At basyndaı altyn berseń de, kirýge ruqsat bermeıtin jer betindegi 10 jer týraly estip pe edińiz? Estimedińiz de, oqymadyńyz da ma? Endeshe, Qamshy.kz aqparat agenttigi oqyrmandar nazaryna dál sondaı 10 jerdi usynady.
Bul jerlerge tipti jer sharyndaǵy eń baı adamdardyń ózine kirýge tyıym salynǵan. Býnkerler, qupıa aımaqtar, araldar, jerasty zerthanalary... Osynyń bári de adam balasynyń qyzyǵýshylyǵyn oıatary anyq. Atalmysh kórikti jerlerdiń báriniń de ózine tán qupıaǵa toly tarıhy bar.
1.Jylan araly
Atlant muhıtyndaǵy Keımada-Grandı aralynda, Brazılıa jaǵalaýyna jaqyn ornalasqan aral. Bul - jer sharyndaǵy eń ýly jylannyń biri – araldy botrops tirshilik etetin birden bir meken. Olardyń popýlásıasyn saqtap qalý úshin araldy máńgilikke jaýyp tastaǵan.
Alaıda, bılik basyndaǵylar aralǵa kirýge tyıym salý arqyly tek joǵalyp ketý qaýpi tóngen jylannyń bul túrin saqtap qalýdy ǵana oılaǵan joq, sonymen qatar, adamdardyń da qaýipsizdigine alańdady. Sebebi, bul aralda ár jer qaýip-qaterge toly. Bir sharshy aýmaqqa kem degende bir jylannan jetedi.
2. Búkilálemdik tuqym saqtaıtyn qoıma
Úlen qoıma Norvegıada ornalasqan. Onyń tereńdigi 140 metr. Kúzet qyzmeti tipti tań qaldyrarlyq. Olaı bolýy beker emes. Sebebi, qoıma ishinde ártúrli mádenıettiń júz myń mıllıon tuqymy saqtalǵan. "Qoıma ǵalamdyq apat bola qalǵan jaǵdaıda" dep, aldyn ala saqtyq sharasy retinde salynǵan. Bul qoımada jer sharyndaǵy árbir eldiń óz bóligi bar.
3.Sın Shı Hýan-dı qabiri
1974 jyly tabylǵan ımperator Sın Shı Hýan-dıdiń qabiri sol kúıde ashylmady. Onyń ashylýyna qarsylyq bildirgen belsendiler kóp boldy. Olardyń paıymdaýynsha, qazba jumystary kezinde ǵylym men tarıh úshin baǵa jetpes qundy jádigerlerge zıan tıip nemese múldem qurtyp alýy múmkin.
4.Súrtseı araly
Bul jer Islandıa mańyna ornalasqan. Ol birneshe jerasty janartaýlarynyń bir mezette birge atqylaýy nátıjesinde paıda bolǵan. 1963 jyldan beri bar. Aýmaǵy 3 sharshy shaqyrymdaı. Onyń aıaqastynan paıda bolýy jer sharyndaǵy talaı ǵalymnyń qyzyǵýshylyǵyn oıatty. Súrtseı araly jer sharynda tirshiliktiń qaıda paıda bolǵanynyń aınymas úlgisindeı. Bul úrdiske kedergi jasamas úshin ol jerge bógde adamdarǵa kirýge tyıym salynǵan.
5. №51 aýmaq
2013 jylǵa deıin AQSH bıligi áldebir №51 aýmaq bar degen qandaı da bir qaýeset pen kez kelgen dáleldi barynsha jasyrýǵa tyrysty. Ondaı eshbir jer joq dep kesip aıtyp júrdi.
Búginde ol jer jer sharyndaǵy eń jabyq jáne qupıaǵa toly áskerı baza. Ol Las-Vegastan 135 sharshy shaqyrym jerde ornalasqan. Atalmysh aýmaq kez kelgen jańa qarýdy synaýǵa jáne áskerı synaqtar ótkizýge taptyrmas oryn bolyp tabylady. Rastalmaǵan aqparattar kózine súıensek, aýmaq bógdeǵalamsharlyqtardyń ǵarysh kemesiniń apatqa ushyraǵan jerinde paıda bolǵan. Sol sebepti, ol jerdi búkil álem nazarynan barynsha jasyrýǵa tyrysqan.
6. Soltústik Sentınel araly
Úndi muhıtynyń jaǵalaýynda ornalasqan. Sol jerdi meken etetin aborıgender úshin ol ózgelerge jabyq aral. Olarǵa órkenıet áli kúnge deıin jetpegen. Sol sebepti, úndi bıligi taıpa ómirine aralaspaýǵa sheshim qabyldady. Araldy tolyqtaı sharpyǵan alapat sýnamı bolǵan kezde aral turǵyndaryna kómek kórsetý úshin aralǵa arnaıy ushaqtar jiberildi. Alaıda aborıgender olarǵa tas laqtyryp, sadaqpen atqan. Bul áreketterimen olar óz ómirlerine aralaspaý kerektigin ashyq aıtqandaı boldy. Sodan bastap úndi bıligi ol araldy tyıym salynǵan dep jarıalap, qaıta aıaq basqan emes.
7.Lasko úńgiri
Búl úńgir – Fransıa aýmaǵynda ornalasqan tabıǵı qubylys. Úńgirdiń qabyrǵalarynda 17 myńjyldyq tańǵajaıyp ári qaıtalanbas erekshe sýretter bar. Uzaq ýaqyt boıy Lasko úńgiri saıahattaýshylarǵa taptyrmas keremet jer boldy. Biraq ýaqyt óte kele sýretter ózdiginen joǵala bastady. Onyń sebebi, adamnyń tynysynan bólinetin kómirqyshqyl gaz ekeni anyqtaldy da, úńgirge bógde jandarǵa kirýge tyıym saldy.
8.Morgan araly
Ońtústik Karolına jaǵalaýynda qaýipti bir jer bar. Ol - Morgan araly. Ol jerde maımyldyń keminde 5 myńy tirshilik etedi. Olar munda Pýerto-Rıko adamdarynyń arqasynda ákelingen. Bastapqyda ushyq aýrýymen birnesheýi ǵana aýyrsa, búginde bul barlyq maımylǵa juqqan. Adamdardyń aralǵa kirýine qatań tyıym salynǵan. Sebebi, adam da atalmysh aýrýdy juqtyryp alýy yqtımal.
9.Vatıkannyń qupıa muraǵaty
Rım Papasynyń jeke kitaphanasynda kitap óte kóp. Ol Vatıkan qabyrǵalarynda ornalasqan jeke muraǵatynda saqtalǵan. Bir sóresiniń óziniń uzyndyǵy – 90 sharshy shaqyrymdy quraıdy. Ókinishke qaraı, rastaı almaı otyrǵan aqparatqa sensek, kitaptar men materıaldardyń teń jartysy kúlli álemnen jınalǵan okkýlttyq (soqyr senim) ádebıetten quralǵan.
10.Nııhaý araly
Sonaý 1864 jyldan bastap aral bóten eshkimdi kirgizbeıtin Robınsondar otbasynyń ıeligine ótip ketken. Munda ǵalamtor da, baılanys quraldary da, jol da, kólik te, dúken de joq. Qýat kózin kún sáýlesinen alady. Araldan ketken týystary aralǵa tek shaqyrtý arqyly ǵana qaıta kire alady.
Derekkóz: prikolno.cc
Aýdarǵan: Maqpal Sembaı
