Endeshe, ustazynyń sómkesine baqa sa­latyn, synyptasyna sıany rogatkamen atatyn, balyqqa baryp, kórshiniń aýyn «urlaıtyn», irgeles aýyldaǵy beıtanys úıde búldirshindi aldap soǵyp, etin jep, qymyzyn iship ketetin Qojanyń qylyqtaryn sarapshylardyń «qoǵamǵa jat já­ne quqyqqa qarsy is-áreketter» dep baǵala­masyna, fılmniń basty keıipkerin uzyn­tura Sultannyń temeki tartýǵa úı­reýin – «psıhotroptyq nemese eseńgire­tetin zattardy paıdalanýǵa túrtki bolý» dep tappasyna, tipti basty qos keıipker­diń úıden qashyp, el kezýin – «qańǵybas­tyqpen shuǵyldaný» dep aıyptamasyna kim kepil? Suraq kóp. Sondyqtan bolsa kerek, osy zańdy pysyqtaıtyn jumys tobyna je­tek­shilik etetin ultjandy de­pýtat Aldan Smaıyl, osy toptyń keshegi ótken otyry­synda, daý týǵyzar kóptegen pozısıalar boıynsha sheshim qabyldaý­dy keıinge qaldyrdy, ol Májilistiń Zań­nama jáne sot-quqyqtyq reforma ko­mı­tetine álgi bap­tardy jáne solarǵa qatysty depý­tat­­tardyń engizgen túzetýlerin ma­mandarmen jeke qarap, biryńǵaı ustanym-baılam túzýdi usyndy. Otyrys barysynda birqatar depý­tat­tar balalardy teris aqparattardan qor­ǵaýda batystyq ozyq úlgilerge súıenýdi, tipti keıbiri Reseıdiń osynyń aldynda qabyldanǵan zańynyń jaqsysyn alýdy usynǵan. Biraq jumys tobynyń jetekshisi Batysqa jaltaqtaýdyń jaqsylyq ákel­meıtindigin uǵyndyrdy: – Meniń shoshıtyn birdeńe bar, – dedi áriptesterine qaıyrylǵan Aldan Smaıyl. – Osy zańdy talqylaǵanda esterińizde bol­synshy! Taıaýda ǵana Fransıa parla­menti bir jynysty nekelerdi maquldady. Amerıka prezıdenti kandıdat bolǵanda, sondaıdy jaqtap shyqty. Endi eldi osyǵan deıin jetkizbeý úshin birdeńe isteýimiz kerek! Osy zańnyń maǵynasy da sol. Eýro­pa–Eýropa degende, onyń jetken jeri jańaǵy bolyp otyr. Masqara! Fran­sıa parlamenti búkil adamzatqa qarsy, Allanyń jaratylysyna qarsy sheshim qabyldady. Osydan keıin shoshynasyń. Osydan keıin bizdiń qolda bar múmkindikti myna zańǵa engizýimiz kerek. Eshteńeden qaltyramaı, jasqanbaı. Eýropa demek, elimizdiń Syrtqy ister mınıstrligi EQYU-nyń BAQ bostandyǵy jónindegi ókili D.Mıatovıch ofısiniń osy zań jobasyna qatysty túsiniktemesin joldapty. Onda eýropalyq osy uıym tart­qan sarapshy: «atalǵan zań jobasy senzýra retinde baǵalanýy múmkin tyıymdar men shekteýlerdi endirýge jol ashady» degen «ortaq qorytyndyǵa» kelipti. Demek, bul qujat aınalasynda alda talaı pikirtalastar júretinge uq­saıdy. Bul zańnyń qabyldanýyn keshiktirýi múmkin taǵy bir qyzyqty jaıt málim bol­dy: jumys tobynyń jıynynda onyń jobasynyń orys tilindegi mátinine qa­tysty keıbir túsinbeýshilikter týyndaǵan. Munyń mánisi mynada bolyp shyqty: «Balalardy densaýlyǵyna jáne damýyna zıan keltiretin aqparattardan qorǵaý týraly» zań jobasy – qazaq tilinde jazylǵan zań eken! Keıin ony orys tiline aýdarý kezinde sáıkessizdikter ketkendigi habarlandy. Osy oraıda aýdarmashylar­ǵa jumys tabylyp otyr. Bul zańnyń tyıymdary tek telearna, radıo jáne baspasózge ǵana emes, ınter­netke de taralýy múmkin. Osyǵan baıla­nysty jobadaǵy biraz bapty «oryndaý múmkindiginiń jetispeýshiligine oraı», alyp tastaý usynylǵan. Buǵan jumys toby­nyń jetekshisi qarsy shyqty. «Jal­py, kodtaý arqyly balanyń teris aqpa­rattardy kórý múmkindigin shekteýge bo­lady,– dedi Aldan Smaıyl. – Bul – teh­nı­kalyq jaǵynan múmkin dúnıe. Al ony ata-analardyń barlyǵy birdeı isteı ala ma, joq pa, ol – basqa másele. Biraq zań­-da osyny bekitemiz be, joq pa, má­sele sonda». Depýtattyń pikirinshe, balasynyń «jo­ǵarǵy, aqparattyq» quralynda ál­gindeı «súzgini» ornata almaıtyn ata-ana­larǵa provaıderler kómekke kelýi qajet. «Internetten habar taratatyndardyń ózderi balalardyń bálenbaı ýaqytta kórýine, taǵy basqalaryna óz tarapta­rynan shekteý qoıa alady. Sondaı keli­simder bar» degen Aldan Smaıyl mı­nıstrlik ókiline buryldy: «Mysaly, Má­denıet jáne aqparat mınıstrligi Qa­zaqstandaǵy ınternet taratýshylarmen osyndaı kelisimge otyra alasyzdar. On­daı múmkindik bar. Eýropada 32 iri ın­ternet-provaıderlermen kelisimge otyr­ǵan: «balalarǵa mynadaı-mynadaı aqpa­rattardy kórsetýge múmkindik ber­meısizder» dep. Myna másele sodan alynyp otyrǵan dúnıe. Endeshe, nege Qazaqstanda múmkin emes?! Bári múmkin!» dep short kesti top basshysy. Eldos SENBAI Aıqyn