ساياسات
ەكونوميكا
الەۋمەت
سۇحبات
سپورت
بارلىق ايماقتار
الماتى وبلىسى
اتىراۋ وبلىسى
اقمولا وبلىسى
اقتوبە وبلىسى
باتىس قازاقستان وبلىسى
جامبىل وبلىسى
ماڭعىستاۋ وبلىسى
تۇركىستان وبلىسى
پاۆلودار وبلىسى
سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى
شىعىس قازاقستان وبلىسى
قاراعاندى وبلىسى
قوستاناي وبلىسى
قىزىلوردا وبلىسى
استانا
الماتى
تولىعىراق
قۇقىق
بيزنەس-جاڭالىقتار
اسكەري جۋرناليستيكا
سايلاۋ 2021
ديپلومات ميسسياسى
اكىمدەردىڭ رەيتينگى
كوروناۆيرۋس
تازا قازاقستان
ەل
مادەنيەت
مەديا
مىنبەر
ءداستۇرلى ءان
ەسترادا
كۇي
سايلاۋ 2021
ءداستۇرلى ءان
NEWS
شوۋ-بيزنەس
وقيعالار
IT
ۇلت بولمىسى
ءعىلىم-بىلىم
ان-كۇي
قامشىگەر
ونەر
دەنساۋلىق
كاسىپكەر
شارۋاشىلىق
فوتو-بايان
سوزدىك
قازاق داۋىسى
بيزنەس
نۋرلى جول
ايتتى-ەي، باۋىرىڭ!
ناۋكا ي IT
زاڭ
ءومىر
قازاق داۋىسى (2 كەزەڭ)
قازاق داۋىسى (3 كەزەڭ)
قازاق داۋىسى (شەشۋشى كەزەڭ)
مەملەكەتتىك باعدارلامالار
قوعام
الەم
تاريح
سەگىز ءورىم
Kazakhstan
International
Music
Special reports
The Digital Kazakhstan
100 Concrete Steps
Today's paper
Elections
Entertainment
Car News
ساياحات
فيلوسوفيا
دەتەكتيۆ
تىلسىم
تاعايىنداۋ
ۇكىمەت
ارنايى جوبالار
ءتالىم مەن تاربيە
ءدىن
وزگەرىس
قازاق داۋىسى (1-كەزەڭ)
ادەبيەت
ناۋرىز
21:50، 27 ماۋسىم 2025
USD
521
EUR
612
RUB
6
تۇنگى رەجيم
كۇندىزگى رەجيم
جاڭالىق ۇسىنۋ
جوبا تۋرالى
21:50، 27 ماۋسىم 2025
USD
521
EUR
612
RUB
6
تۇنگى رەجيم
كۇندىزگى رەجيم
جاڭالىق ۇسىنۋ
قازاقشا
Қазақша
Русский
English
Qazaqsha
قازاقشا
ساياسات
ەكونوميكا
الەۋمەت
سۇحبات
سپورت
تولىعىراق
قارجى
قۇقىق
بيزنەس-جاڭالىقتار
اسكەري جۋرناليستيكا
سايلاۋ 2021
ديپلومات ميسسياسى
اكىمدەردىڭ رەيتينگى
كوروناۆيرۋس
تازا قازاقستان
ەل
مادەنيەت
مەديا
مىنبەر
ءداستۇرلى ءان
ەسترادا
كۇي
سايلاۋ 2021
ءداستۇرلى ءان
NEWS
شوۋ-بيزنەس
وقيعالار
IT
ۇلت بولمىسى
ءعىلىم-بىلىم
ان-كۇي
قامشىگەر
ونەر
دەنساۋلىق
كاسىپكەر
شارۋاشىلىق
فوتو-بايان
سوزدىك
قازاق داۋىسى
بيزنەس
نۋرلى جول
ايتتى-ەي، باۋىرىڭ!
بارلىق ايماقتار
الماتى وبلىسى
اتىراۋ وبلىسى
اقمولا وبلىسى
اقتوبە وبلىسى
باتىس قازاقستان وبلىسى
جامبىل وبلىسى
ماڭعىستاۋ وبلىسى
تۇركىستان وبلىسى
پاۆلودار وبلىسى
سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى
شىعىس قازاقستان وبلىسى
قاراعاندى وبلىسى
قوستاناي وبلىسى
قىزىلوردا وبلىسى
استانا
الماتى
جوبا تۋرالى
قاز
Қаз
Рус
Eng
Qaz
قاز
باستى بەت
NEWS
"توقايەۆتىڭ الدىندا ەكى جول بار". جانبولات مامايدىڭ الماتى اباقتىسىنان جازعان حاتى
قامشىگەر
11:20، 05 شىلدە 2022
باسىپ شىعارۋ :
20389
ءبولىسۋ:
قاماۋدا وتىرعان ساياسي بەلسەندى، تىركەلمەگەن دەموكراتيالىق پارتيانىڭ جەتەكشىسى جانبولات مامايدىڭ اباقتىدان جازعان كەزەكتى حاتى جاريالاندى. ول قاڭتار وقيعاسىنىڭ شىندىعىن اشۋ، وقيعاعا تاريحي باعا بەرۋ مەن قازاقستاندا شىنايى ساياسي رەفورمانى جىلدامداتىپ جۇزەگە اسىرۋ قاجەتتىگى تۋرالى جازعان.
وپپوزيسيالىق ساياساتكەر اباقتىدا وتىرۋىنا بايلانىستى قاڭتار قاسىرەتى تۋرالى تىڭداۋعا قاتىسا المايتىدىقتان، ويىن حات ارقىلى جەتكىزگىسى كەلەتىنىن ايتادى.
ول قاڭتار وقيعاسى قازاقستاننىڭ عانا ەمەس، الەم تاريحىنداعى وتە سيرەك كەزدەسەتىن قاندى وقيعا دەگەن پىكىردە.
