Búgin, 2 qyrkúıekte Qazaqstan prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan halyqyna joldaý joldady dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi. "Syndarly qoǵamdyq dıalog – Qazaqstannyń turaqtylyǵy men órkendeýiniń negizi" dep atalǵan joldaýdyń tolyq mátini Aqorda saıtynda jarıalandy.

"

Qurmetti otandastar!

Qurmetti depýtattar, úkimet músheleri!

Barshańyzdy jańa parlamenttik maýsymnyń bastalýymen quttyqtaımyn!

Biz elimizdiń jańa tarıhyndaǵy mańyzdy beleske jaqyndap kelemiz.

Otyz jylǵa jýyq ýaqyt buryn halqymyz óziniń Táýelsizdigin jarıalap, babalarymyzdyń ǵasyrlar boıy ańsaǵan armanyn oryndady.

Osy ýaqyt ishinde Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń basshylyǵymen elimiz álemdegi bedeldİ ári ornyqty memleketke aınaldy.

Baıandy birligimizdiń arqasynda táýelsizdigimizdi nyǵaıtyp, halqymyzdyń jaǵdaıyn jaqsartýǵa jol ashtyq.

Bul jasampazdyq pen ilgerileý, beıbitshilik pen kelisim kezeńi boldy.

Elimizdiń damý jolyn búkil álem moıyndap, qazaqstandyq, ıaǵnı  Nazarbaev modeli dep atady.

Qazir bizge Táýelsizdiktiń jetistikterin eselep, elimizdi damýdyń jańa sapaly kezeńine shyǵarý múmkindigi berilip otyr.

Biz buǵan Elbasy saıasatynyń sabaqtastyǵyn saqtap, júıeli reformalar júrgizý arqyly qol jetkize alamyz.

Ózderińizge belgili, osynyń bári meniń saılaý aldyndaǵy baǵdarlamamnyń negizi boldy.

Qazir memlekettik organdar ony júzege asyrý úshin tıisti jumystar júrgizýde.

Men halyqqa bergen ýádelerimdi mindetti túrde oryndaımyn.

V nasheı rabote sledýet ısqodıt ız neobhodımostı polnoı realızasıı Pátı ınstıtýsıonalnyh reform ı Plana Nasıı, razrabotannyh Elbasy. Sledýet vozobnovıt rabotý sozdannoı ım Nasıonalnoı komıssıı po modernızasıı.

Dalee hotel by vyskazat svoı soobrajenıa po realızasıı nashıh obshıh zadach, v chastnostı, moeı predvybornoı platformy.

İ. SOVREMENNOE EFFEKTIVNOE GOSÝDARSTVO.

Obeshannaıa mnoı polıtıcheskaıa transformasıa býdet postepenno ı neýklonno osýshestvlátsá s ýchetom ınteresov nashego gosýdarstva ı naroda.

Mırovoı opyt svıdetelstvýet o tom, chto vzryvnaıa, bessıstemnaıa polıtıcheskaıa lıberalızasıa prıvodıt k destabılızasıı vnýtrıpolıtıcheskoı sıtýasıı ı daje k potere gosýdarstvennostı.

Poetomý my býdem osýshestvlát polıtıcheskıe reformy bez «zabeganıa vpered», no posledovatelno, nastoıchıvo ı prodýmanno. Nash fýndamentalnyı prınsıp: ýspeshnye ekonomıcheskıe reformy ýjenevozmojny bez modernızasıı obshestvenno-polıtıcheskoı jıznı strany.

«Sılnyı Prezıdent – vlıatelnyı Parlament – podochetnoe Pravıtelstvo». Eto eshe ne svershıvshıısá fakt, a sel, k kotoroı my doljny dvıgatsá ýskorennymı tempamı.

Eta formýla polıtıcheskoı sıstemy ıavláetsá osnovoı stabılnostı gosýdarstva.

