Toı ótti.
Alystan kelgen qonaqtar túgel aýyldaryna qaıtqan. Sháı iship otyrmyz. Men, kúıeýim jáne atam men enem. Usaq balalar baǵana oıynǵa aınalyp ketti. Jas kelin bolyp syzylyp sháı quıyp berip otyrmyn. Samaýryn túgesilýge aınaldy. Ázirge sháı iship boldyq degen habar joq. Qoı, samaýryn jańalaıyn. Ornymnan turýǵa yńǵaılanǵanym sol edi, atam qoıý qońyr daýysymen sóz bastady.
– Qulyndarym sol, bári sátimen, oraıy kelgen tamasha toı boldy. Men sender úshin sonshalyq marqaıyp, maqtanyp otyrmyn. El jabyla maqtap jatyr. Appaq bolǵan kelinimnen aınalaıyn, osyndaı kelin ákep qolymyzdy uzartyp otyrǵan ulymnan aınalaıyn! Endigi oıymdy ózderińmen aqyldassam deımin.
Atam jalpylama sóılegenimen negizgi oıy maǵan qaratyp aıtyp otyrǵandyǵyn júregim sezedi. «Sender ne deısińder» degendeı, aqyl qosqandaı, keńeskendeı bolǵandyǵyna kóńilim ósip qaldy.
– Myna Mellat otymnyń aldy, sýymnyń tunyǵy. Tula boıy tuńǵyshymyz. Ol shesheń ekeýmizdiń osy kúnge qalaı jetkenimizdi kórip, ósip keledi. Qolǵanatym. Ózimizben birdeı qınaldy. Ana kishi uldardy qoıshy. Olar úshin bári birden daıar bola salǵandaı, bári de osylaı bolýǵa tıistideı qabylaıdy. Tek solar erkeleý úshin jaratylǵandaı. Kempir ekeýmiz oılasa kele shańyraqty ustap qalatyn Mellatym bolar dep uıǵaryp otyrmyz. Qulyndarym, osy sózge ne deısińder?
Atamnyń kóp sózinen uqqanym – olar máńgi baqı bizben turady. Birge turamyz! Bundaı «úkimdi» estigende búkil ókpe-qolqam qoparylyp tómen túsip ketkendeı boldy. Belim aınalyp, otyra kettim. Atam áli sóılep otyr.
– Qulynym sol! Mine, ata sózin syılaǵan ınabatty kelin sendeı-aq bolsyn! – Meniń sharasyz otyra ketkenimdi óz sózin syılaǵanym dep sheshipti. Men bar ashýymdy kózime jınap, kúıeýime atyp jibererdeı bolyp qaradym. Ol bolsa ákesi jańa ǵana aıtqan marapatqa basy aınalǵandaı maǵan bar júreginiń nuryn tóge kózindegi mahabbatpen móldireı qaraıdy.
Qaıran arman! Kúıeýimdi jetektep alyp úıden-úıge kóship, páter izdep sabylatyn qalalyq romantıka! Ádire qalǵany-aı! Kózim móltildep, jasqa tolyp ketti. Uıalyp tómen qaradym. Qulaǵym tars bitelgen. Endigi sózdiń birin estimeımin. Tek basymdy ızeı berippin. Enem turyp, samaýrynda áketip, ornyna toq sháınek ákeldi, sháı quıyp otyrmyn. Úırenshikti ádet.
Endi osy bir aıadaı aýylda ómir baqı... Qyryqshaqty úı, bir mektep, bir dúkeni ǵana bar aýylda... Qap, aldap ketken arman-aı! Qaınylarym ósip, qatyn alǵansha júresiń dese de bir jón-aý? Senderdiń qoldaryńnan súıegimiz shyqsyn dep otyrǵan atam men enemdi qaıtemin?
Qurby qyzdarym bári orys. Nemister turǵan poselkede týyp-óstim. Sońǵy sánmen elde joq etegi keń shlápa kıip úlbirep túskenimdi qaıteıin. Maldy tanıtynym bolmasa ony qalaı kútip-baptaıtynynan habarym joq. Qurbylarym aıtatyn «eger jigitiń shyn súıse, seniń aıtqanyńnyń bárin isteıdi» deıtin.
Qane, synap kóreıik, súıetini shyn ba eken?!
– Áı, Mellat, ana shelekti tógip kel!
Súıetini ras bolsa tompańdap baryp tógip keledi. Súımese... (ne degen aqymaqtyq deseıshi?!)
Biraq sol kezde osylaı istegenim ózime durys kórinetin. Al aýylda zińgitteı jigittiń boq shelek kóterip júrýi masqarashylyq, ólimmen teń. Ony men qaıdan bileıin. Qozǵala qoımaǵan kúıeýime jynym kelip, daýysymdy kóterip taǵy digirleı túsemin. Ol estimegen túr kórsetken saıyn ashýym qoza túsedi. Atam jetedi:
– Ol ne, qulynym, qane men-aq tóge salaıyn.
– Mellat deımin, usta ana buzaýdyń basyn!
Enem jetedi:
– Qane, qulynym, men baılaı salaıyn.
Kúıeýime bir buıryǵymdy ótkize almaı men pushaıman bolamyn. Ol bolsa teledıdar kórgen bolyp, ákesi men sheshesiniń ortasynda jáı otyrady. Bilem ǵoı, dáp sol baǵdarlamany qyzyǵyp ta qaramaıtynyn. Men jumsaı bastasam, «sen kimge aıttyń» degendeı áýeli ákesine qaraıdy. Sosyn sheshesine qaraıdy. Bylq etpeıdi-aý, bylq etpeıdi. Qurdastary masqaralap, mazaq etedi dep sodan qorynatyn bolsa kerek.
El ósek qylady eken. «Ana dırektordyń orys kelini (oryssha sóıleımin ǵoı) ata-enesin shıyryp jumsaıdy» dep. Masqara-aı! Qulynymdap turǵan ata-eneme týra qaraı almaımyn. Qarıalarymdy sondaı sózge qaldyrǵanym uıat emes pe? Endi sózime ózimdi qaraýyl qoıýdy uıǵardym. El de ata-enemdi syılaǵandyqtan shyǵar meni kórgen jerde «tórge shyq Sekeńniń kelini» dep turady. «Qulynym-qulynym» deı júrip, ata-enem bárin úıretti. «Bizdiń kúsh-qýatymyz bar kezde dıplom alyp al» dep, qalaǵa oqytyp ta aldy.
Qazirgi ata-enelerge qaraımyn da ózimniń jas kelin bolyp túsken kezimdi eske alamyn. Bireýdiń úlpershekteı jap-jas qyzyn «ony bilmeıdi, muny isteı almaıdy» desip kina taǵyp, shý kóterip jatqandary. Eldiń bári meniń ata-enemdeı bolsa, birde bir jas otbasy ajyrasyp áýre bolmas edi deımin. Myna meniń minim shashymnan kóp bolǵan shyǵar. Sol ata-eneniń jaqsylyǵynyń arqasynda aqar-shaqar úı bolyp, bala ósirip, maqtanyp-aq aıtaıynshy, bir mekteptiń basshysy atanyp júrmin.
Markıza BAZARBAEVA
Pikir qaldyrý