"
بارىنەن دە اۋىر تيەتىنى، ەلدى قانعا بوياعان، بەيكۇنا سابيلەردى قىرىپ سالعان جەندەتتەر جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلماق تۇگىلى، بيلىكتىڭ جوعارعى ساتىسىندا وتىر. سالىستىرمالى تۇردە ايتساق، بۇنداي قىرعىنعا 1986 جىلى كسرو باسشىلارى دا بارعان جوق. بەيرەسمي دەرەكتەرگە قاراعاندا، الماتىداعى جەلتوقسان باس كوتەرۋى كەزىندە 168 ادام قازا بولعان. ال 2022 جىلعى قاڭتار قاسىرەتىندە تەك رەسمي دەرەكتەرگە سايكەس، 238 ادام وپات بولدى. جۇزدەگەن ادام ازاپتالدى. قانشاما ادام ناقاق جالامەن ءالى كۇنگە دەيىن اباقتىدا وتىر. الماتىداعى جاعدايدى ەندى 2020 جىلى بولعان بەلارۋس باس كوتەرۋىمەن سالىستىرىڭىز. لۋكاشەنكو ءقازىر الەمدەگى ەڭ قاتتى سانكسيالانعان باسشىلاردىڭ ءبىرى. ونىمەن باتىستىڭ بىردە-بىر مەملەكەت جەتەكشىسى قول الىسپايتىن جاعدايدا. ول دا ءوز ساياسي قارسىلاستارىن تۇرمەگە وتىرعىزىپ، كەيبىرىن ءولتىردى، نارازىلاردى ۇرىپ-سوقتى. ءبىراق، ءبىر ماڭىزدى نارسەگە نازار اۋدارىڭىز: لۋكاشەنكو حالىقتى تۇتاس اتقان جوق. ادامداردىڭ ءومىرى الاڭدا ۇزىلگەن جوق. وسى مىسالداردان-اق، قاڭتار قاسىرەتىنىڭ قانشالىقتى قاندى قىرعىن بولعانىن باعامداي بەرىڭىز.
دەسەك تە، قاڭتار وقيعاسىنا ءبىز قازاق تاريحىندا جوعارى باعا بەرۋىمىز ءتيىس. قازاقتىڭ تاريحى – سوڭعى ءۇش عاسىرداعى جەڭىلىس پەن قۇرباندىقتىڭ تاريحى بولماۋى ءتيىس. قاڭتار وقيعاسى – ريەۆوليۋسيالىق پروسەستىڭ ماڭىزدى مەجەسى. ونى ءقازىر تۇسىندىرەمىن. ال ءقازىر ايتاتىنىم، 4 قاڭتار كۇنى تەك قانا قۇربانداردى ەسكە الۋ، تاعزىم ەتۋ كۇنى عانا ەمەس، ۇلتتىق ريەۆوليۋسيا كۇنى بولىپ بەكىتىلۋى ءتيىس دەپ سانايمىن. ريەۆوليۋسيا دەگەن بيلىكتى كۇشپەن باسىپ الۋ، قىرعىن جاساۋ ەمەس. بۇل ءبىرىنشى كەزەكتە ساناداعى وزگەرىس، سانا ريەۆوليۋسياسى 4 قاڭتاردا جەڭىسكە جەتتى. بىرىنشىدەن، بيلىككە 30 جىل بويى جابىسىپ، ەلدى توناعان نازاربايەۆتار بيلىگى قۇلادى. ءبىر ادامنىڭ جەكە بيلىگى قۇردىمعا كەتتى. ەگەر قاڭتار وقيعاسى بولماعاندا، نازاربايەۆ ءالى دە «كۇن كوسەمى» بولىپ، ونىڭ اۋلەتىنىڭ قارا قۇرىم مۇشەلەرى قازاقستاندى بيلەپ-توستەپ وتىرار ەدى. ەكىنشىدەن، قاڭتار قاسىرەتىنە دەيىنگى ەزگى ەندى قازاقستاندا بولمايدى. وعان حالىقتىڭ توزبەيتىنى ءارى كوندىكپەيتىنى ءسوزسىز" دەيدى جانبولات ماماي.
ساياسي بەلسەندى قاڭتارداعى حالىق تولقۋى ريەۆوليۋسيالىق پروسەسستىڭ ءبىر كورىنىسى عانا، ەگەر بيلىك كۇردەلى وزگەرىستەردى جۇزەگە اسىرماسا، مۇنداي جاعداي قايتالانۋى مۇمكىن دەپ سانايدى.
"قازىرگى بيلىك "ورنىمىزدى ساقتاپ قالدىق، ەندى ەشتەڭە بولمايدى" دەپ ويلاسا قاتتى قاتەلەسەدى. سەبەبى، قاڭتار – ريەۆوليۋسيالىق پروسەستىڭ ءبىر مەجەسى عانا. حح عاسىرداعى رەسەيدەگى ريەۆوليۋسيالىق وزگەرىستەردى ەسكە الىڭىز. بۇل پروسەسس سوناۋ ءحىح عاسىرداعى دەكابريستەر قوزعالىسىنان باستاۋ الدى. ولاردى قۋدالادى، ايداۋعا جىبەردى، تۇنشىقتىردى. اقىرىندا بۇل 1905 جىلعى "قاندى جەكسەنبى" وقيعاسىنا اكەلەدى. ەلدى قانعا بوكتىرگەن نيكولاي پاتشا نە ىستەدى ارتىنشا؟ حالىقتى الدايمىن دەگەن ويمەن مەملەكەتتىك دۋما ينستيتۋتىن قالىپتاستىردى، ازداعان رەفورمالارعا جول اشتى. ءبىراق، بۇل رەسەي حالقىنىڭ ءومىرىن وزگەرتۋگە تۇبەگەيلى باستاۋ سالمادى. قازىرگى تىلمەن ايتقاندا، رەسەي پاتشاسى ساياسي رەفورمالاردىڭ ورنىنا ساياسي تەحنولوگيالاردى پايدالانىپ، ءبارىن سان سوقتىرامىن دەپ شەشتى. العاشقى ۋاقىتتا، ازداعان وزگەرىستەر قوعامعا جاعىمدى بولىپ كورىندى. ۇلتشىلدىقتى، ءدىنشىلدى قوزدىرىپ، ءبىرشاما ۋاقىت نيكولاي پاتشا رەسەي دالاسىندا ەداۋىر بەدەل دە جينادى. ءبىراق، ەلدە باستالعان ريەۆوليۋسيالىق وزگەرىستەردى توقتاتۋ ونىڭ قولىنان كەلمەدى. ءيا، 1917-جىلعى رەسەيدەگى اقپان توڭكەرىسىنە نەگىزگى سەبەپتەر ءى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس بولعانى راس. ءبىراق، ول سوعىس بولماسا، حالىقتىڭ كوتەرىلۋىنە باسقا دا سەبەپ تابىلار ەدى. ونىڭ ۇستىنە، 1917 جىلعى پەتەربورداعى توڭكەرىس نەدەن باستالدى؟ ناننىڭ جەتىسپەۋشىلىگىنەن. ءبىراق، نان رەسەيدە مولىنان بار ەدى. ناننىڭ ازدىعى بار بولعانى، شەنەۋنىكتەردىڭ سالعىرتتىعىنان تۋىنداعان پروبلەما ەدى. الايدا، پەتەربورداعى ءورتتى باسۋ پاتشا بيلىگىنىڭ قولىنان كەلمەي، اقىرىندا ول قۇلاپ تىندى. بيلىككە جالعىز لەگيتيمدى ينستيتۋتتىڭ باسشىسى كەرەنسكيي يە بولىپ قالدى. ءبىراق، بۇل دا ۇزاققا سوزىلماعانىن ءبىز تاريحتان جاقسى بىلەمىز. بيلىككە كەلگەن بولشيەۆيكتەر دە ءوز تۇعىرىندا اسا ۇزاق وتىرا العان جوق. سەبەبى، رەسەي يمپەرياسى ءبىر عانا ورىس مەملەكەتىنەن تۇرعان جوق. تاۋەلسىزدىككە ۇمتىلعان، مەملەكەتتىگىن قۇرۋدى اڭساعان ۇلتتار اقىرىندا جەڭىسكە جەتىپ، 90-جىلدىڭ باسىندا ەگەمەندىككە قول جەتكىزدى.
قاڭتار قاسىرەتى دە ءبىزدىڭ تاريحىمىزداعى ريەۆوليۋسيالىق پروسەسستىڭ ءبىر كورىنىسى. ەگەر تاريحتان تەرەڭ حابارى بولسا، جاپپاي پسيحولوگيانى، ىشكى ساياساتتى تۇسىنسە، توقايەۆ بيلىگى ءدال ءقازىر كۇردەلى وزگەرىستەردى
جۇزەگە اسىرۋى ءتيىس. سەبەبى بۇل بيلىك ريەۆوليۋسيالىق وتپەلى شاقتا تۇرعان توپ" دەيدى ول.
وپپوزيسيونەر پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ الدىندا ەكى تاڭداۋ تۇرعانىن ايتادى.
"قازىرگى ارەكەتتەرىنە قاراعاندا، بۇل بيلىك تە ساياسي رەفورمالاردىڭ ورنىنا ساياسي تەحنولوگيالاردى پايدالانۋدا. توقايەۆتىڭ اينالاسىنا جينالعان يدەولوگ-سىماقتاردى جاقسى بىلەمىز. ءبىر كەزدەرى نازاربايەۆتىڭ ساياسي قۇيتىرقى قىزىنا جاقىن بولىپ، ونىڭ اينالاسىندا جۇرگەن، "اسار" پارتياسىنىڭ يدەولوگى، ساياساتتانۋشى "جاڭا قازاقستان" دەپ ەلدىڭ باسىن قاتىرامىن دەپ تىراشتانۋدا. بۇل ادامدار 19 ملن. حالىقتى الدايمىن، تاريحي پروسەستى سان سوقتىرامىن دەپ ويلايدى. مەملەكەتتىك اپپاراتتاعى ينتريگا ارقىلى ميلليونداعان قازاقتى باعىندىرامىز دەپ دامەلەنسە كەرەك. وسى ارالىقتا ابدەن بايىپ الساق، توناساق دەپ ارماندايدى. ءبىراق، بۇل ءتۇبى وپاتقا الىپ كەلەتىن قاتە تۇسىنىك. ەلدە ەشقانداي وزگەرىس بولماسا، حالىقتىڭ ءومىرى جاقسارماسا، اق ءيتتىڭ ورنىن كوك يت باسسا، بۇعان كىم كوندىكپەك؟ ريتوريكالىق سۇراق. دەمەك، ريەۆوليۋسيالىق پروسەسس توقتامايدى دەگەن ءسوز. ونىڭ اقىرى نە بولاتىنى، قانداي وزگەرىس اكەلەتىنى بەيمالىم. سەبەبى، ريەۆوليۋسيا – جەر سىلكىنىسى سياقتى جاعداي. ونىڭ قاشان بولاتىنىن ەشكىم بىلمەيدى. قايدا، قالاي باستالاتىنى دا بەيمالىم. ونىڭ الدىن الۋدىڭ ءبىر عانا جولى بار. حالىققا نە كەرەك ەكەنىن، ريەۆوليۋسيالىق پروسەستىڭ قوزعاۋشى كۇشى نە ەكەنىن ءتۇسىنۋ كەرەك.
