىق دەكلاراسياعا سايكەس ديسسەرتاسيا قورعايتىن ءاربىر ماگيسترانتتىڭ ەكى ماقالاسى يمپا́كت-فا́كتورلى جۋرنالدا جارىق كورۋى ءتيىس. بۇنىڭ ءوزى عىلىمداعى كوز بوياۋشىلىق. سەبەبى ماگيسترانتتىڭ مىندەتىندە مۇنداي تالاپ جوق. باتىستىڭ ونداي جۋرنالدارى عىلىمي ىزدەنۋشىنىڭ وزىنە عىلىمي ماتەريالدى جاريالاۋىنا ءزارۋ. ال بىزدە كەرىسىنشە. عىلىمي ماڭىزدى جۋرنالدارعا اقشا تىققىلاپ جاتىپ ماتەريالدى جارىققا شىعارۋعا بولادى. ال عىلىمي ماتەريالىڭ جارىققا شىقپاعان ەكەن، عىلىمي جۇمىسىڭىزدى قورعاي المايسىڭ. سوندا ءبىز عىلىمدى دا كوزبوياۋشىلىقپەن جاسايتىن بولعانىمىز با؟ ءبىزدىڭ ەلدە بىرەۋ دوكتورلىق دەڭگەيگە جەتىپتى دەسە، وعان ونشا قۇرمەتپەن قارامايمىز. سەبەبى ونىڭ عىلىمعا بەرىلىپ، كوز مايىن تاۋىسىپ ارحيۆتە وتىرعانىنا كۇمانمەن قارايمىز. ءبىز ءبىلىم مەن عىلىمدى قۇرمەتتەمەيتىن دارەجەگە جەتكەنبىز. ەندەشە ءبىلىمدى ادامدى دا قۇرمەتتەۋىمىز ەكىتالاي. ءبىزدىڭ ەلدە ءبىلىم الۋعا ادامدار تالپىنادى. سوڭعى سيىرىن ساتسا دا، قازاق بالاسىن وقىتقىسى كەلەدى. ءبىراق بەرىلەتىن ءبىلىم اۋىلداعى اعايىننىڭ اۋزىنان اقتى ايىرىپ، ءايران-سۇتسىز وتىرۋىنا تاتي ما؟الەم نانوتەحنولوگيانى كۇندەلىكتى تۇرمىسىنىڭ ءبىر بولشەگىنە اينالدىرىپ ۇلگەردى. ال ءبىز نانوتەحنولوگيا دەگەنىمىز نە، ويباي ونى يگەرۋ كەرەك  ەكەن دەگەن ۇرانمەن ءجۇرمىز. ءبىلىم جۇيەسىندەگى وسىنداي كەلەڭسىزدىكتەرگە رەفورما جاسالماي، ءبىز ءبىلىمدى ۇلت بولا المايمىز. «عىلىم تاپپاي ماقتانىپ» قاشانعى جۇرەر ەكەنبىز؟

اينۇر تولەۋ