Tarazda Turan Álem Bankiniń burynǵy tóraǵasy Erjan Tátishevti óltirdi dep aıyptalyp otyrǵan bıznesmen Murathan Toqmádı isine qatysty sot prosesi jalǵasýda. AQSH-tan kelgen krımınalıs mamandar Erjan Tátishevtiń ólimine baılanysty óz saraptamasyn jasady. Búgin sot otyrysynda táýelsiz sarapshy zertteý qorytyndysymen tanystyrdy, dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttigi Baq.kz málimetine súıene otyryp.
Erjan Tátishevtiń óliminen keıin tórt márte saraptama jasalǵany málim. Biraq, bir qorytyndyda germanıalyq myltyq ózdiginen atylýy múmkin emes dese, endi bireýler olaı bolýy múmkin degen uıǵarymǵa kelgen. Marqum bankırdiń otbasy bul máselege núkte qoıý úshin saraptama salasynda 20 jyldan astam tájirıbesi bar amerıkalyq Maıkl Patrık Merfı, Skott Maıkl Perkıns pen Irıs Dellı esimdi mamandarǵa júgingen. Olar búgin Tarazdaǵy sotqa qatysyp otyr. Otyrysqa sondaı-aq Tátishevter otbasynyń advokaty Evgenıı Iavorskıı qatysýda.
Maıkl Patrık Merfı qylmysty zertteý, onyń ishinde adam ólimin tergeý salasynda 25 jyl jumys isteıtinin aıtty.
«Maǵan osy ólimdi zertteý usynysy tústi. Sol sebepten sot-saraptamalyq top qurdym. Men osy toptyń jetekshisimin. Topta medısınalyq, krımınaldyq, qan tańbalaryn zertteıtin sarapshylar jumys istedi. Biz qazaqstandyq polısıa qyzmetimen jumys istep, qajetti aqparat jınadyq. Qylmys bolǵan jerge de bardyq. Barlyq sarapshylar óz zertteýin júrgizip, qorytyndysyn jasady. Meniń negizgi jumysym - oqıǵanyń sebebin anyqtaý. Osy oqıǵa jaıly aıtsam, adam (Erjan Tátishev - avt.) art jaqtan atylǵan. Qarý oǵan ádeıi baǵyttalǵan. Al janynda otyrǵan adam ony óltire almaıdy. Júrgizýshi alǵa qarap kele jatqanda óltirilgen. Buǵan oqtyń ushý baǵyty men marqumnyń alǵan jaraqattary dálel. Qarý óte qymbat bolǵan. Bundaı qarý eshqashan ózi atylmaıdy. Biz osy qarýdy tazalaıtyn adammen sóıleskende, ol qarýdyń jaǵdaıy jaqsy bolǵanyn aıtty. Osy oqıǵadan keıin qarý polısıada da tekserilgen. Olar da qarý ózdiginen atpaıdy degen. Qarýdyń serippesin baspasa, ol ózdiginen atylmaıdy. Qarý keıinnen bireýmen ózgertilgen», - dedi Maıkl Patrık Merfı.
Jýyrda sot prosesinde Tátishev abaısyzda óltirildi dep taný úshin qarýǵa mehanıkalyq ózgeris jasalǵany belgili boldy. Osylaısha, qarý ózdiginen atyldy degen qorytyndy shyqqan. Ózgeris jasaǵan kýágerden de jaýap alynǵan edi.
Maıkl Patrık Merfıdiń aıtýynsha, Erjan Tátishev qasaqana óltirilgen. Sebebi, qarý oǵan ádeıi baǵyttalyp, ol óltirgen adamnyń qolynda qalǵan. Al, abaısyzda jasalǵan qylmys bolsa, qarý qoldan qulap, basqasha jatýshy edi.
Atap ótsek, keshe sot otyrysynda taraptar oqıǵa ornynda túsirilgen vıdeomen tanysty. Vıdeoda Toqmádı Tátishevti qalaı óltirgenin kórsetti.
Búgin sot-medısınalyq sarapshy Anatolıı Vasılevten jaýap alyndy.
Almaty qalasy boıynsha Sot saraptamasy ınstıtýtynyń sot-medısınalyq sarapshysy Anatolıı Vasılev - 2004 jyly Tátishevtiń ólimine baılanysty keshendi saraptama júrgizgen mamandardyń biri.
Sarapshynyń aıtýynsha, sol kezde keshendi saraptamamen birneshe adam aınalysqan. Al, ózi medısına qyzmetkeri retinde zertteý júrgizgen.
«Men marqumnyń terisi men kıimderin zerttedim. Jaraqat alǵan adamnyń oq tıgen jeri - basynda oq kúıesiniń izderi qalǵan. Svıteri men kúrteshesin de zerttedim. Olar da ys bolǵan. Zertteýler nátıjesinde ystyń quramynan qorǵasyn anyqtaldy. Oq tym jaqyn jerden, 10-15 sm qashyqtyqtan atyldy dep aıtýǵa bolady. Marqumnyń basyna oq oń jaq tusynan atylǵan», - dedi Vasılev.