بىرىنشىدەن، بارلىق وزگەرىستى ساياسي رەفورمالاردان باستاۋ كەرەك. تاۋەلسىز اقپارات قۇرالدارى، مىقتى ساياسي پارتيالار، اشىق، ءادىل سايلاۋ ارقىلى ىرىكتەلگەن پارلامەنت بولۋى ءتيىس. ونسىز باياعى جارتاس – سول جارتاس كۇيىندە بولا بەرمەك. ەكونوميكالىق ءوسىم، بيزنەستىڭ وركەندەۋى، جەمقورلىقپەن كۇرەستى ساياسي رەفورمالارسىز باستايمىن دەۋ جاي عانا ەلدى اقىماق ساناۋ نە ناقۇرىستىڭ ناق ءوزى بولۋمەن تەڭ. ساياسي رەفورمالار جۇزەگە اسسا عانا جاڭا يدەيالار، جاڭا تولقىندار شىعادى. ساياسي باسەكەلەستىكتە قازىرگى بيلىك ءسوزسىز جەڭىلەدى. سول سەبەپتى اقوردا ساياسي رەفورمانى جۇزەگە اسىرماي، ساياسي يمميتاسيامەن ۋاقىت سوزا تۇسكىسى كەلەدى. ءبىراق، توقايەۆتىڭ الدىندا ەكى جول بار: نە ساياسي رەفورمالاردى باستاپ، بيلىكتى ءوز ەركىمەن تاپسىرعان باسشى بولىپ قالۋ، نە ابىرويسىز، قانىپەزەر ديكتاتور رەتىندە تاريح جازاسىنا تارتىلۋ. ونىڭ جانىندا جۇرگەن قازىرگى ساياسي تەحنولوگتار مۇنداي كەزدە توقايەۆتان ءبىر ساتتە تەرىس اينالىپ، وزدەرىنە جاڭا قوجايىن ىزدەيتىنى انىق. سوندىقتان، ولاردىڭ ساياسي ويىندارىنا سەنىم ارتسا، بۇل تاريحي قاتەلىك بولارى ايقىن.
ەكىنشىدەن، قوعامدا ادىلدىك ورناۋى ءتيىس. ول نە دەگەن ءسوز؟ ادىلەتتى سوت، پروكۋراتۋرا، حالىقتىڭ قاۋىپسىزدىگىن قورعايتىن كۇشتىك قۇرىلىمدار قاجەت. پوليسيا ادامدى ازاپتاپ، پروكۋراتۋرا بۇعان كوز جۇمىپ، سوتتار ادىلەتسىز شەشىم شىعارسا، قوعامدا مەملەكەتتىك ورگاندارعا سەنىم ەش ۋاقىتتا ورنامايدى.
ۇشىنشىدەن، الەۋمەتتىك رەفورما قاجەت. تابيعي رەسۋرس بايلىعى جونىندە الەمدە 11-ورىن الاتىن قازاقستاندا حالىقتىڭ كەدەيشىلىكتە ءومىر ءسۇرۋى – نونسەنس. كەدەيشىلىكتىڭ شەگىندە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان 2،5 ملن. حالىقتى ەلەمەۋ، ولاردىڭ ماسەلەسىن شەشپەۋ مۇمكىن ەمەس. ونى شەشۋدىڭ بىردەن-بىر جولى نازاربايەۆتاردىڭ بار ۇرلاعانىن ەلگە قايتارۋ.
تورتىنشىدەن، توقايەۆ بيلىگى قاڭتاردىڭ تاريحي، ساياسي ءمانىن مويىنداۋى كەرەك. قازا بولعان بوزداقتاردىڭ وتباسىنا كوڭىل ايتىپ، ولاردان كەشىرىم سۇراۋى ءتيىس. ادام ولىمىنە قاتىسى جوق بارشا ازاماتتارعا امنيستيا جاريالاپ، تۇرمەلەردەن بوساتۋى كەرەك. بۇدان بولەك، شەتەلدە ساياسي سەبەپپەن قۋدالاۋعا تۇسكەن بارلىق ساياسي ەمميگرانتتارعا امنيستيا جاريالاپ، ولاردى ەلگە قايتارۋىمىز ءتيىس.
قاڭتارداعى سانا ريەۆوليۋسياسىنىڭ نەگىزگى تالابى وسى. ونى كورمەگەن بولىپ، تۇسىنبەگەندەي كەيىپ تانىتۋعا بولادى بيلىككە. ءدال سونى جاساپ تا جۇرگەنى انىق. ءبىراق، بۇل ماڭگىلىككە جالعاساتىن دۇنيە ەمەس ەكەنى ءسوزسىز" دەلىنگەن جانبولات مامايدىڭ حاتىندا.
جانبولات ماماي ءوزىن ساياسي كۇرەس جولىندا ءجۇرمىن دەپ سانايتىن ازاماتتارعا دا ۇندەۋ جاساپ، ولاردى قاڭتار وقيعاسىنىڭ شىندىعىن اشۋ جولىندا جۇمىلۋعا شاقىردى.
"وسى كەزەڭدە وپپوزيسياعا دا ويلاناتىن تۇس كەلدى دەپ سانايمىن. وپپوزيسيا دەگەندە بيلىكتىڭ استاۋىنان جەم جەپ جۇرگەن توپتاردى ايتىپ تۇرعانىم جوق. شىنايى ۇلتتىق مۇددەنى قورعايتىن، قاڭتاردا بۇعىپ قالماعان ناعىز ۇلتجاندى ازاماتتاردى ايتامىن. ولاردىڭ كىم ەكەنىن حالىق جاقسى بىلەدى. مىسالى، 4 قاڭتاردا وسى قوعامدىق تىڭداۋدا وتىرعان ازاماتتاردىڭ قايسىسى الاڭدا حالىقپەن بولدى؟ مىنە، سول ازاماتتار بىرىگىپ، بىرلەسىپ قيمىلداۋى ءتيىس. ەندىگارى، نازاربايەۆتىق ارانداتۋشىلارعا جول بەرمەي، ەلدىڭ ەرمەۋىنە جاۋاپكەرشىلىك الۋعا دايىن بولۋىمىز كەرەك. بۇدان بىلاي، شىنايى ۇلتجاندى ازاماتتاردى قارالايتىن توپتاردى حالىققا قارسى ادام رەتىندە تانۋىمىز ءتيىس.
قازىرگى تاڭدا پارتيا قۇرامىز دەگەن توپتار كوبەيدى. قۇرسىن. ولاردىڭ قايسىسى شىنايى ۇلت مۇددەسى ءۇشىن جۇرگەنىن انىقتاي الامىز؟ ەڭ نەگىزگى بەلگى – قاڭتار قىرعىنى شىندىعىن اشۋعا دەگەن كۇرەسى. سونىمەن بىرگە، قاڭتار وقيعاسىنان كەيىن اباقتىعا قامالعان ازاماتتاردىڭ بوستاندىعى ءۇشىن كۇرەستى ۇمىتپايىق. ءبىر عانا الماتىدا قانشاما جاستار ناقاق جالامەن تۇرمەدە وتىر. ولاردىڭ بولاشاعى نە بولماق؟ ۋاقىتى كەلگەندە بۇل ازاماتتار قاڭتار قاھارمانى بولىپ تانىلادى.
