Qarqaraly (Óleńder)

/uploads/thumbnail/20170709070605713_small.jpg

Kórkińe kóz súriner - Qarqaraly,

Bir ásem jer ekensiń Arqadaǵy.

Qala ómiri qajytqan júıkeń jasap,

Sherińdi kóńildegi tarqatady.

 

Qaptalyń qalyń orman, sýyń tunyq,

Qarasań bıiginen kóziń tunyp.

Jańǵaq, dánnen sala júr qaltańyzǵa,

Suraıdy kórimdigin tıyn shyǵyp.

 

Túneseń shatyr tigip ormanyna,

Bas qatyrmaı dúnıe jalǵanyna.

Jupar ıis, alýan áýen, juldyz jaınap,

Qaýyshyp bala kúngi armanyńa.

 

Jol júrseń saı órlep súrdekpenen,

Ylǵaldy orman ishine kún ótpegen.

Elik, bulan, arqardyń qut mekeni,

Aıaǵy adamzattyń kirletpegen.

 

Móldir bulaq taý basynan qulap aqqan,

Elitip, syr shertedi bala shaqtan.

Selteńdegen súıkimdi tıynder-aı,

Bazarlyqty balasha ala qashqan.

 

Shydasań eki saǵat ary asasyń,

Aqmamyq bulttarmenen talasasyń.

Saıdy quldap, taǵy bir kóterilseń,

Kóresiń Shaıtankóldiń tamashasyn.

 

Júrmeısiń jartasyna qaraılamaı,

Jaratqan qıystyryp bárin qalaı?!

Kórkine kóziń toımas qaraı-qaraı,

Shaıtankól taý basynda - sharaınadaı.

 

Qydyr daryp, qut qonǵan meken eken,

Shyǵypty neler kósem, neler sheshen:

Qazbek bı, Táttimbet, aqyn Shóje,

Mádı, Ámire, Qasym aqyn qylǵan meken.

 

Saı-salań alýan jemis - tamasha eken,

Taýysýǵa kelgen jan shamasy kem.

Qazaqtyń batyr uly, ǵaryshkeri -

Toqtarda osy óńirdiń balasy eken.

 

"Atyńnan aınalaıyn - Qarqaraly",

Qut qonǵan jer ekensiń Arqadaǵy.

Shyńyńa shyǵyp, sýyńa shomylsamda,

Áıteýir saǵynyshym tarqamady.

 

Jas týraly

 

Balalar bir jasyńda baldaısyńdar,

Qaryn toısa uıqydan bas almaısyńdar.

Qaz turyp táı- táı basyp, tusaý kesip,

Táp- tátti qylyǵyńmen aldaısyńdar.

Eki jasta byldyrlap tiliń shyǵyp,

Ózińshe kóp nárseni sarnaısyńdar.

Úsh jasta aıtqan sóziń el túsinip,

Jaǵalasyp úlkenderden qalmaısyńdar.

Tórt jasta tóbelesip baýyryńmen,

Oıynshyq óziń tańdap alǵaısyńdar.

Aıtqan sóz, júrgen júrisbári kúlki,

Qyzyǵyn otbasynyń jalǵaısyńdar.

 

Jetkende bes jasqa laqtaısyń,

Oıynnan basqany esh unatpaısyń.

Estigen- kórgenińniń bárin surap,

Úlkenmen qurdasyńdaı qyljaqtaısyń.

Ata- anań jasyrǵanyn ap shyǵasyń,

Degndeı balaly úıde syr jatpaıtyn.

 

Kelgende on jasqa oqý oqyp,

Bilim alyp ár kúni qur jatpaısyń.

Ul- qyzy bári seni úlgi tutar,

Jaqsy oqyp, zeıindi bop unap qalsań.

Ata- anań marqaıady maqtan tutyp,

Buıym qurly bolmasa synaqtar san.

 

Kelgende onbes jasqa óreń ósip,

Jańalyq bolsa birer eleńdesip.

Qatar qurby- dosyńnan qalyspaısyń,

Báıgeden ózim jalǵyz kelem desip.

Unatyp ishteı júrgen qyzyń bolsa,

Shyǵady kókeıińdi bir kún tesip.

Mahabbatpa, basqama aıyrmaısyń,

Jylt etken bir sezimge ere ketip.

Ónegeli, sabyrly bol ustamdy,

Jaqsy bolmas jamanmen eregesip.

 

Kelgende jıyrma jasqa jigit bolyp,

Kúdik az, ár kúnińe úmit tolyp.

Qaraısyń jan- jaǵyńa jańa kózben,

Baıaǵy qulyn keziń umyt bolyp.

Zaman basqa, zań basqa, qoǵam basqa,

Seziler myna ómir qyzyq bolyp.

Kelgende jıyrma beske sanań bekip,

Ne jaqsy, ne jamanyn uǵyp bolyp.

Unatyp senim artqan keıbireýler,

Qarsylas dushpan jaqqa shyǵyp bolyp,

 

Ketkenin endi ǵana ańǵararsyń

Aınalańda bir shama bylyq bolyp.