Maman 2004 jyly barlyq zertteýshiler birlese jumys atqarǵan deıdi. Qarýdy Kısılev zerttegenin de jetkizdi.
«Kısılev qarýdy jan-jaqty zerttedi dep senimmen aıta alamyn. Ol qarýdy rezeńke balǵamen jan-jaqtan soqylap, basqa da zertteý túrlerin jasap kórdi. Osylaısha, oq ózdiginen atylmaıdy degen qorytyndyǵa keldi. Qarý jańa bolǵan. Ári, «Zaýr» degen búkil álemge áıgili qarý ekenin bilemiz. Kısılev bul qorytyndyny sýdıa men Toqmádıdiń advokatyna kórsetti. Biraq, advokat bunymen kelispeıtinin aıtty. Keıinnen men qosymsha saraptama jasalǵanyn estidim. Onyń qorytyndysy boıynsha qarý ózdiginen atylýy múmkin delingen eken. Sol kezde sotta Bishmanov ta (Bishmanov - Sot saraptama ortalyǵynyń basshysy - avt.) qarý eski bolǵandyqtan ózdiginen atylady degen bolatyn. Biz árıne bunymen kelispedik. Kısılev te óz zertteý jumysyn qorǵady. Men keıinnen taǵy saraptamalar jasady dep estidim. Biraq, olar jaıly men bilmeımin», - dedi Vasılev.
Al, qarýǵa keıinnen saraptama jasaǵan sarapshylardyń biri - Mıhaıl Lomakın sotta qarýdyń sý jańa bolǵanyn aıtady. Onyń aıtýynsha, qarý 2003 jylǵy.
«Bul baǵaly qarý bolǵandyqtan oǵy da dál tıedi. Ózin syılaǵan kez kelgen ańshy ańǵa shyqqanda qarýyn saılap alady. Eshqashan nashar qarýmen barmaıdy. Bundaı qarý óte uzaq qyzmet etedi. Ol kúnine 100 ret oq atsa da kem degende 25 jyldan astam ýaqyt boıy qyzmet etýi tıis», - dedi Mıhaıl Lomakın.
Atap ótsek, búgin adam ólimin tergeý salasynda 25 jyl jumys isteıtin Maıkl Patrık Merfı qarý ózdiginen atylmaıtynyn, Erjan Tátishev ádeıi óltirilgenin aıtty. Jáne de búgin sarapshylar - Skott Maıkl Perkıns pen Irıs Dellıden jaýap alyndy.
Jýyrda sot prosesinde Tátishev abaısyzda óltirildi dep taný úshin qarýǵa mehanıkalyq ózgeris jasalǵany belgili boldy. Osylaısha, qarý ózdiginen atyldy degen qorytyndy shyqqan. Ózgeris jasaǵan kýágerden de jaýap alynǵan edi.
Sondaı-aq, keshe sot otyrysynda taraptar oqıǵa ornynda túsirilgen vıdeomen tanysty. Vıdeoda Toqmádı Tátishevti qalaı óltirgenin kórsetti.
Eske salsaq, Tarazda Turan Álem Bankiniń burynǵy tóraǵasy Erjan Tátishevti óltirdi dep aıyptalyp otyrǵan bıznesmen Murathan Toqmádı isine qatysty sot prosesi ótip jatyr. Osylaısha, 14 jyl burynǵy qylmys qaıta tekserilýde. Al, 11 jyl buryn bıznesmen Toqmádı dál osy qylmysy úshin jazadan sytylyp ketken bolatyn. Sol kezde qylmys abaısyzda jasaldy delinip, Murathan Toqmádı Taraz qalalyq sotynyń 2007 jylǵy 3 qyrkúıektegi úkimimen bir jylǵa bas bostandyǵynan aıyrylyp, raqymshylyqpen jazadan bosatyldy. Bul is boıynsha tergeý amaldary men sottar 3 jylǵa sozylǵan edi.
2017 jylǵy 12 maýsymda Almatydaǵy arnaıy operasıa barysynda «QazStroıSteklo» JSHS bas dırektorynyń keńesshisi Murathan Toqmádı ustaldy. Bıznesmen «Iri kólemdegi múlikke ıe bolý maqsatynda bopsalaý» baby boıynsha qylmys jasady degen kúdikpen quryqtalyp, úsh jylǵa bas bostandyǵynan aıyryldy. 2017 jylǵy qazanda KTK arnasynan kórsetilgen fılmde Toqmádı Erjan Tátishevti óltirgenin moıyndap, bankırdiń kózin Muhtar Áblázovtyń tapsyrysymen joıǵanyn aıtty. Sondaı-aq, Áblázovten Tátishevti óltirý úshin 2 transhpen 4 mln dollar kóleminde syıaqy alǵanyn da jasyrmady. Osylaısha, Muhtar Áblázov Erjan Tátishevtiń óliminen keıin Turan Álem Bankiniń basshylyǵyna kelgen. 2018 jylǵy 16-aqpanda Jambyl oblystyq sotynda Toqmádıden jaýap alynyp, ol osy aıtqandaryn rastady.