Nasha obshaıa zadacha – voplotıt v jızn konsepsıý «Slyshashego gosýdarstva», kotoroe operatıvno ı effektıvno reagırýet na vse konstrýktıvnye zaprosy grajdan. Tolko pýtem postoıannogo dıalogavlastı ı obshestva mojno postroıt garmonıchnoe gosýdarstvo, vstroennoe v kontekst sovremennoı geopolıtıkı.

Poetomý neobhodımo podderjıvat ı ýkreplát grajdanskoe obshestvo, vovlekat ego v obsýjdenıe naıbolee aktýalnyh obshegosýdarstvennyh zadach s selú ıh reshenıa.

Imenno dlá etogo sozdan predstavıtelnyı po svoemý sostavý Nasıonalnyı Sovet obshestvennogo doverıa, kotoryı býdet rabotat po rotasıonnomý prınsıpý. 

V blıjaıshee vremá vsem nam predstoıt osýshestvıt sledýıýshıe mery.

Pervoe. Prodoljıt proses partıınogo stroıtelstva.

Partıa «Nur Otan», blagodará nashemý Lıderý ı ee Predsedatelú Nýrsýltaný Abıshevıchý Nazarbaevý, posledovatelno vypolnáet nelegkýıý ı otvetstvennýıý mıssıý vedýsheı polıtıcheskoı sıly strany.

My doljny sotrýdnıchat ı s drýgımı polıtıcheskımı partıamı ı dvıjenıamı, provodáshımı konstrýktıvnýıý polıtıký na blago obshestva.

Osnovnye problemy, volnýıýshıe nashe obshestvo, doljny obsýjdatsá ı nahodıt svoó reshenıe ımenno v Parlamente ı v ramkah grajdanskogo dıaloga, no ne na ýlısah.

Depýtaty mogýt ı doljny polzovatsá svoımı zakonnymı pravamı, v tom chısle napravláá zaprosy v Pravıtelstvo po zlobodnevnym problemam ı trebýıa ot nego prınátıa konkretnyh mer.

V to je vremá otnoshenıa mejdý zakonodatelnoı ı ıspolnıtelnoı vlastámı doljny byt vzaımoývajıtelnymı, delovymı, bez ıskýsstvennoı konfrontasıı.

Kak Glava gosýdarstva, vıjý svoıý zadachý v tom, chtoby sodeıstvovat razvıtıý mnogopartıınostı,polıtıcheskoı konkýrensıı ı plúralızma mnenıı v strane.

Eto vajno dlá stabılnostı polıtıcheskoı sıstemy v dolgosrochnoı perspektıve.

Predstoıashıe vybory v Majılıs Parlamenta ı maslıhaty doljny sposobstvovat dalneıshemý razvıtıý mnogopartıınoı sıstemy v strane.

Vtoroe. Effektıvnaıa obratnaıa sváz s naselenıem.

Obshestvennyı dıalog, otkrytost operatıvnoe reagırovanıe na nýjdy lúdeı ıavláútsá glavnymı prıorıtetamı v deıatelnostı gosýdarstvennyh organov.

V Admınıstrasıı Prezıdenta sozdan otdel, kotoryı býdet sledıt za kachestvom rassmotrenıa gosorganamı obrashenıı grajdan, prınımat po nım operatıvnye mery.

Zachastýıý lúdı vynýjdeny obrashatsá k Prezıdentý vsledstvıe «glýhoty» ı zakrytostı chınovnıkov v sentre ı na mestah. 

Neodnokratnye jaloby na nespravedlıvostreshenıı v kakoı-to sfere oznachaıýt sıstemnye problemy v konkretnom gosorgane ılı regıone. Teper k etomý sledýet otnosıtsá ımenno tak, ı prınımat sootvetstvýıýshıe reshenıa. 

S selú povyshenıa effektıvnostı raboty gosslýjashıh nýjno prıvlech v ıh rády podgotovlennye molodye kadry.

