Bul qarjylyq pıramıda jáne vırtýaldy aqsha emes. Krıptovalúta degenimiz - sandyq aqsha tólem quraly. Siz kez-kelgen aqsha aýdarymdaryn jasasańyz bank arqyly nemese kredıttik kompanıa arqyly júzege asady. Meıli telefonǵa birlik, komýnaldy tólemder t.b kóptegen operasıalar deldal (komısıa) arqyly júzege asady. Al krıptovalúta da barlyǵy basqasha.
Jalpy «krıpto» sózin grek tilinen aýdarsaq (qupıa, jasyryn) degen maǵyna beredi. Mysaly siz vatsap jelisi arqyly jazǵan, jibergen habarlamalaryńyz áriptermen ketpeı qaýipsizdik úshin shıfrlanady. Sandyq aqsha dál sol sıaqty. Eń alǵash krıptovalútanyń negizin qalaǵan psevdonım Satosho Nakomoto atty matematık 2009 jyly oılap tapty. Negizi shyn esimi búginge deıin belgisiz jáne ony eshkim kórmegen. Satosho Nakomoto esimin japon tilinen aýdarǵanda "Iasno mysláshıı vnýtrı sıstemy" degen maǵynany bildiredi. Matematıkalyq árbir sheshken algorıtimderdi ol «bıtkoın» dep ataǵan. Satosho Nakomota jasaǵan eń alǵashqy krıptovalúta «Bıtkoın» arqyly jasalǵan birinshi tranzaksıa – 100 myń bıtkoınǵa eki pıssa satyp alynǵan bolatyn. 2009 jyly Bıtkoınnyń baǵasy 0,4 sent bolsa, qazir bir kirpish altynnyń qunynan asyp tústi. ($2495)
Osy rette suraq mynadaı suraq týyndaıdy: Krıptovalútanyń sonshalyqty artyqshylyǵy nede?. Sandyq aqsha degen matematıkalyq algorıtmder arqyly sheshilgen áripter men sandardyń jıyntyǵy. Krıptovalútanyń búginde 3000-ǵa jýyq túri bolsa, eń tanymaly- bıtkoın. Krıptovalúta eshqashan kıbershabýylǵa, xakerlik shabýyldarǵa búlk etpeıdi. Qorǵanysy óte joǵary, myqty. Devalvasıa degen atymen joq. Krıptovalútany kez kelgen álemniń núktesine bir sátte jibere alasyz. Shotyńyzǵa tekseris nemese tranzaksıa jasaý barysynda sizge ESHKİM kedergi jasaı almaıdy. Ol memleketke, ulttyq banke táýeldi bolmaıdy. Baǵynbaıdy. Demek FRS sıaqty sandyq aqshany jeke tulǵalar (emıtent) shyǵarady. Biraq bul múlde basqa valúta. Siz ol aqshany qolyńyzǵa ustaı almaısyz jáne qaltańyzǵa sala almaısyz.
Qazir bıtkoın arqyly Ilon Masktyń «Tesla» elektr-kóligin, Stıv Djobstyń «iPhone» telefonyn, Máskeý syrahanasynan syra ishe alasyz. EýroOdaq bıtkoındi resmı túrde qabyldasa, Japon eli búginde úırenshikti qoldanyp júr. Árıne keıbir adamdar krıptovalúta bolashaqtyń tólem quraly retinde qaraıdy. Al, keıbiri bul júıe álemdik ekonomıkaǵa óz zıanyn tıgizedi dep oılaıdy. Biraq eki tarap ta kez-kelgen tranzaksıa deldalsyz júrse álemdik ekonomıkaǵa tıimdi ekenin joqqa shyǵarmaıdy. Kezinde qoǵam naryqtyq ekonomıkaǵa kóshkende vırtýaldy aqsha júıesine senimsizdikpen, úreımen qabyldap edi, búginde ekiniń biri qoldanady.
Qaseke Nursultan