ءبىراق، ول ۋاقىتتى ءبىز كۇتىپ وتىرماۋىمىز كەرەك. ولاردىڭ باتىر، قاھارمان ەكەنىن ءقازىر مويىنداپ، تانۋىمىز كەرەك. وسى سەبەپتى مىناداي باستاما كوتەرەمىن: بارلىق تاۋەلسىز قوعامدىق ۇيىمدار، قۇقىق قورعاۋشىلار، جۋرناليستەر مەن ساياسي پارتيالار بىرلەسىپ، "قاڭتار قاھارمانى" ارنايى اتاعىن تاعايىنداۋى ءتيىس. ول جاي عانا اتاق بولىپ قالماي، مۇمكىندىگىنشە قارجىلاي سىيى دا بولعانى دۇرىس. ءوز باسىم بۇل اتاقتى قاڭتاردا كوك ءتۇتىننىڭ ىشىندە كوك تۋدى كوككە كوتەرگەن، ءوز جانىنان ارتىق كورگەن بەرىك ابىشيەۆكە بەرۋدەن باستاۋدى ۇسىنامىن. ءبىز ءوز باتىرلارىمىزدى قازىردەن باستاپ تانىپ، مويىنداۋعا ءتيىسپىز.
وسى ورايدا تاعى ءبىر ماسەلەگە توقتالۋىمىز كەرەك. ءابىر وقيعانىڭ باتىرلارى بولاتىنى ءتارىزدى، ونىڭ ساتقىندارى دا شىعادى. 1986 جىلى جەلتوقساندا جاستاردى قارالاعانداردى ءبىز ليۋستراسياعا ۇشىراتىپ، اشكەرە ەتپەدىك. نازاربايەۆ، ءمامي سەكىلدىلەر بيلىك باسىندا بولدى. ءبىرقاتار زيالىسىماقتار دا جاستارعا قارسى شىققانى بەلگىلى. قاڭتار تۇسىندا دا حالىقتى قارالاعان وڭباعاندار از بولمادى. اراسىندا دەپۋتاتتار، ادۆوكاتتار، جازۋشىسىماقتار بولدى. ولاردىڭ دا اتىن اتاپ، ءتۇسىن تۇستەۋ كەرەك. ول ءتىزىمنىڭ كوش باسىندا «قوعام قايراتكەرلەرىن ىندەرىنەن سۋىرىپ الىپ، سوتتاۋ كەرەك» دەگەن دەپۋتات-سىماق ايدوس سارىم تۇرۋى ءتيىس دەپ ويلايمىن. ارى قاراي دا ءتىزىمدى جالعاستىرۋ وڭاي. ونىڭ قازىرگى سەرىكتەرىن دە مىندەتتى تۇردە اشكەرە ەتەمىز. تۇرمەدە ەلدەگى جاڭالىقتاردى تەلەديداردان كورەمىز. بيلىكشىل، دالىرەك ايتساق، كارينشىل ساياساتتانۋشىلار ەلدەگى "رەفورمالاردى" اۋىزدارىنىڭ سۋى قۇرىپ ماقتاپ جاتادى. ءبىراق، مۇنىڭ وتىرىك ەكەنىن ءدال وسى تۇرمەدەن شىقپاي-اق كورىپ، ءبىلىپ وتىرمىن" دەيدى بەلسەندى.
حاتىنىڭ سوڭىندا جانبولات ماماي ساياسي رەفورمانى جەدەلدەتىپ جۇزەگە اسىرۋ مەن رەفورمانى بيلىكتەن تالاپ ەتۋدىڭ ماڭىزى تۋرالى ايتتى.
"ءبىر نارسەنى جاقسى ءتۇسىنۋ كەرەك: رەفورمانى بىرتىندەپ، تاسباقانىڭ ادىمىمەن جاساۋ مۇمكىن ەمەس. رەفورمانى تەز، قارقىندى جاساماسا، ول رەفورما بولمايدى. گرۋزياداعى سااكاشۆيلي رەفورماسى – سونىڭ مىسالى. ءبىر عانا سالانى رەفورمالايمىن، قالعانىنا كەيىن كوشەمىن دەۋ دە وتىرىك. سوندىقتان، بيلىكتەن جىلدام وزگەرىستەردى تالاپ ەتۋ قاجەت. ەڭ الدىمەن، بوستاندىق، ەركىندىك بولماي، ەلدە ەش وزگەرىس بولۋى مۇمكىن ەمەس. ەكىگە بولىنگەن ءبىر عانا كورەيانى الىڭىز. ءبىرى – دەموكراتيالىق، ەركىن، سونىڭ ناتيجەسىندە دامىعان مەملەكەت. ەكىنشىسى – توتاليتارلى، ديكتاتورلىق، ونىڭ كەسىرىنەن دامىماعان، كەدەي ەل.