V to je vremá, nachınaıa s 2020 goda my prıstýpım k postepennomý sokrashenıý chıslennostıgosýdarstvennyh slýjashıh, a vysvobodıvshıesá sredstva napravım na materıalnoe stımýlırovanıe naıbolee poleznyh rabotnıkov.

K 2024 godý kolıchestvo gosslýjashıh ı rabotnıkov naskompanıı sledýet sokratıt na 25 prosentov.

Trete. Sovershenstvovanıe zakonodatelstva o mıtıńah. 

Soglasno Konstıtýsıı nashı grajdane obladaıýt pravom svobodnogo voleızávlenıa.

Eslı mırnye aksıı ne presledýıýt sel narýshenıa zakona ı pokoıa grajdan, to nýjno ıdtı navstrechý ı v ýstanovlennom zakonom porádke davat razreshenıa na ıh provedenıe, vydelát dlá etogo spesıalnye mesta. Prıchem, ne na okraınah gorodov.

No lúbye prızyvy k nekonstıtýsıonnym deıstvıam, hýlıganskıe aksıı býdýt presekatsá v ramkah zakona. 

Tórtinshi. Qoǵamdyq kelisimdi nyǵaıtý.

Áleýmettik jáne etnıkalyq toptar arasyndaǵy kelisim – búkil qoǵamnyń birlesken eńbeginiń nátıjesi.

Osyǵan oraı, saıası úrdisterdi saralap, birligimizdi nyǵaıta túsý úshin naqty sharalar qabyldaý kerek.

Qazaq halqynyń memleket quraýshy ult retindegi rólin bekemdep, etnosaralyq tatýlyq pen dinaralyq túsinistikti qalyptastyra berýimiz qajet.

Bizdiń ustanymymyz: El birligi – onyń áralýandyǵynda!

Edınstvo nasıı v ee mnogoobrazıı!

Elimizdegi etnıkalyq toptardyń tili men mádenıetin damytýǵa jaǵdaı jasaı beremiz.

Qazaq tiliniń memlekettik til retindegi róli kúsheıip, ultaralyq qatynas tiline aınalatyn kezeńikeledi dep esepteımin.

Biraq mundaı dárejege jetý úshin bárimiz dańǵaza jasamaı, jumyla jumys júrgizýimiz kerek.

Sondaı-aq, til úlken saıasattyń quraly ekenin de umytpaǵan jón.

Belsendi azamattyq qoǵam qurý úshin úkimettik emes uıymdardyń bedelin arttyrý qajet dep sanaımyn.

Sondyqtan, jaqyn arada Azamattyq qoǵamdy damytýdyń 2025 jylǵa deıingi tujyrymdamasynázirlep, qabyldaýymyz kerek.

Keler jyly atalyp ótetin  mańyzdy mereıtoılar men eleýli oqıǵalarǵa daıyndyq jumystary bastaldy.

Endigi jyly bárimiz ál-Farabıdiń 1150 jyldyq, Abaı Qunanbaıulynyń 175 jyldyqmereıtoılaryn atap ótemiz.

Mereıtoı barysynda ysyrapshyldyqqa jol bermeı, ǵulama tulǵalarymyzdyń eńbekterin halyq arasynda dáripteýimiz kerek.

Sondaı-aq, eń mańyzdy merekege – Táýelsizdiktiń otyz jyldyǵyna baılanysty tıisti is-sharalardy iske asyrýymyz qajet.

El ómirindegi osyndaı eleýli oqıǵalar jas urpaqty naǵyz otanshyldyqqa tárbıeleýge jol ashady dep senemin.

II. OBESPECHENIE PRAV I BEZOPASNOSTGRAJDAN.

Klúchevym faktorom ýsılenıa zashıty prav grajdan ı ıh bezopasnostı ıavláútsá glýbokıe reformy sýdebnoı ı pravoohranıtelnoı sıstem.

