Eldegi azamattyq soǵystan qashyp, Eýropaǵa baryp, bas saýǵalap jatqan sırıalyqtar kóp dep habarlaıdy 24.kz. Biraq sońǵy kezde Kári qurlyqtan kerisinshe óz erkimen Sırıaǵa jaqyn Túrkıaǵa oralyp jatqandar da az emes. Alǵashqyda mıgranttar Batys elderinen jergilikti turmysqa boı úırete almaı qaıtyp jatatyn. Demokratıasy berik Kári qurlyqta bosqyndardy taǵy qandaı jaǵdaılar mazalaıdy?

Shanlyýrfa qalasy Sırıa shekarasynan 55 shaqyrymdaı jerde ornalasqan. Bul shaharda kórshi elde azamattyq soǵys bastalǵaly halyq sany eki ese artty. Bastapqyda bas saýǵalaǵan sırıalyqtar kóp turaqtamaı Eýropaǵa attanatyn. Alaıda sońǵy ýaqytta Kári qurlyqtan otany – Sırıaǵa jaqyn elge, ásirese, Túrkıaǵa oralyp jatqandar da az emes. Buǵan kóbine dini men diline baılanysty eýropalyq qoǵamǵa boı úırete almaý sebep. Qazir bul qıyndyqqa neofashızm qosyldy. Birer jyl buryn Germanıaǵa turaqtaǵan Feısal ál-Haıal másele ol jaqtaǵy adamdardyń erkin júrip-turýynda emes ekenin aıtady. Qazir bosqyndarǵa Kári qurlyqty jaılaǵan ultshyldyq qaýip bolyp tur.

Feısal ál-Haıal, sırıalyq bosqyn:

- Qazir ol jaqta ásire ultshyldar sırıalyqtardy unatpaıdy. Óıtkeni olar bosqyndar Eýropa men Germanıaǵa ıslamdy alyp kelip, ózderine úlken qaýip tóndire bastady deıdi. Buǵan qosa jergilikti aqparat quraldary da osy elde zańdy buzǵan kelimsektiń aýǵan nemese serbıalyq bolǵanyna qaramastan, sırıalyqtardy aıyptaýǵa daıyn turady.

2015 jyly Shvesıada turyp, keıin Túrkıaǵa oralǵan Metın Korabatyr da Eýropa men AQSH-ta bosqyndar úshin jaqsy jaǵdaı jasalǵanymen, batys qoǵamynda násilshildik beleń alyp turǵanyn aıtady. Al Qurama shtattarda bılik aýysqaly qaýipte ulǵaıdy. Sondyqtan keı mıgranttar bas amandyǵyn oılap, Túrkıaǵa oralýdy jón kóredi deıdi ol.

 Metın Korabatyr, Baspana men mıgrasıa jónindegi zertteý ortalyǵynyń basshysy:

- Germanıa, Shvesıa sıaqty eýropalyq elde bosqynǵa arnalǵan naqty júıe bar. Biraq qazir ol jaqta násilshildik pen ksenofobıa kóp. Al Tramp bılik basyna kele salysymen bul úrdis tipti kúsheıdi. Degenmen bul elderdiń mıgranttarǵa beretin quqyqtyq mártebesi osy olqylyqtyń ornyn toltyratyny kóńilge medeý. Qazir Batys elderinen qaıta oralǵandar týraly naqty sanaq joq. Túrkıa bıliginiń málimetine qaraǵanda 2015 jyly elge aıaq basqan 1 mıllıon sırıalyqtyń 700 myńy Eýropa asqan. Al qazir munda 4 mıllıondaı sırıalyq turyp jatyr. Sebebi túrik jerinde bosqyndar Kári qurlyqtaǵydaı jeńildigi mol quqyqtyq mártebege ıe bola almasa da, erkin jumys istep, nápaqa taba alady. Tipti kishigirim kásibin dóńgeletip otyrǵandar da bar.

Avtorlary: Dáýren Aqashuly, Maqsut Medelhanov