"قازاق دەموكراتيانى تۇسىنبەيدى، بۇل بىزگە جات" دەگەن نازاربايەۆشىلاردىڭ ءسوزى باستان اياق وتىرىك. ءبىزدىڭ الدىمىزدا ەكى جول بار: ءبىرى – دەموكراتيا، دامۋ، قۋاتتى بولۋ، ەكىنشىسى – اۆتوريتاريزم، كەدەيشىلىك، ارتتا قالۋ. تاڭداۋ جاسايتىن كەز كەلدى دەپ سانايمىن. بەلگىلى سەبەپتەرمەن ءدال ءقازىر سىزدەردىڭ اراڭىزدا جوقپىن. ءبىراق، ويىم، رۋحىم سىزدەرمەن بىرگە. ەگەر 4-قاڭتار اينالىپ كەلسە، سول كۇنى بەيبىت ميتينگىگە شىعۋعا قالاي ۇندەسەم، ءقازىر دە سول قادامعا قايتا بارار ەدىم. نازاربايەۆتىڭ جەكە-دارا بيلىگىن توپالاڭ اسىرعان حالىقتىڭ باستاماشىسىنىڭ ءبىرى بولعانىما ەش وكىنىشىم جوق. ارينە، الداعى بىرنەشە جىلدى اباقتىدا وتكىزۋىم ابدەن مۇمكىن. ءبىراق، بۇعان دا دايىنمىن. مەنىڭ ءومىرىم قاڭتاردا وققا ۇشقان، قامالعان، ازاپتالعان قازاقتىكىنەن ارتىق تا ەمەس، كەم دە ەمەس. جۇرەگىمدە قۇدايعا دەگەن سەنىم بار. قازاقتىڭ جارقىن، ازات بولاشاعىنا دا سەنىمىم مول. تۇبىندە جەڭىسكە جەتەتىنىمىزگە كوزىم جەتتى. قوعامنىڭ، حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ قولداۋى دا قۋات بەرۋدە. الداعى سوتتا باسىمدى ءيىپ، ايىپتى بولىپ تۇرمايمىن. ماعان قارسى قوزعالعان قىلمىستىق ءىستىڭ ارتىندا كىمدەردىڭ تۇرعانىن، ولاردىڭ قىلمىسى تۋرالى اشىق ايتامىن. قاڭتاردا قان توككەندەردىڭ اتتارىن دا اشىق ايتامىن. سىزدەردى دە بۇل سوتقا شاقىرامىن. كىمنىڭ كىم ەكەنىن بىلەسىزدەر( دەيدى ول.
وپپوزيسيالىق ساياساتكەر، تىركەلمەگەن دەموكراتيالىق پارتيانىڭ ليدەرى جانبولات ماماي اقپان ايىنان بەرى قاماۋدا وتىر. ول الدىمەن قاڭتار وقيعاسى قۇرباندارىنا ارنالعان قارالى ميتينگتى ۇيىمداستىرعانى ءۇشىن 15 تاۋلىككە، ارتىنشا ەكى قىلمىستىق ءىس بويىنشا ەكى ايعا قاماۋعا الىنعان. 2022 جىلعى 10 ماۋسىمدا ۋاقىتشا قاماۋ مەرزىمى 2022 جىلعى 9 شىلدەگە دەيىن ۇزارتىلعان. وعان "قارابەت" دەگەنى ءۇشىن قۇقىققورعاۋ ورگانى قىزمەتكەرىن قورلادى، نەسيە امنيستياسىنا بايلانىستى "جالعان اقپارات" تاراتتى دەگەن ايىپ تاعىلعان. جاقىندا عانا جانبولات مامايعا قىلمىستىق كودەكستىڭ تاعى 2 بابى – 272-باپتىڭ 1-تارماعى (جاپپاي ءتارتiپسiزدiكتi ۇيىمداستىرۋ) جانە 274-باپتىڭ 4-تارماعى (كورىنەۋ جالعان اقپارات تاراتۋ) بويىنشا ايىپ تاعىلعانى بەلگىلى بولدى. جانبولات مامايدىڭ جاقتاستارى مەن ادام قۇقىعى سالاسىنداعى بەدەلدى حالىقارالىق
Human Rights Watch
جانە
Amnesty International
ۇيىمدارى بەلسەندىنى قۋدالاۋدىڭ ساياسي استارى بار ەكەنىن ايتادى.
قاتىستى تەگتەر :
جانبولات ماماي
الاكولدەگى ءورت. 4 دەمالىس بازاسى ورتەنگەنى بەلگىلى بولدى
الدىڭعى
بولات نازاربايەۆتان زارداپ شەككەنىن مالىمدەگەن كاسىپكەر ءابدىعاپپاروۆ 7 جىلعا سوتتالدى
كەلەسى
قاتىستى ماقالالار
وبەسپەچەنيە بلاگوپولۋچيا دەتەي – پريوريتەت گوسۋدارستۆا: ۆ كازاحستانە ترەت ناسەلەنيا سوستاۆليايۋت دەتي
12:23، 24 قاڭتار 2025
مينيستر يۋستيسيي رك ەرلان سارسەمبايەۆ ۆىستۋپيل س دوكلادوم وب يسپولنەنيي مەجدۋنارودنىح وبيازاتەلستۆ ۆ وبلاستي زاششيتى پراۆ ي سۆوبود چەلوۆەكا ۆ رك نا 48-ي سەسسيي سوۆەتا وون ۆ جەنيەۆە
20:14، 23 قاڭتار 2025
وبراششەنيە چلەنوۆ ناسيونالنوي كوميسسيي پو دەلام جەنششين ي سەمەينو-دەموگرافيچەسكوي پوليتيكە پري پرەزيدەنتە رەسپۋبليكي كازاحستان ك روديتەلسكوي وبششەستۆەننوستي
18:42، 22 قاڭتار 2025
ءبارىمىز قازاقپىز عوي!
12:57، 06 ناۋرىز 2025
تۇركىستانعا ەرەكشە مارتەبە بەرىلەدى - سەنات زاڭ جوباسىن ماقۇلدادى
15:09، 13 اقپان 2025
ماعزۇم مىرزاعالييەۆ پرەزيدەنتتىڭ كەڭەسشىسى بولىپ تاعايىندالدى
14:25، 13 اقپان 2025
31 يانۆاريا 2025 گودا سوستويالوس پودپيسانيە مەموراندۋما و سوترۋدنيچەستۆە مەجدۋ مەجدۋنارودنىم اەروپورتوم الماتى ي وبششەستۆەننىم وبەدينەنيەم «كازاحستانسكايا فەدەراسيا ۆولەيبولا».
