"Qazaq handyǵyna 550 jyl" shyǵarmashylyq báıgesine!

İ   

Jadnama

                                                           « İshim ólgen , syrtym saý!»

• Abaı Qunanbaev

  Soq dabyldy, Saq urpaǵy, Saltanat qur rýh bıi! Men ańsaǵan álemime jetele, Meniń janym erkindikpen etene! Buıdalanba býaldyr bul mezgilge, Bir Qudaıdan bylaıǵyny kózge ilme. Kúlteginge qashalǵan, Orhonǵa oıyp jazylǵan, Aspan tekti armanyńdy esińe al. Kúligińe qonǵanyńdy esińe al. Qulanjalyn qus jolyna taratyp, Mańdaıyna temir qazyq qadatyp, Kekilin aıǵa súıdirip, Tuıaǵyn ottaı kúıdirip, Kún túbine barǵanyńdy esińe al! Quldyq uryp quıttaı qıyrshyǵyna, Ant etip qyltandaıyn shyrpyǵa, Ana dala urpaǵy-aý, Jal ústinde týdyń da, Qom ústinde eseıdiń. Sen myzǵasań qolamtańdy kimniń qoly kóseıdi. Keshegi anaý babanyń, Sahaba tekti sardary, Qudaıy ǵana qorǵany. Búginginiń kindik tusta «ımany», Saltanaty, bar sanaty, jıǵany. Kórpesiniń jylylyǵyn ulyqtap, Ólkesiniń ulylyǵyn umytqan.   ýa, Ǵun uly, kún uly! Kókjıegin keýdesimen kúzetken. Emirense toń jibitken izetpen. Ashýynan aı úrikken, Tatýyna maı irikken. Adyrnasyn alty qulash sozdyrǵan, Atqan oǵyn otpan shyńǵa ozdyrǵan. Qabaǵyda kún batyp, Kirpiginde tań atqan. Eńseligi súıemdeı, Shekeligi shoqpardaı. ýa, dúrıa! Dúrlerim! Tek, turqymdy túgendep júr kim meniń?! Sarqytyń ba, sadaǵań ba myna jurt, «Jańa», «Shala», «Kelgen», «Ketken» bilmedim, Tegim meniń kim dedim. Aldaspanyń aspan tilip, Buzdyǵanyń bult kóshirgen dańqyńdy, Tabanyńnyń astynda , Jeti qurlyq jıyrylǵan dańqyńdy, Jumyr jerdiń bıi bolǵan dańqyńdy, ýáı, myna maýyqqan maımyl bastylar, Tas edennen izdep júr, Ǵımarattan izdep júr, Jıǵan  attan izdep júr. Sharanasyn nekesiz shaıqaǵandy «Biz» dep júr, Tasyń túgil taýyńdy jaıpaǵandy «Siz» dep júr, Ár taısada «qartaımaı» sylanǵandy «Qyz» dep júr, Kóleńkeni «Quz» dep júr, Ólekseni «Tuz» dep júr.   Qaıda, qaıda keshegi, Kerbez, kerim Kelinder, Sút betiniń dıdary, Sýdy uıaltqan Begimder?! ýa, Qaıda qut qursaq, jaqut jatyr analar, Aq kımeshek astynda ar kúzetken danalar. Senen de kóshti bir baqyt, Jaýlyǵyńdy julmalap, Aq shashyńdy tuldatyp.   eı, Eńsegeı eldiń ulany! Esińe al tegińdi izdeseń, Aıbatyńdy aıǵa asyrǵan, Erliktiń altyn jyrlaryn. Saq pen Skıf túsynda, Dnepr men Dnestr tabanyńda turǵanyn. Úısin, Qańly, Alan bop, Qorǵady týǵan qundaǵyn. Ulys pen rý tusynda, Osynaý dala tulpardyń tuıaǵynda týlady. Handyqtardyń tusynda, Keýdesi kerim dalańnyń kek, antymen shýlady. Kereı men Jánibek tusynda, Qaýashaq atyń búr jardy, «Qazaq» dep handyq qurǵandy, Basyńa baǵyń tunǵandy.   ýa, Bes ǵasyr, bes ǵasyr! Esemdi bergen des ǵasyr. Esip bir endi sóıleıin, Qarshyǵa qustyń tilimen, Boz jýsannyń nilimen. Kereı, Jánibek babamnyń, Baıraq etip ataǵyn, Baqan etip saqalyn. Qasymdaı erdiń jolymen, Esimdeı dúrdiń izimen, Táýkedeı tekti til qatyp, Abylaıdaı arystyń aqyl demin ańqytyp, Keneniń ketken kegine , Qanymdy qosyp bir qasyq, Qobyzymnyń únine, Júregimdi syzdatyp.   beý, Qulyn sózim qudaı bar! Zapyran zarym unaı qal, Kóshe jady qyzym men iriń kózdi ulyma. Yndyndaryn semirtken, «Shaıtanhana» shýyna. Jemsaýyna jınaǵan, Qarashanyń obalyn, Qolqasyna tyǵyn bol, Quzǵyn qulqyn qoǵamnyń. beý, Tylsym jyr, silkin bir! Qanynda bolsa qozdatshy, Boıynda bolsa bozdatshy, Buıyqqan meniń rýhymdy.   ıa, JARATQAN, JAPPAR HAQ! Jaınamaz ettim jyrymdy, Janazam ettim muńymdy, Qalamap edim synýdy, Qalaǵan edim uǵýdy. Qulqynmen birge qurymaı, Ultymmen birge tynýdy. Tamshydaı janym mólt etken, Kirpine onyń ilýli. Oısyrap jurttan jan shyraı, Qamshydaı ǵumyrym búgildi. ıa, RAHMAN, RABBYM! Tańyma jalǵa túnimdi, Rýhymnyń meniń ultymnyń, Shalqaıǵan basyn shyńǵa ozdyr, Eńkeıgen basyn ete kór, Sájdege ǵana sunýdy.          