Neobhodımo osýshestvıt rád sereznyh mer po ýlýchshenıý kachestva sýdebnyh reshenıı.

Pravo sýdı na vynesenıe reshenıa, ısqodá ız zakona ı vnýtrennıh ýbejdenıı, ostaetsá nezyblemym. Odnako sledýet provestı tshatelnyı analız sýdebnyh reshenıı, obespechıt edınoobrazıe sýdebnoı praktıkı.

V pýblıchno-pravovyh sporah prı objalovanıı reshenıı ı deıstvıı organov vlastı grajdane zachastýıý nahodátsá v neravnyh ýslovıah. Ih vozmojnostı nesoızmerımy s resýrsamı gosapparata.

Poetomý neobhodımo vnedrenıe admınıstratıvnoı ıýstısıı, kak osobogo mehanızma razreshenıa sporov, nıvelırýıýshego etý raznısý.

Vpred prı razreshenıı sporov sýd býdet vprave ınısıırovat sbor dopolnıtelnyh dokazatelstv, otvetstvennostza sbor kotoryh, lájet na gosýdarstvennyı organ, a ne na grajdanına ılı bıznes.

Vse protıvorechıa ı neıasnostı zakonodatelstva doljny traktovatsá v polzý grajdan.

Hotel by takje ostanovıtsá na sledýıýshem vajnom voprose.

My otoshlı ot chrezmernyh repressıvnyh mer ı jestkoı karatelnoı praktıkı pravosýdıa. Vmeste s tem v strane vse eshe ımeıýt mesto mnogochıslennye tájkıe prestýplenıa.

My ývleklıs gýmanızasıeı zakonodatelstva, prı etom ýpýstıv ız vıdý osnovopolagaıýshıe prava grajdan.

Nýjno v srochnom porádke ýjestochıt nakazanıe za seksýalnoe nasılıe, pedofılıý, rasprostranenıe narkotıkov, torgovlú lúdmı, bytovoe nasılıe protıv jenshın ı drýgıe tájkıe prestýplenıa protıv lıchnostı, osobenno protıv deteı. Eto moe porýchenıe Parlamentý ı Pravıtelstvý.

Nedavnıe tragıcheskıe sobytıa vskrylı ı problemý brakonerstva, kak opasneısheı formy organızovannoı prestýpnostı.

Brakonery ekıpırovany, voorýjeny, chývstvýıýt svoıý beznakazannost Tolko v etom godý ot ıh rýk pogıblı dva ınspektora po ohrane jıvotnogo mıra.  

Nedavno byla presechena prestýpnaıa deıatelnostbandy brakonerov na ozere Markakol v Vostochno-Kazahstanskoı oblastı.

Eto tolko edınıchnye slýchaı, no brakonerstvo pýstılo glýbokıe kornı, v tom chısle prı popýstıtelstve pravoohranıtelnyh organov. Brakonery bezjalostno ýnıchtojaıýt prırodý – nashe nasıonalnoe bogatstvo.   

Porýchaıý Pravıtelstvý v techenıe dvýh mesásev prınát bezotlagatelnye mery po ýjestochenıý sootvetstvýıýshego zakonodatelstva.

S povestkı dná ne sqodıt vopros sıstemnoı borby s korrýpsıeı.

Neobhodımo vosstanovıt antıkorrýpsıonnýıý ekspertızý proektov normatıvnyh pravovyh aktov sentralnyh ı mestnyh organov s ýchastıem ekspertov ı obshestvennostı.

Sledýet zakonodatelno ı normatıvno reglamentırovat otvetstvennostpervogo rýkovodıtelá vedomstva, v kotorom proızoshlo korrýpsıonnoe prestýplenıe.

Nado takje predýsmotret strogýıý otvetstvennostsotrýdnıkov samıh antıkorrýpsıonnyh organovza nezakonnye metody raboty ı provokasıonnye deıstvıa. Im ne doljno byt mesta v sledstvennoı praktıke.