19:56، 31 قاڭتار 2025
ۆ رامكاح پروگراممى «ناسيونالنىي فوند - دەتيام» كازاحستانسكيم دەتيام ناچيسلەنو 888 ملن. دوللاروۆ سشا
15:22، 31 قاڭتار 2025
تەكۋششەە وبسۋجدەنيە نالوگوۆوي رەفورمى ستويت ناچات س سەرىح زون
12:02، 31 قاڭتار 2025
وسنوۆنايا ميسسيا - زاكون ي پوريادوك
15:29، 24 قاڭتار 2025
وبەسپەچەنيە بلاگوپولۋچيا دەتەي – پريوريتەت گوسۋدارستۆا: ۆ كازاحستانە ترەت ناسەلەنيا سوستاۆليايۋت دەتي
12:23، 24 قاڭتار 2025
مينيستر يۋستيسيي رك ەرلان سارسەمبايەۆ ۆىستۋپيل س دوكلادوم وب يسپولنەنيي مەجدۋنارودنىح وبيازاتەلستۆ ۆ وبلاستي زاششيتى پراۆ ي سۆوبود چەلوۆەكا ۆ رك نا 48-ي سەسسيي سوۆەتا وون ۆ جەنيەۆە
20:14، 23 قاڭتار 2025
وبراششەنيە چلەنوۆ ناسيونالنوي كوميسسيي پو دەلام جەنششين ي سەمەينو-دەموگرافيچەسكوي پوليتيكە پري پرەزيدەنتە رەسپۋبليكي كازاحستان ك روديتەلسكوي وبششەستۆەننوستي
18:42، 22 قاڭتار 2025
ءبارىمىز قازاقپىز عوي!
12:57، 06 ناۋرىز 2025
تۇركىستانعا ەرەكشە مارتەبە بەرىلەدى - سەنات زاڭ جوباسىن ماقۇلدادى
15:09، 13 اقپان 2025
ماعزۇم مىرزاعالييەۆ پرەزيدەنتتىڭ كەڭەسشىسى بولىپ تاعايىندالدى
14:25، 13 اقپان 2025
31 يانۆاريا 2025 گودا سوستويالوس پودپيسانيە مەموراندۋما و سوترۋدنيچەستۆە مەجدۋ مەجدۋنارودنىم اەروپورتوم الماتى ي وبششەستۆەننىم وبەدينەنيەم «كازاحستانسكايا فەدەراسيا ۆولەيبولا».
19:56، 31 قاڭتار 2025
ۆ رامكاح پروگراممى «ناسيونالنىي فوند - دەتيام» كازاحستانسكيم دەتيام ناچيسلەنو 888 ملن. دوللاروۆ سشا
15:22، 31 قاڭتار 2025
تەكۋششەە وبسۋجدەنيە نالوگوۆوي رەفورمى ستويت ناچات س سەرىح زون
12:02، 31 قاڭتار 2025
وسنوۆنايا ميسسيا - زاكون ي پوريادوك
15:29، 24 قاڭتار 2025
وبەسپەچەنيە بلاگوپولۋچيا دەتەي – پريوريتەت گوسۋدارستۆا: ۆ كازاحستانە ترەت ناسەلەنيا سوستاۆليايۋت دەتي
12:23، 24 قاڭتار 2025
مينيستر يۋستيسيي رك ەرلان سارسەمبايەۆ ۆىستۋپيل س دوكلادوم وب يسپولنەنيي مەجدۋنارودنىح وبيازاتەلستۆ ۆ وبلاستي زاششيتى پراۆ ي سۆوبود چەلوۆەكا ۆ رك نا 48-ي سەسسيي سوۆەتا وون ۆ جەنيەۆە
20:14، 23 قاڭتار 2025
وبراششەنيە چلەنوۆ ناسيونالنوي كوميسسيي پو دەلام جەنششين ي سەمەينو-دەموگرافيچەسكوي پوليتيكە پري پرەزيدەنتە رەسپۋبليكي كازاحستان ك روديتەلسكوي وبششەستۆەننوستي
18:42، 22 قاڭتار 2025
سوڭعى جاڭالىقتار
ەڭ كوپ وقىلعان
قازاق تىلىندەگى كونتەنت ۇلەسى از تەلەارنالارعا ايىپپۇل سالۋ ۇسىنىلدى
14:23، 27 ماۋسىم 2025
ءۇنسىز ۇرپاق ءۇنىن كىم ەستيدى؟
12:41، 27 ماۋسىم 2025
جىل سوڭىنا دەيىن ەلدەگى بارلىق پويىزعا بەينەكامەرالار ورناتىلادى
11:53، 27 ماۋسىم 2025
قازاقستاندا ەڭ تومەنگى جالاقىنى كوتەرۋ جوسپارلانىپ وتىر – مينيستر
11:21، 27 ماۋسىم 2025
حالىق كوپ نەسيە السا، بۇل تابىسى بارىن كورسەتەدى – سەرىك جۇمانعارين
15:24، 26 ماۋسىم 2025
مەرزىمىنەن بۇرىن پارلامەنت سايلاۋى وتە مە؟
14:59، 26 ماۋسىم 2025
سەنات 46 ميلليارد تەڭگە قارىز الۋ تۋرالى كەلىسىمدى ماقۇلدادى
13:38، 26 ماۋسىم 2025
يندونەزيادا ەسىرتكىمەن ۇستالعان 2 قازاقستاندىق ءولىم جازاسىنا كەسىلۋى مۇمكىن
12:39، 26 ماۋسىم 2025
رۋسلان بەردەنوۆ Respublica پارتياسى جەتەكشىلىگىنەن كەتتى
12:33، 26 ماۋسىم 2025
سەنات جوعارعى سوتتىڭ ەكى سۋدياسىن وتستاۆكاعا جىبەردى
12:04، 26 ماۋسىم 2025
ەڭ تومەنگى جالاقى 174 مىڭ تەڭگە بولا ما؟ ۆيسە-پرەمەر تۇسىنىكتەمە بەردى
13:03، 25 ماۋسىم 2025
قارجى مونيتورينگى اگەنتتىگى 300 مىڭنان استام جابىرلەنۋشى تۋرالى ەسكەرتۋ جاسادى
12:15، 25 ماۋسىم 2025
قىتايعا 1،5 مىڭ كيىك نە ءۇشىن كوشىرىلمەك؟ مينيستر جاۋاپ بەردى
11:51، 25 ماۋسىم 2025
