Jeltoqsan qaharmany Erbol Sypataev jaıly tyń derekter

/uploads/thumbnail/20170709185413602_small.jpg

Jeltoqsan kóterilisi kezinde alańda alǵan soqqydan kóz jumǵan jas — Erbol Sypataev bolatyn. Ol týraly derekter óte az. Biletinimiz, sol kezdegi Taldyqorǵan oblysynyń Kóktal aýylynda 1964 jyly dúnıege kelgen Erbol Jeltoqsan kóterilisi tusynda Almatynyń energetıka ınstıtýtynyń 2-shi kýrsynda oqyp júredi. Odan ári «QazaqKSR Joǵarǵy Soveti prezıdýmynyń Almaty jáne Qazaqstannyń ózge oblystaryndaǵy 1986 jylǵy Jeltoqsan oqıǵalaryna tıisti baǵa berý jónindegi komısıa korytyndysy» (Apmaty qalasy, 1990 jyl.) derekterine kóz jibersek.

«Taǵy bir qaıǵyly jaǵdaı — alańda basynan jaraqattanyp, keıin qaza bolǵan Almaty energetıka ınstıtýtynyń stýdenti E.M. Sypataevtyń isi. Onyń áke-sheshesi joq, týysqandary ǵana bar. Biraq olar Almatyǵa shaqyrylmaǵan. Qaza týraly anyqtamany aýrýhanadan MQK qyzmetkeri alady. Sosyn ol mılısıa qyzmetkerlerimen birge múrde salynǵan tabytty týysqandary turatyn jerge alyp júredi. Tún ishinde keledi, aldyn ala habarlanǵan týysqandary olardy aldynan shyǵyp kútip alady. Olarǵa jigitti alańda jaraly kúıinde taýyp alǵandaryn, aýrýhanada ólgenin, óltirgen adamnyń belgisiz ekenin, qazir bul ispen prokýratýra aınalysyp jatqanyn túsindiredi. Prokýratýra shynynda da is qozǵady, biraq ol onyń ólimi týraly emes, oqıǵalarǵa qatysy jóninde edi, «aıyptalýshynyń» kazasyna baılanysty is jabylady».

Shaıahmet Orazymbekuly esimdi azamat óz maqalasynda («Zań» gazeti, 14 jeltoqsan, 1997 jyl, «Ol Alańǵa ólim izdep barǵan joq edi») Erbol Sypataev týraly buryn sońdy kezdespegen tyń derekter usynady.

«Syrt kıimderi jyrtylyp, ıyqtaryna tógilgen shashtary qobyraǵan qos boıjetkendi yǵyna alyp qorǵashtaı shegingen Erbol bularǵa qutyrǵan ıtshe aqyryp jetip kelip, ondy-soldy keltegin sermegen saýyttyny aıaqtan shalyp kulatty da, qasyndaǵylarǵa «tez qorshaýdan shyǵalyk» dep qoldarynan jetelep, qarsydaǵy kópqabatty úılerdiń qalqasyna qaraı júgirdi. Bular qarýlylar qorshaýynan júgirip ótip, tar kósheniń boıymen tómen qaraı túse bergende, art jaqtan estilgen zildi daýysqa jalt qarasa, qoldarynda saper kúregi bar eki formaly qýyp keledi eken. Erbol qyzdarǵa: «Eshteńege qaıyrylmaı tez júgirip, úlken kóshege shyǵyp ketińder» degenshe, ókshelep kelip, kózderine qan tolǵan qarýly ekeý bas salyp, Erbolmen aıqasa ketti. Qolyna, ıyǵyna tıgen kúrek soqqylaryna karamastan, arpalysqan Erbol olarǵa birazǵa deıin aldyrmady. Uzynturasyn jambasqa salyp, alyp urdy. Tura bergeni sol edi, basyna sart ete túsken soqqydan áp-sátte kózi qaraýytyp sala berdi. Bar kúshin jıyp, tónip kelgen ekinshi soqqyǵa qolyn tósep úlgerdi. Biraq, aıaǵy taıǵanap, súrinip qulady. Osy sátte ornynan áreń turyp úlgergen uzyntura júgirip kelip, Erboldyń basyna aýyr zatpen salyp qaldy. Qapyda qalgan albyrt jas gúrs etip qulady. Aıaýshylyq pen meıirimdilik ataýlyny umytqan álgi ekeýi bylapyt sózderdi karsha boratyp, qulap túsken Erboldy aıaýsyz tepkiniń astyna aldy. Aýyr soqqylardan Erbol esin joǵaltty. Odan ári ne bolǵanyn bilmeıdi. Esin jıyp, kirpigin kóterýge ǵana shamasy kelgende, baıqaǵany — mańynda turgan aq halatty dárigerler edi.

Aldynda turgan aq halattylarǵa jalyny sónip bara jatqan kózderin qadap jatyp, ol «Qyzdar qutyldy ma eken?» dep oılady. Olarǵa qarap jatyp, ol «Men alańǵa ólim izdep barǵan joq edim ǵoı», «Elim-aı, erteńiń ne bolar eken?» dep qınaldy… 1986 jyly jeltoqsannyń jıyrma úshi kúni Erbol Sypataev nebári 22 jasynda aýrýhanada jaryq dúnıemen qoshtasty.

Iá, ol Alańǵa ólim izdep bargan joq edi…» Erbol Sypataev týraly osyndaı júrek jardy estelikter áli aıtyla jatar degen oıdamyz.

Avtory: Bolatbek Tólepbergen

Qatysty Maqalalar