بەس وڭ ەنەرگيا:

ءبىرىنشى - سەنىم،
ەكىنشى - ۇمىتتەنۋ،
ءۇشىنشى - ريزاشىلىق،
ءتورتىنشى - قۋانىش،
بەسىنشى - سابىرلى بولۋ.

بەس تەرىس ەنەرگيا:

ءبىرىنشى - كۇماندانۋ،
ەكىنشى - قورقۋ،
ءۇشىنشى - وكپەلەۋ،
ءتورتىنشى - اشۋلانۋ،
بەسىنشى - ءۇشقالاقتىق.

مەن، بۇگىن " جاقسىدان ۇيرەن..." جانە " ءداستۇر جالعاستىرۋ" Whatsapp جەلىسىندەگى توپتان كەلگەن "بەس وڭ ەنەرگيا مەن بەس تەرىس ەنەرگيا" دەگەن شاعىن تۇسىندىرمەنى كورىپ، وقىپ، سودان قورتقان ويىمدى ورتاعا سالدىم...

وڭ ەنەرگيا مەن تەرىس ەنەرگيالى ادامدار جايلى

وڭ ەنەرگيالى ادام - جۇرەگىنە كىر جيناماي نۇر جينايدى. جاقسىلىقتىڭ تازا، پاك، ءمولدىر نۇرى بولادى. ول نۇر - ادامدى جارقىراتىپ كورسەتەدى. وڭ ەنەرگيالى ادام ءار كۇنى ۇيقىدان ويانىپ، ورنىنان تۇرعاندا، جارقىراپ شىققان كۇندەي جايناپ الدىڭدا تاپ - تازا قالپىمەن مولدىرەپ تۇرادى. جەپ-جەڭىل سەزىلەدى. كەي تەرىس ەنەرگيالى ادامدار اۋىر سەزىلەدى. ويتكەنى ونىڭ بويىندا دا، جۇرەگىندە دە اۋىر، باتپانداي جاماندىق ۇيالاپ جاتادى. ول قارسى جاقتاعى ادامعا دا، زور اسەرىن تيگىزىپ جاپ-جاقسى كوڭىل كۇيىن بۇزادى. سەزىمىنە ماسىلدىق تۇسىرەدى. ونداي جانمەن ءتىل تابىسۋدا قيىن بولادى. ونىڭ جان سارايىندا جاماندىق. قىزعانىش، قاستىق، قاتالدىق، زالىمدىق، ەكى بەتكەيلىك، كۇنشىلدىك، الاياقتىق، ارامزالىق مىستاندىق، وزىمشىلدىك، تاكاپپارلىق، ارسىزدىق، يمانسىزدىق، داراقىلىق، ادەپسىزدىك، ۇياتسىزدىق، يتتىك، ءزۇلىمدىق، قانىشەرلىك، ۇرلىق، بەتپاقتىلىق، اياۋسىزدىق، ايىرلىق سىندى وتە كوپ باتپانداي ماسىل جاماندىق جاسىرىنىپ جاتادى...
اتام قازاق "ءبىر باسقانى كۇكىرت، ءبىر باسقانى توتياىن" دەگەندى وسىنداي تەرىس ەنەرگيالى ادامدارعا قاراتا قولدانىپ ايتقانى ايدان انىق اقيقات. سوندىقتان تەرىس ەنەرگيالى ادامداردان ادام بالاسىنا ەش وپا كەلمەيدى.
دۇنيەدەگى ادام ءولتىرۋ، سوعىس باستاۋ، قان توگۋ، زينا جاساۋ، ۇرلىق ىستەۋ، ادام جامانداۋ، وسەك ايتۋ، قورلاۋ، زورلاۋ، تاكاپار بولۋ، باسقالاردى مەنسىنبەۋ، ءوزىن زور، باسقانى قور ساناۋ، كوزگە ىلمەۋ، ادام ساباۋ، ناشاقولىق ناركوتيك، القاش بولۋ، حالىققا قارسى ءتۇرۋ، يمانعا كەلمەۋ ، تارتىپكە بوي ۇسىنباۋ، ءالزسىزدى باسىنۋ، وتباسىن قۇردىمعا جىبەرۋ، ادامدىقتان دىرداي، كىسىلىكتەن جۇرداي پەندەلەردىڭ ءبارى تەك قانا تەرىس ەنەرگيانى تولىق قابىلداپ، جۇرەگىنە كىر جيناعان جاندار.
ومىردەن ونەگە جيماي، وشتىك پەن كەك جيناعان جاندار. ولاردىڭ پسيحيكاسى اۋىتقىعان اۋرۋ ادامدار. ولار جاقسىلىقتى قابىلدامايدى. جاماندىقتى جانىنداي جاقسى كورەدى. ءارى ونى دۇرىس جول دەپ قابىلدايدى. وزدەرى قابىلداعان شىندىقتان باسقانى تەرىسكە شىعارادى. باسقاعا قۇلاق سالمايدى، تىڭدامايدى. ويتكەنى ولاردا ونداي وڭ ەنەرگيا قابىلدايتىن قۇلاق تا، جۇرەك تە جوق.
ۇلى سەزىمىندە بوس ورىن قالتىرماعان. ءبارىن جاماندىققا جامان ويلاۋعا، كۇمانمەن قاراۋعا، سەنىمسىزدىككە جۇرەكتەرىن لىق تولتىرىپ العان. سوندىقتان وداردى ومىرگە دۇرىس كوزقاراس ورناتا الماي كەلدى - كەتتى بولىپ ءومىردىڭ تەرىس باعىتىندا ، ءوتىپ بارا جاتقان ءتىرى ولەكتەر دەۋگە بولادى.
قۇداي ونداي قاسىرەت پەن كەرى كەسىردەن ساقتاسىن. ءبىزدىڭ قازاق حالقى ونداي جاماندىقتان اۋلاق. تۇمەن - تۇمەن عاسىر وڭ ەنەرگيالى باعىتپەن باقىتتى ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى. ۇلى دالانى ۇلعاتتى اقىل پاراستىمەن كوز قاراشىعىنداي قورعاپ كەلەدى. ۇلى ۇرپاعىن وڭ ەنەرگيامەن ءتارتىپتى ەتىپ تاربيەلەپ كەلەدى. تاپ - تازا جانى ءتۇنىق جارقىن جۇزبەن پەرىشتندەي ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى. ءالى دە سولاي ءومىر سۇرە بەرەدى...