جازعى شىمبۇلاق: جەڭىل سەرۋەندەرگە ارنالعان ەڭ كوركەم باعىتتار
22:53، 24 ماۋسىم 2025
بالا كۇتىمى جاردەماقىسى: ءۇش جاسقا دەيىن تولەۋ مۇمكىندىگى بار ما؟
20:31، 24 ماۋسىم 2025
پەريزات قايرات ءىسى: سوت پروسەسى تىكەلەي ەفيردە كورسەتىلۋى مۇمكىن
15:07، 24 ماۋسىم 2025
قازاقستاننىڭ قاتارداعى ەلشىلىگى ازاماتتاردى سابىر ساقتاۋعا شاقىردى
13:47، 24 ماۋسىم 2025
يزرايل اتىستى توقتاتۋعا دايىن ەكەنىن مالىمدەدى
13:13، 24 ماۋسىم 2025
كيىكتىڭ 20 پايىزى اۋلانۋى مۇمكىن، ەتى مەن ءمۇيىزى ارنايى ورىندارعا تاپسىرىلادى
12:45، 24 ماۋسىم 2025
وزبەكستان پرەزيدەنتىنىڭ قىزى اكىمشىلىك باسشىلىعىنا تاعايىندالدى
12:20، 24 ماۋسىم 2025
تاراز ساياباعىنداعى اتتراكسيوندار زاڭسىز جۇمىس ىستەپ جاتىر
11:48، 24 ماۋسىم 2025
اتىراۋداعى اكىمدىك پەن دەپۋتاتتىڭ "ورتاق بيزنەسى"؟ قارجى اعىنى تەكسەرۋگە ىلىكتى
15:49، 23 ماۋسىم 2025
قازاقستان اەس سالۋعا قارجىنى قايدان تابادى؟
14:10، 23 ماۋسىم 2025
ريم پاپاسى تاياۋ شىعىستاعى قاقتىعىستى توقتاتۋعا ۇندەدى
13:49، 23 ماۋسىم 2025
ەلىمىزدە ءار 100 ادامعا 15 بەينەباقىلاۋ كامەراسى ورناتىلماق
11:59، 23 ماۋسىم 2025
قاراعاندى وبلىسىنىڭ مادەنيەت باسقارماسىنا جاڭا باسشى تاعايىندالدى
11:10، 06 مامىر 2025
استانالىق وقۋشىلار باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ الىپ پورترەتىن قۇراستىردى
12:00، 05 مامىر 2025
"سوتتا قويىلماعان سۇراقتار": شەرزاتتىڭ اكەسى قايتا شاقىرىلدى
16:16، 05 مامىر 2025
«مۇقاعالي — سورلى ەركەك»: ءمۇقاعاليدىڭ ۇلى 10 ملن سۇرادى
12:39، 06 مامىر 2025
«جەڭىستىڭ 80 جىلدىعى»: الماتىدا اۋقىمدى ەكواكسيا وتەدى
12:00، 07 مامىر 2025
استاناداعى پارادقا كىمدەر شاقىرىلعان؟
12:16، 06 مامىر 2025
ەلىمىزدە ازاماتتار بىر-بىرىنە "مىنا تىلدە سويلە" دەپ ماجبۇرلەمەۋگە ءتيىس
13:20، 24 ءساۋىر 2025
ترامپ قىتايدان باسقا ەلدەرگە باج سالىعىن ۋاقىتشا توقتاتتى
12:35، 10 ءساۋىر 2025
اقش-تا 8 مامىر — «جەڭىس كۇنى» دەپ جاريالاندى
13:28، 02 مامىر 2025
"ءبىر كۇنگە عانا ازىق": جاڭا كۇنكورىس شەگى – جۇرتتى اشىندىرىپ تۇر
08:36، 05 مامىر 2025
ۋكراينا مەن رەسەي اراسىنداعى كەلىسسوزدەر بۇگىن باستالادى
11:33، 16 مامىر 2025
قازاقستاندىقتار دارىگەرگە بارماي-اق دارى-دارمەككە رەسەپت الا الادى
15:19، 12 مامىر 2025
قازاقستاندىق 7 جاسار شاحماتشى قايرات ابدۋل-مالىك الەم چەمپيونى اتاندى
13:21، 28 ناۋرىز 2025
قازاقستاندىقتار ءىرى ساۋدا ۇيىنە "بايكوت" جاريالادى
14:28، 06 ءساۋىر 2025
بۇگىن استانادا قحا-نىڭ XXXIV سەسسياسى وتەدى
10:42، 24 ءساۋىر 2025
“بىرلىك” كۇنىنىڭ تامىرىندا قازاقتىڭ زۇلمات تراگەدياسى جاتىر…
13:14، 02 مامىر 2025
سارا نازاربايەۆا اۋىر حالدە اۋرۋحانادا جاتىر - دەرەككوز
14:26، 05 مامىر 2025
قازاقستان حالقى: 2025 جىلعى جاڭارتىلعان ستاتيستيكا بويىنشا
14:33، 04 ءساۋىر 2025
"ءبارى اياقتالادى": زەلەنسكيي مالىمدەمە جاسادى
11:54، 27 ناۋرىز 2025
جىلۋ جەلىلەرىن جاڭعىرتۋعا 100 ميلليارد تەڭگە قاجەت – مينيسترلىك
11:20، 27 مامىر 2025
"التىن وردا" بازارىنىڭ ەكس-باسشىلارىنا ىزدەۋ جاريالاندى
11:57، 26 مامىر 2025
شقو جولاۋشى كولىگى جانە اۆتوموبيل جولدارى باسقارماسىنىڭ باسشىسى نۇرجان ءجۇمادىلوۆ دۇنيەدەن ءوتتى
13:07، 03 ماۋسىم 2025
شىمكەنتتىك ازامات 5 ۆاگوندى سۇيرەپ، رەكورد جاسادى
14:31، 06 مامىر 2025
3 ميلليارد تەڭگە: قازاقستان فۋتبول فەدەراسياسىنىڭ ەكس-باسشىلارىنا قاتىستى قىلمىستىق ءىس قوزعالدى
11:35، 28 ناۋرىز 2025
قازاقستانداعى ءۇش قالادا حالىق سانى نەگە ازايىپ جاتىر؟
12:51، 23 مامىر 2025