(Ierýsalımde AQSH elshiligin ashqan Aq úıdiń aǵa keńesshisi Ivanka Tramp jáne AQSH-tyń qarjy Mınıstri Stıven Mnýchın. Birdeı ýaqytta Gazadaǵy jaǵdaı)
Izraıldyń Gazaǵa shabýyly saldarynan Túrkıada 3 kúnge jalaý túsirildi, dep jazady Qamshy.kz jergilikti aqparat kózderine súıenip.
Gaza men Izraıl shekarasy mańyna palestınalyqtar shatyrlar tigip, Nekbe (úlken zulmat) kúnine qarsylyq sherýin ótkizgen. «Mıllıondar marshy» atalǵan sherýdi Izraıl áskerleri qarýly shabýylmen basqan. Oqıǵa saldarynan bireýi sábı jıyny 59 palestınalyq qaza tapsa, 2771 adam jaralanǵan. Olardyń arasynda ondaǵan jýrnalıs bar. Atalǵan sherýdi AQSH-tyń Izraıldegi elshiligin Tel-Avıvten Ierýsalımge kóshirýi órshite túsken. Álemniń 46 elinde josparlanǵan protestke Izraıl shabýylyn Túrkıa bastaǵan birneshe el terror dep baǵa berdi. Al, AQSH elshiliginiń Ál-Qudysqa kóshirilýin Ulybrıtanıa, Reseı, Germanıa, Mysyr, Iran sıaqty alpaýyt elder jáne birqatar arab elderi, halyqaralyq uıymdar aıyptap, turaqsyzdyqqa bastar qadam dep baǵalady.
Aıta ketsek, Nekbe kúni - Izraıl 1948 jyly qurylǵan soń Palestına jeriniń jergilikti palestınalyq turǵyndardan tazalanýyna nazar aýdarǵan bir kún. Sol kezde Izraıldiń qurylýy jarıalanǵan eldi-mekenderde ómir súrgen jergilikti turǵyn sanynyń 85 paıyzdan astamy aýyldary men aýdandarynan ketýge májbúrlengen. Bosatylǵan jerler jermen-jeksen etilgen. Kúshtep aıdalǵandar ornyna evreı turǵyndar ornalastyryldy. Akra men Haıfa sıaqty tarıhy mańyzy bar Palestına qalalary bosatylyp, izderi joıyldy. Shamamen 700 myńnan astam adam súrginge ketti. Jurtsyz qaldyryldy.
Qurylýy josparlanǵan Izraıldyń keleshegi úshin aımaqty palestınalyqtardan tazalaý saıasaty táýelsizdik aldynda bastalǵan bolatyn. 30 naýryz ben 30 mamyr kúnderi arasynda 200-ge jýyq palestınalyqtyń aýyly basqynshylyqqa ushyrap, jergilikti turǵyndar kúshtep kóshirildi. Izraıldiń táýelsizdigi jarıalanbaı turǵanda, turǵyn sanynyń jartysy jurtsyz qaldyryldy.
Izraıl basqynshylyǵyna ushyraǵan jerlerden palestınalyqtardy tazalaý saıasaty táýelsizdiktiń artynan jalǵasa berdi. Izraıl shekaralary ishindegi jerlerden palestınalyqtardy alystatý 1950 jyldarǵa deıin jalǵasty. Ketkenderdiń qaıta oralýyna ári kúsh qoldanyp, ári zańdy joldarmen kedergi jasaldy. 1956 jylǵa deıin úıine qaıtyp oralǵysy kelgen 5 myń palestınalyq Izraıl qaýipsizdik kúshteri tarapynan jábirleýdiń qurbany boldy. Shyǵarylǵan jańa zańdarmen jurtsyz qaldyrylǵan palestınalyqtarǵa azamattyq quqy berilmedi. Múlikteri men jerleri qoldarynan tartyp alyndy.
Palestınalyqtar jyl saıyn ári Izraıldiń resmı táýelsizdik kúni, ári Nekbe kúni bolǵan 15 mamyrda bas qosady. Izraıldegi sherýlerge evreı adam quqyqtary belsendileri de qoldaý berip keledi.
Biraq «aımaqtaǵy jalǵyz demokratıa» retinde atalǵan Izraıl Nekbe kúnin «zańsyz» dep jarıalaǵan zań jobasyn 2012 jyly qabyldady. Izraıldiń resmı málimdemesine qaraǵanda, bul eske alý kúni Izraıldiń «Evreı memleketin moıyndamaý» degen maǵynaǵa keledi. Sondaı-aq qýanysh pen baqyt kúni bolýǵa tıisti bir kúnniń aza tutý kúni dep atalýyna qarsy shyǵady.
Ashyq túrde sóz erkindigine jatpaıtyn bul zańǵa qarsy Atazań sotyna jasalǵan shaǵymdar qabyldanbady. Sondyqtan Izraıl úkimeti bul sherýlerdiń aldyn alý úshin jyl saıyn qoldan kelgendi aıamaıdy. Qazir BUU-na tirkelgen 5 mıllıonnan astam palestınalyq bosqyn bar.