II

Qazaqstan

                                              «Kóktem de keldi, minekı, Qazaqstanǵa!

                                               Men senbeımin Qazaqstanǵa sengenniń

                          basynan baza ushqanǵa!»

                                                                                       -Tólegen Aıbergenov

  Jartasynda jańǵyryqqan zar ǵumyr, Jýsanyna sińgen qanym alqyzyl. Arılerden áldılegen, Fánıdegi jalǵyzym!   Yqylymnan syr hattaǵan, Rýhymdy qundaqtaǵan, Myń jylatyp, myń jubatyp, Kirpigimdi qurǵatpaǵan, Jalǵyzym!   Qynaly bel, kók balbalym, Záý shyńdarym, shatqaldarym, Sendersińder opaly uldyń, Otan atty Joq pen Bary.   Laılasa kim kıeń urar, Ardyń appaq bulaǵysyń. Qara qazaq balasyna, Jasyl shardyń jumaǵysyń.   ýa, Jalǵyzym, jalǵyzymsyń! Jalǵyz tilek, jalǵyz únsiń. Jalǵyz maǵyna, jalǵyz áspet, Jalǵyz arqaý, jalǵyz kúnsiń.   Aınalǵanda dańqyń nurǵa, Asqaryńa talpynýda, óreniń, Paıǵambardaı bedeliń. Kóleńkeli qastaryńnyń Sybaǵasy tór emsese – kór ólim!   ýa,qundaǵym, qut besigim! Japparynan jarylqanǵan jalǵyzym, Táý ettim men Táńirge, Topyraǵyńnan tatqanymda nandy úzim, Mańdaıyma jaqqanymda tań nuryn, Baqyt bolyp baqtaryńda qaldy izim! Jalǵyzym!   Tólegen Mellat  1983 jyly dúnıege kelgen. «Qyraýly kóktem» , «İńir» jyr jınaqtarynyń avtory. Halyqaralyq, Respýblıkalyq  jyr  dodalarynyń  júldegeri. Qazirgi ýaqytta Almaty qalasynda ustazdyq qyzmet atqarady.