Segizinshi mamyrǵa deıin halyqaralyq izdeýde bolǵan Jomart Ertaev iri kólemdegi qarajatty qaltasyna basty degen aıyppen tutqyndaldy. QR İİM baspasóz qyzmeti usynǵan derekterge súıensek, ol Interpoldyń suranysy boıynsha Máskeýdiń qaq ortasyndaǵy joldyń boıynda ustalǵan. Qazir kásipkerdi Qazaqstanǵa ekstradısıalaý máselesi talqylanyp jatyr. Al búgin Ertaevtyń Reseı azamattyǵyn suraǵany belgili boldy. Buǵan deıin de bir ret isti bolǵan azamatty ustaý úshin túrli áreketter jasalǵan. Alaıda qylmystyq izdestirý toby kásipkerdiń turaqty ornyn taba almaı, biraz ábigerge túsken.

Jomart Ertaevtyń Qazaqstandaǵy birneshe banktiń jumysyna zor yqpaly bar ekeni anyqtalyp otyr. Onyń qamaýǵa alynýy elimizdegi bank aksıonerleri úshin es jıdyratyn oqıǵa sanalady. Osyǵan deıin prezıdent Nazarbaev eldegi Eksımbank, Qazaqbank jáne Astana Banktyń jaǵdaıy jóninde: «Bank menedjerleri basqarý jumystaryn durys júrgizbeı, ábden qaryzǵa batqan», — degen bolatyn. Qazaqbank-tyń jumysynyń álsireýin bank ókilderi 2013-2016 jyldardaǵy «sapasyz nesıelermen» baılanystyrady. Ol kezde bankti Jomart Ertaev pen Ibragım Baqyt basqarǵan edi. Al Astana banki óz jaǵdaıynyń táýir ekenin málimdegen. Alaıda qarjy  operasıalaryn oryndaý barysynda eki apta ishinde Astana banki tehnıkalyq defoltqa ushyraı jazdady. Demek, prezıdenttiń ótkir syny jaǵdaıdyń qanshalyqty ýshyǵyp ketkenin dáleldep berdi degen sóz.

Ertaev ustalǵan soń Ulttyq bank dereý ózge bankterge 400 mıllıard teńge kóleminde kómek kórsete alatynyn málimdedi. Bul rette Ulttyq bank depozıtti ýaqytynan buryn alatyndarǵa arnalǵan aıyppul men depozıt kiristerin ulǵaıtatyn  jınaqtaýshy salymyn engizýdi talap etip otyr. Bul klıentterdiń bankten jappaı bas tartýynyń aldyn alady deıdi qarjy mamandary.

Ulttyq banktyń mundaı kómek kórsetý nıeti – qysyltaıań kezeńde bank qazynasyna qomaqty qarajat salatyn aksıonerlermen ýaǵdalastyqqa qol jetkizgendiginiń anyq kórinisi. Bul kómekke alǵashqy bolyp qol jetkizetin bankterdiń qatarynda prezıdenttiń synyna ushyraǵan Astana banki de bar.

Ulttyq banktiń bul áreketine Máskeýde isti bolyp jatqan qazaqstandyq Jomart Ertaevtyń qandaı qatysy bar?

Bul oqıǵa qazyna qarajatyn qaltasyna basyp, izin sýytqan bank aksıonerlerin jazalaýǵa bel býǵan Nazarbaevtyń batyl sheshimderiniń biri, memleketter arasyndaǵy alys shaqyrymdar qylmyskerlerdi quryqtaýǵa kedergi keltire almaıdy, deıdi sarapshylar.

Jaqynda ustalǵan reseılik bankır Vladımır Antonovtyń tergeý barysynda bergen jaýaby boıynsha Jomart Ertaev Qazaqstan, Reseı, Belarýs jáne Latvıa elderiniń qazynasyna qol suqqany úshin de kináli dep tabyldy. Belgili saıasatker Talǵat Qalıevtyń Telegram kanalynda kórsetken derekterine sáıkes, Ertaev isinde zardap shegýshilerdiń qatarynda Qulybaevtar áýleti de bar eken. Máskeýde onyń Sentr Kredıt bankimen, Inbankpen jáne reseılik iri ınvestorlardyń biri Aleksandr Kláchınmen baılanysy anyqtaldy.

Ertaev Qazaqstan men Reseıdegi qolma qol aqshasyz tranzıttiń kóleńkeli kóshbasshysy sanalady. Ol reseılik BAQ sońǵy jyldary qomaqty qarajatty jymqyrǵany jóninde jarysa jazǵan Sergeı Magınniń ornyn basyp, Ortalyq bank tóraǵasynyń keńesshisi Alekseı Sımanovskııdiń jan-jaqty qoldaýyna ıe bolyp kelgen.

Derekkózge sensek, prezıdent kóleńkeli ekonomıka kóshbasshylaryn qamaýǵa buıryq bergen. Nátıjesinde Reseıdegi qashqyn kásipkerlerdi birtindep tutqyndaý qolǵa alynǵan. 2018 jyldyń 19 naýryzynan bastap  FQQ (FSB) men EQQ (SEB) atalmysh operasıalardy qarqyndy oryndap jatyr.

Iaǵnı Qazaqstannyń bank sektoryn jappaı qurylymdyq tártipke keltirý jumystary júrip, qarjy salasynda basqasha dáýir bastalatynyn baıqaý qıyn emes.

2009 jyly Aláns Banktyń basqarma tóraǵasy bolǵan Ertaevqa qarjy polısıasy 1,1 mlrd dollardy qoldy qyldy degen aıyp taǵylǵan edi. «9 aı abaqtyda ne úshin jatqanymdy ózim de bilmeımin», — degen Jomart Ertaevtyń basyna arada 10 jyl ótken soń taǵy da bult úıirildi. Úıirilgen bulttyń seıiletin túri baıqalmaıdy. Sebebi taǵylǵan aıyp kóp. Ertaevtyń ustalýy qazaqstandyq bankterge aýyr tıgenin joǵaryda atap óttik. Jyl basynda «aksıonerlerdi basymyzǵa shyǵardyq» dep Ulttyq bank tóraǵasy Danıar Aqyshevqa shúılikken Nazarbaevtyń synynyń astarynda osyndaı iri qylmyskerlerdi quryqtaý jospary turǵanyn eshkim ańǵarmady.