جەر ءجانناتى جەتىسۋ تامىلجىعان جاز كەزىندە عانا ەمەس، قىستا دا تابيعاتىمەن كوز تارتادى. سوزىمىزگە الەۋمەتتىك جەلىگە جۇكتەلىپ جاتقان  1000-نان اسا ادەمى كورىنىستەگى سۋرەتتەر مەن پىكىرلەر دالەل. كوكتەمنىڭ كەلۋىنە تۇپ-تۇرا ءبىر اي قالدى. ەندەشە سىزدەر دە كەلەسى نىساندارعا بارىپ، قىستىڭ قىزىعىن قىزىقتاپ ۇلگەرىپ قالىڭىز.

1. مۇزتاۋ. قىس مەزگىلى باستالا سالىسىمەن، بارلىعى وسىندا اعىلادى. ول – جەر استىنان پايدا بولعان شاعىن مۇزتاۋ. ارنايى قۇبىردان اتقىلاپ تۇرعان سۋ ارقىلى پايدا بولعان. زەڭگىر كوككە اتقىلاعان سۋدىڭ ۇزىندىعى 14 مەترگە جەتەدى. كوپشىلىك ۇشار باسى شاعىن شىڭداي مۇزتاۋعا بالالارىن اپارىپ، دەمالدىرىپ قايتادى. مۇندا كۇندىز دە، تۇندە دە كەلۋشىلەر كوپ.

2. قاپشاعاي  سۋ قويماسى تۋريستەر ءۇشىن جازدا تاپتىرماس ورىن بولاتىن. ال، بيىلعى قىستا ەرەكشە كورىنىسپەن كوپتى تاڭقالدىردى. سۋ جاعاسىنا تۇسكەن  ۇلكەن مۇز كەسەكتەرى تاماشا تابيعاتتى ايشىقتاي تۇسەدى. اسىرەسە، وسى جەرگە سۋرەتكە ءتۇسىپ، جەلىگە جۇكتەگەندەردىڭ سانى كوپ. ايرىقشا مۇز قىرقالار تالاي ادامنىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتادى.

3. كورىكتى كولسايدى بىلمەيتىندەر  كەمدە-كەم شىعار. الايدا بارلىعى قىستاعى ونىڭ كورىنىسىنە كۋا بولعان جوق. كولدە پايدا بولعان كوك مۇز، اينالانى قار باسقان قالىڭ ورمان،  تازا اۋا. تابيعات انادان بويىڭىزعا قۋات جيناپ قايتاسىز.

4.تالايدى تامساندىرعان تۇرگەن شاتقالىنىڭ دا قىسقى سۇلۋلىعى ەرەكشە. نۋلى ورمانى، مامىققا ورانعان اينالاسى، بيىك-بيىك شوقىلارى كورگەن كوزدى سۇيسىندىرەدى. شاتقال اۋماعىندا 7 سارقىراما ورنالاسقان. ادامداردىڭ كوپ باراتىنى – “ايۋلى” جانە “تەسكەنسۋ”. العاشقى سارقىراما بيىكتىگى 30 مەتر. تاپ وسى جەردە “سۇلۋلىق كوزى” اتتى مۇزدى بۇلاق ورنالاسقان.

5. شەگەسىز تۇرعىزىلعان شەجىرەلى اعاش مەشىت. جاركەنت مەشىتى – قالانىڭ قاق ورتاسىندا ورنالاسقان ەرەكشە عيمارات. ونىڭ سالىنعانىنا 130 جىلدان استام ۋاقىت ءوتتى. ءسانى مەن ساۋلەتى كەلىسكەن مەشىت بۇگىندە 19-عاسىردىڭ تاريحي ەسكەرتكىشى رەتىندە مۇراجايعا اينالعان. تاريحي كونە عيماراتتىڭ باستى ەرەكشەلىگى – جۇڭگو ۇلگىسىندە سالىنۋىندا.  جالپى بيىكتىگى 14،5 م، مۇنارا بيىكتىگى 19 مەتر. اللانىڭ ەكىنشى ءۇيى سانالعان مەشىتكە ارنايى كەلىپ كورۋشىلەر كوپ. تىلەك تىلەپ،  نيەت قىلىپ، دۇعا ەتىپ جاتادى. ءوز كەزەگىندە بۇل جەر تاعزىم ورنىنا اينالعان.

6. قورا شاتقالى — قازىرگى تاڭدا جەتىسۋ الاتاۋىنداعى ەڭ تانىمال شاتقال بولىپ سانالادى. ول  ەڭدىك باعىتتا جايىلىپ، 70 شاقىرىمعا سوزىلىپ جاتىر. قورا شاتقالى ءبىرقالىپتى تەرەڭدىكتە ورنالاسقان. تومەنگى اعىستا ونىڭ تەرەڭدىگى 700-800 مەترگە جەتەدى.  اسقار شىڭمەن استاسقان سۇلۋلىقتى قىستا وسى جەردەن تابا الاسىز.

7.  سارقانداعى شىمبۇلاق. تاۋ-شاڭعى بازاسى سارقان اۋدانىنىڭ چەركاس اۋىلىندا ورنالاسقان. كەشەندەگى شاڭعى جولاعىنىڭ ۇزىندىعى 735 مەتر. سونداي-اق، مۇز ايدىنداعى سىرعاناقتى ۇناتاتىندار ءۇشىن ارنايى ورىن دا قاراستىرىلعان. ال، ەرەسەكتەر مەن بالالار تيۋبينگ، سنوۋبوردپەن بيىكتەن سىرعاناۋعا مۇمكىندىگى بار.

– تۋريستەرگە بەرىلەتىن قاجەتتى قوندىرعىلار مەن قۇرال-جابدىقتاردىڭ بارلىعى شۆەيساريادان اكەلىنگەن. جالپى 2019-2020 جىلدار ارالىعىندا قىسقى ماۋسىمدا تۋريستەر سانى 186،8 مىڭ ادامعا جەتتى. ال، جىل باسىنان 196 000-نان اسا ادام جەتىسۋدىڭ تابيعاتىن تاماشالاپ قايتقان. بۇل رەتتە اقىلى تۋريستىك-ساۋىقتىرۋ قىزمەتتەرىنىڭ كولەمى 2779،8 ملن تەڭگەنى كورسەتەدى. ايماقتا ءتۋريزمدى تۇلەتۋ باستاماسىندا الماتى تاۋ كلاستەرىنىڭ جول كارتالارى ازىرلەنگەن بولاتىن. بۇگىنگى كۇنى تاۋ كلاستەرىنىڭ اۋماعىندا  25 اسپالى جول  جانە 40 كيلومەتردەن استام شاڭعى تراسسالارى جۇمىس ىستەيدى. اتالعان باعىتتاعى شارالاردى ءالى دە جالعاستىرامىز، – دەدى وبلىستىق تۋريزم باسقارماسىنىڭ باسشىسى جانار الشىمبايەۆا.