Argentına astanasy Býenos-Aırestte ótken úlken jıyrmalyq elderiniń kezdesýinde tórtkúl dúnıe kóz tigip otyrǵan prezıdent Tramp pen Shı tóraǵanyń kezdesýi boldy. Eki jaqty kezdesý nátıjesinde 2019 jyldyń 1 qańtarynan bastap 267 mlrd dollarlyq saýda sommasyna salynýǵa josparlanǵan 25% kedendik salyq ázirshe sol 10% kúıinde qaldy. Tek aldaǵy úsh aı ishinde eki jaqty jumys tobynyń selbesip jumys isteýimen jalǵasy qarastyrylatyn, zertteletin boldy. Eger sol úsh aı merzim ishinde AQSH tarapynan qoıylǵan sharttarǵa Qytaı tarapy sáıkestilik tanytpaǵan jaǵdaıda, josparlanǵan 25 paıyzdyq kedendik salyq salynatyn boldy.
Kezdesýde tolyqqandy nátıjeniń bolmaıtynyn bárimiz bilip otyrdyq. Sebebi uzaq jyldardan beri qordalanyp qalǵan ónerkásip jáne aýylsharýashylyǵy salalary boıynsha eksport jáne ımport, tehnıkalardy paıdalaný quqyǵy, zıatkerlik menshik,qyzmet kórsetý,ǵalamtordy paıdalaný máseleleri sekildi kúrmeýi kóp qurylymdyq júıedegi máselelerdiń bir retki kezdesýde sheshimin taýyp ketýi múmkin emes edi. Qalaı bolmasyn, bul «saýda soǵysynda» AQSH tarapynyń desi basyp turǵan sekildi. Óıtkeni óz aıtqanyna kelispese salyqty arttyratynyn aıtyp otyr.
«Eger úsh aı ishinde kelisimge kelmese qalaı bolady?» – mine bul óte mańyzdy taqyryp. Asa aýqymdy máseleler bolǵandyqtan qysqa ǵana úsh aı ishinde eki tarap ortaq múddelerin qorǵaıtyn kelisimge keledi dep aıtý qıyn. Sebebi, AQSH tarapy Qytaı ekonomıkasynyń qurylymdyq júıesine ózgeris jasaýdy talap etedi. Bul jaǵdaıda Qytaı úkimeti ekonomıkanyń qurylymdyq júıesin qaıta jasaýǵa tıisti bolady, al bul Qytaı úshin tarıhı sheginispen birdeı úderis. Alǵan betinen qaıtpasa, AQSH-tyń salatyn salyǵy Qytaı ekonomıkasyn tyǵyryqqa tireýi múmkin. Qalaı bolmasyn, Qytaı bıligi eki ottyń ortasynda qalǵandaı kúı keshýde. Bul ekonomıkalyq qaqtyǵystyń AQSH ekonomıkasyna, ásirese aýylsharýashylyq salasyna aıtarlyqtaı áser eteri anyq. Sol úshin AQSH úkimeti de bul ekonomıkalyq qaqtyǵystyń tym uzaqqa sozylyp keterine múddeli emes. Biraq kedendik salyqtyń 10 paıyz kúıinde qalýy jáne onyń 2019 jyly úsh aı kóleminde ǵana saqtalýy men eger eki jaqty kelisim jaraspaǵanda, onyń 25 paıyzǵa ósýi, AQSH úkimetiniń, ekonomıkasynyń bul qaqtyǵysqa shynymen daıyn ekendigin jáne soǵan tótep bere alatyndaı múmkindiginiń baryn kórsetetindeı. Budan burynǵy kezderi 25 paıyzdyq salyqtyq ósim múmkindik retinde qarastyrylsa, endi kelesi jyly úsh aıdan soń naqty is-shara bolyp tabylatyny anyq boldy.
Kelisimniń úsh aı merzimge sozylýy eki eldiń aldaǵy taǵy qandaı saıasatqa baratynyn kórsetkendeı. Donald Tramptyń AQSH-ty dúnıejúziniń nómiri birinshe el etip saqtaýǵa baryn salýy, Qytaımen bolǵan «saýda soǵysynda» alǵan betinen qaıtpaıtyndyǵyn kórsetedi. Al el ishi men syrtynan birdeı saıası jáne ekonomıkalyq qysymǵa birdeı tap bolyp otyrǵan qazirgi Qytaı bıliginiń osy ýaqyt ishinde qalaı is-sharalarǵa barary beımálim. Ony aldaǵy ýaqytta kóremiz.
Qaster Sarqytqan,
Abaı atyndaǵy QazUPÝ ustazy