وڭ ەنەرگيا – جارىق نۇر

ادام بالاسىنىڭ جۇرەگىنە ۇيا سالعان جاقسىلىق، مەيرىم، سۇيىسپەنشىلىك، ءمولدىر ماحاببات ، قايرىمدىلىق، ادالدىق، ار- ۇيات، ادەپ، يبا، يمان، كىسىلىك، جاناشىرلىق، جومارتتىق، اياۋشىلىق، قاجىرلىق، قۋانىش سەزىمى، بەرەكە، بىرلىك، قاراپايىمدىلىقتىڭ ءبارى تەك قانا وڭ ەنەرگيادان تۋىندايدى. وسىنىڭ ءبارى وڭ ەنەرگيانىڭ ءتول ەنشىسى، ۇلى جاراتىلىسى بولىپ تابىلادى.
ءبىز، سونى ءبىلۋمىز ءارى ونى مويىنداۋمىز كەرەك.. ادام ءتانى مەن جان ساۋلەسىنىڭ كەرەمەت ولشەمدەرى بار:
ول – وڭ ەنەرگيالى ادامنىڭ اقىل قالتاسىنداعى، وي قورجىنىنداعى، جان سارايىنداعى، قۋانىش قۇتىنداعى، جۇرەك تۇكپىرىندەگى، ادەپ الەتىندەگى، نامىس نارىنداعى، يمان يبالىلىعىنداعى، يبا يناباتىنداعى، ءبىلىم تەڭىزىندەگى، ونەر ورىسىندەگى، ار تارازىسىنداعى، ازاماتتىق بولمىسىنداعى، قيال قىرىنداعى، كوڭىل كوكتەمىندەگى، سەزىم سىرىنداعى، ءومىر ايدىنىنداعى، تىرشىلىك اياسىنداعى ىس-ارەكەتىندەگى باعىت-باعدارىنداعى، وڭ ەنەرگيانىڭ دۇرىس قالىپتاسۋىنان سول ادام ءومىر بويى ىزگى ىستەر ىستەپ، ب ا ق پەن باقىتقا، ۇلى تابىستارعا قولى جەتەدى. تولاعاي ەڭبەك جەمىستەرىنە كەنەلەدى.
مىنە، بۇل ادام بولمىسىنىڭ ۇلى جاراتىلىسى، ۇلى رۋحىنىڭ، ۇلى وڭ ەنەرگيانىڭ ۇلى جەمىسى بولىپ تابىلادى.
ءبىز، ەڭ اۋەلى ءوز بولمىسىمىزدى، ازاماتتىق ۇستانىممىزدى، كىسىلىك كوزقاراسىممىزدى، باعىت - باعدارىممىزدى، ءومىر - تىرشىلىك جولىمىزدى، جان سارايىمىزدى ، ءبىلىم - ونەرىممىزدى، مىنەز - قۇلقىمىزدى وڭ ەنەرگياعا باعىندىرىپ، قاراقان باسىمىزدى وڭالتىپ الۋمىز كەرەك. سوسىن بارىپ ۇرپاعىمىزدى دا سول وڭ ەنەرگيالىق نۇرلى جولعا سالۋمىز ءتيىس. سوندا عانا ۇلى ءومىردىڭ، جارقىراعان جاقسى تىرلىكتىڭ قادىر - قىمباتىنا جەتىپ، جەر بەتىندە ءماندى دە ءساندى، سانالى دا ساپالى ءومىر سۇرە الامىز. ۇرپاق الدىنداعى ۇلى مىندەتىمىز بەن ۇلى پارىزمىزدى تولىق ورىنداعان بولامىز.
جەر بەتىندەگى ، ۇلى جاھانداعى تىرشىلىگىمىزدى ءمىنسىز ءارى ماعىنالى وتىزە الامىز. بۇل بۇلجىماس اقيحات. شىڭعىرعان اششى شىندىق.