 

Úılenseń otyzyńda balań bolyp,

Júresiń otbasyńa alań bolyp.

Jumystan úıge erte asyǵarsyń,

Qalmaısyń burynǵydaı dala qonyp.

Baqytty sendeı adam bolmas sirá,

Shyqqanda qarsy aldyńnan balań kúlip.

Shat ómiriń  jalǵasar otyz beste,

Áıeliń shyǵarmasa alań qylyq.

Ózińde ardaqtarsyń bolsa sanań,

Jetkizse qulynyńdy adam qylyp.

Ne jetsin ımandy bop tek júrgenge,

Jigitke jaraspaıdy aram qylyq.

 

Saraptap, elektemeı ótkelińdi,

Sezbeısiń qyryqqada jetkenińdi.

Jastyq shaq, bala kúniń buldyr tartyp,

Saǵynyp eske alarsyń ótkenińdi.

Egerde týǵan jerden ketseń shalǵaı,

Kóresiń túsińde ylǵı kók belińdi.

Ózińdi sezinesiń áli jastaı,

Sanańda eles qalyp ótken kúngi.

Artyńa bir qaıyrylyp kóz jiberseń,

Sezesiń kezeń asyp ketkenińdi.

Kelgende qyryq beske qyljaq qalyp,

Baıqastap isqylarsyń shet- shegińdi.

 

Elý tur aman júrseń odan ary,

Altynnyń qadyrsyzdaý qoldabary,

Degendi tipti tereń sezinersiń,

 Jıyrma bes, otyz bestiń óter zary.

Kelseńde elý beske ermin dersiń,

Kúsh- qýat jas kúnińdeı bolsa qane.

Moıynsunbaı kárlikke júrgenińde,

Alpysta ál azaıar odan ári.

Asqanda paıǵambarjas alpys besten,

Oıyn- kúlki, dýmannyń bolmas sáni.

 Kirpideı jıyrlarsyń jylan kórgen,

 Qulaqty shýyldatpaı ketsin ary.

Jetkende jetpis jasqa jer taıanyp,

Ómiriń urpaqpen tek keler máni.

Ul opaly, kelin jaıly bolsa eger,

 Az jegen tamaǵyńnyń bolar dámi.

 

Jetpis bes, odanary seksen keler,

Dám tartpaı, jete almaı júr kóp pendeler.

Bul kúnde zar bolasyń alpys jasqa,

Qarys jer attap bassań ókpeń kúıer.

Bolsa eger nemereler qandaı jaqsy,

Sharshaǵanda qoltyqtap, demep- súıer.

Kempiriń bolsadaǵyqaramaısyń”,

Oılasań jas kúnińdi ishiń kúıer.

Mendaǵy myqty jigit bolǵam deseń,

Mysqyldap bala- shaǵań bári kúler.

Selkildep seksen beske kelseń daǵy,

Ómirden úmitiń bar áli júrer.

 

Toqsan bar, odan assań toqsan bes bar,

Qutqarmas aldyń teńiz, artyńda jar.

Kúndiz- tún ımanyńdy úıirersiń,

Dep: alla janymdy qınamaı al.

Eske alarsyń burynǵym jaqsy edi dep,

Bul kúnde seksenińe bolarsyń zar.

Bel syzdap, aıaq muzdap júrýiń muń,

Dirildep qol- aıaqtan ketedi hal.

Osynyń barlyǵynan aman ótseń,

Júz degen júzý bermes bir teńiz bar.

Sene almaı ólmeı tiri júrgenińe,

Alla aldyna aq jolmen ketkeniń dál.

Sen úshin ómirdiń esh máni bolmas,

Baılyǵyńaltyn, kúmisjınaǵan mal.

Ata - babań barlyǵy ótti oslaı,

Ǵumyrǵa alla bergen qarama sál.

Júz jylyń óte shyǵar júz kúndeı- aq,

Tirlikte saýap jınap qarmanyp qal.

Júz túgil jartysyna jete almaǵan,

Qapyda ketken qansha pendeler bar.

 

Jigitter oılamaıyq kúpirshilik,

Adamǵa ne istetpes tirshilik.

Jetkizbes dúnıeni qýa bermeı,

Jasaıyq jaratqanǵa shúkirshilik.

Tirlikte kómektesip bir- birińe,

Aǵaıyn, týysqanda bolsyn birlik.

Imannan aıyrmasyn esh qashanda,

Aparmas jaqsylyqqa kóńil kirlik.

Týysyń, bala- shaǵań aman júrse,

Mal úshin arazdasyp ókinbelik.

Túısingen biraz jáıdi óleń ettim,

Jastarymyz úlgi alyp, júrsin jyrǵyp.

Kúnámdi keshire kór jaratýshym,

Qapyda haq jolynan ketsem syrǵyp!

 

Nurbaqyt Baırahmetuly

Pikir qaldyrý

Qatysty Maqalalar