Sharýalarǵa arzan paıyzben nesıe beretin «Maksımým» aımaqtyq ınvestısıalyq ortalyǵy 2009 jyly qurylǵan. Onyń «Yrys» dep atalatyn enshiles shaǵyn nesıe berý uıymy bar. Bir ereksheligi, alǵashqysy iri jobalardy qarjylandyrsa, sońǵysy aýyldaǵy usaq fermerlerdi nesıelendirýmen aınalysady. Qos mekeme de – agroónerkásip kesheni sýbektilerin tıisti qarajatpen qamtamasyz etetin oblystyq ákimdiktiń qarjy operatory.
Resmı málimet boıynsha 7 jyl ishinde «Maksımým» arqyly 18 455,7 mln., «Yrystyń» kómegimen 19 180,2 mln., barlyǵyn qosqanda 37 635,8 mln. teńgeniń jobalary qarjylandyryldy. Nátıjesinde aýyldyń jaǵdaıy jaqsaryp, eldi mekenderde shaǵyn jáne orta bıznes órkendep, 32 686 jańa jumys orny paıda boldy. Aýyldarda áleýmettik ahýal túzelip, ekonomıkalyq turaqsyzdyq birte-birte qalpyna kele bastady.
Mal sharýashylyǵyn damytýdyń 2014-2016 jyldarǵa arnalǵan baǵdarlamasyna sáıkes, ústimizdegi jyly 145 shaǵyn jáne orta mal bordaqylaý alańy jobasyn júzege asyrýǵa «Maksımým» 420,5 mln. teńge nesıe qarajatyn bóldi. Sondaı-aq, 16 taýarly-sút fermasyn qurýǵa sharýalarǵa 34,2 mln. teńge kóleminde qarjy berdi.
Aýyl sharýashylyǵy salasy táýekeli mol kásip qataryna jatady. Sondyqtan bolar, ekinshi deńgeıli komersıalyq bankter fermerlik qojalyqtardy nesıelendirýge asa qyzyǵýshylyq tanytpaıdy. Biraq «Maksımým» aımaqtyq-ınvestısıalyq ortalyǵy men «Yrys» shaǵyn nesıe uıymynyń jóni bólek. Joǵaryda keltirilgen mysaldardan qos qarjy ınstıtýtynyń sharýalardy qarajat kózimen qamtamasyz etýde úlken eńbek sińirip jatqanyn ańǵarý qıyn emes. Degenmen, «almaqtyń da salmaǵy bar» demekshi, osy kúnge deıin taratylǵan qomaqty nesıelerdiń qaıtarymy qalaı bolyp jatyr? Sebebi, bıznes bolǵan soń kóptiń arasynan ony dóńgeletip ákete almaıtyndardyń tabylatyny ras qoı. Biraq «Maksımým» AIO basqarmasynyń tóraǵasy A.Danaev bul kúdikti seıiltip tastady. Onyń aıtýynsha, «Maksımým» úlestirgen qyrýar qarjynyń 89,5 paıyzy, «Yrystan» alynǵan nesıeniń 94,2 paıyzy memleket qazynasyna tabys bolyp qaıta oralǵan.
«Maksımým» qarjy ınstıtýty tek nesıe berýmen ǵana shektelmeıdi. Sonymen birge, sharýalarǵa sheteldiń qymbat tehnıkalaryn lızıńke alýǵa kómektesedi. A.Danaevtyń málimdeýinshe, bıylǵy kóktemgi dala jumystaryn oıdaǵydaı atqarý úshin sharýalarǵa kómek retinde «Maksımým» AIO tarapynan 5 mlrd. teńge nesıe qarastyryldy. Ońtústikte irili-usaqty sý qoımalary men kól-toǵandar jetkilikti. Sondyqtan óńirde balyq sharýashylyǵyn qolǵa alýǵa ábden bolady. Osyǵan oraı ákimdik tarapynan «oblysta balyq sharýashylyǵyn damytýdyń 2015-2017 jyldarǵa arnalǵan jospary» bekitildi. Osy jospardyń aıasynda Báıdibek, Shardara, Ordabasy, Túlkibas aýdandarynda jáne Túrkistan qalasynda balyq ósiretin 27 ferma qurý kózdelip otyr. Bul rette, «Maksımým» AIO mamandary jylyna 40 tonna balyq ónimin beretin arnaıy qojalyqtyń tıptik jobasyn jasap shyǵardy. Sonymen qatar, óndiristik qýaty jylyna 650 tonna balyq ónimin quraıtyn 3 jobaǵa 206 mln. teńge nesıe bóldi.
«Maksımým» AIO men «Yrys» mıkroqarjy uıymynyń Shymkenttegi bas keńselerinen bólek, árbir qala men aýdan ortalyqtarynda arnaıy ókildikteri jumys isteıdi. Shalǵaı aýylda turatyn sharýa oblys ortalyǵyna qujatyn arqalap kelip áýre bolmaı-aq, aýdan ortalyǵyndaǵy ókilderi arqyly máselesin sheshe alady.
Ánýar JUMASHBAEV, «Ońtústik Qazaqstan» gazeti.