تەرىس ەنەرگيا – جاماندىق قالتاسى

ءسىز، ەگەر، تەرىس ەنەرگيانى قابىلداپ، ءومىر سۇرسەڭىز - اۋرۋ، جوقشىلىق، قيىندىق، بەرەكەسىزدىك، قارىز باستى بولىپ ءومىر سۇرەسىز. سوندىقتان تەرىس ەنەرگيانى جۇرەككە قابىلداماۋ كەرەك. تىپتەن جامان، كۇماندى ويلاماۋ كەرەك. ءبارىن بولىمدى جاقسى جاققا بالاپ قابىلداعان دۇرىس بولادى. بىرەۋگە وشتەسپەۋ كەرەك. تەرىس ەنەرگيانىڭ كىرەتىن ەسىگى – وشتىك پەن كۇنشىلدىك، قىزعانىش پەن ءىشتارلىق، باقاستىق پەن استامدىق، وسەك پەن عايبات، بىلىمسىزدىك پەن عىلىمسىزدىق، ارسىزدىق پەن ۇياتسىزدىق، يمانسىزدىق پەن يباسىزدىق.
مىنە، تەرىس ەنەرگيا وسى سىندى توقسان توعىز ەسىكتەن كىرىپ، الدىمەن جۇرەگىڭدى كىرلەتەدى، كوزىڭدى سوقىر قۇلاعىڭدى ساڭىراۋ ەتەدى. سەزىمىڭدى كىرلەتەدى، كوڭىلىڭدى قاراڭعى ەتەدى. ادامدىق بولمىسىڭنان ايىرادى. وڭ ەنەرگياڭدى قۋىپ تاستايدى دا، بۇكىل ساناڭدى جاۋىپ، جاۋلاپ، ۋلاپ تاستايدى. سوسىن بولدى قۇتىرعان مىنەز، جىندانعان تىرىلىك،ءمان - ماعىناسىز ءومىردىڭ باتپاعىنا باتاسىڭ دا كەتەسىڭ. اۋرۋ جانداي الاسۇرىپ ومىردەن ەش ءلاززات تاپپاي، بارىنە قارسى بولىپ وتەسىڭ.
ول - جامان اۋىرۋدا دا جامان. سوندىقتان وڭ ەنەرگيامەن ءومىر سۇرۋگە داعدىلانعان ءجون...
سەن، ەگەر، تۇتاس بولمىسىڭدى وڭ ەنەرگياعا تولتىرىپ الساڭ، تەرىس ەنەرگيا كىرەتىن ەسىك ەمەس- اۋ، ساڭلاۋ دا قالمايدى.
مەن، بىلگەنىمدى جازدىم. اقىل ايتپاق ەمەسپىن. ارلى سوزگە ارسىز ۇل عانا جاۋاپ قايراتىنىن جاقسى تۇسىنەمىن!!!

بولات بوپاي ۇلى