Prınsıp prezýmpsıı nevınovnostı doljen soblúdatsá v polnom obeme.  

Odnoı ız samyh aktýalnyh zadach ostaetsá polnosennaıa reforma pravoohranıtelnoı sıstemy.

Obraz polısıı, kak sılovogo ınstrýmenta gosýdarstva,  býdet postepenno ýhodıt v proshloe, ona stanet organom po okazanıý ýslýg grajdanam dlá obespechenıa ıh bezopasnostı. 

Na pervom etape neobhodımo do konsa 2020 goda reorganızovat rabotý Komıteta admınıstratıvnoı polısıı. Eto nýjno sdelat kachestvenno ı bez kampaneıshıny.

Effektıvnostraboty polıseıskıh zavısıt ot prestıja samoı polıseıskoı slýjby.

Na reformý MVD býdet napravleno 173 mlrd. tenge v techenıe treh sledýıýshıh let.

Etı sredstva poıdýt na povyshenıe zarabotnoı platy, arendý jılá, sozdanıe sovremennyh front-ofısov polısıı po prınsıpý SONov.

Osoboe vnımanıe býdet obrasheno na voprosy zashıty grajdan ot prırodnyh ıavlenıı ı tehnogennyh avarıı, kotorye, k sojalenıý, stalı chastym ıavlenıem ne tolko v nasheı strane, no ı vo vsem mıre.

V etoı sfere doljny rabotat professıonalnye kadry.

Porýchaıý Pravıtelstvý povysıt oklady sotrýdnıkov grajdanskoı zashıty v ramkah sredstv, vydeláemyh na reformý MVD, ı napravıt na etı selı porádka 40 mlrd. tenge.

Pered namı stoıt zadacha formırovanıa boesposobnoı armıı na osnove novoı konsepsıı.

Sobytıa v Arysı pokazalı, chto v Voorýjennyh Sılah nakopılıs seróznye problemy.

Nýjno, nakones, ýporádochıt vse voennye rasqody, ýkrepıt fınansovýıý ı obshýıý dısıplıný v armıı. V to je vremá sledýet povyshat prestıj voennoı slýjby, materıalnoe osnashenıe voorýjennyh sıl.

Ýkomplektovannaıa professıonalno podgotovlennymı, predannymı Rodıne ofıserskımı kadramı ı voennoslýjashımı, nasha armıa doljna byt gotova k otrajenıý ýgroz bezopasnostı strany v novyh geopolıtıcheskıh realıah.

III. QARQYNDY DAMYǴAN JÁNE INKLÚZIVTİ EKONOMIKA.

Qazaqstan ekonomıkasy jahandyq sıpattaǵy qıyndyqtarǵa qaramastan alǵa ilgerilep keledi.

Jyl basynan beri onyń ósimi ortasha álemdik kórsetkishten joǵary boldy.

Eger qajetti qurylymdyq ózgeristerdi júzege asyrsaq, 2025 jylǵa qaraı ishki jalpy ónimniń jyl saıynǵy turaqty ósimin 5 paıyzǵa jáne odan da joǵary deńgeıge jetkizýge bolady.

Ekonomıkanyń damýyna tyń serpin berý úshin Úkimet pen Prezıdent Ákimshiligi otandyq jáne sheteldik sarapshylardyń barlyq jumystaryn muqıat saralaýy qajet.   

Elbasy usynǵan 2050 jylǵa deıingi uzaq merzimdi damý strategıasyna jáne Ult Josparyna sáıkes birqatar qurylymdyq mindetterdi iske asyrýymyz kerek.

Birinshi. Shıkizatqa baılanǵan mentalıtetten bas tartyp, ekonomıkany ártaraptandyrý.

«Bilim ekonomıkasy», eńbek ónimdiligin arttyrý, ınovasıany damytý, jasandy ıntellekti jahandyq damýdyń negizgi faktorlaryna aınaldy.

Indýstrıalandyrýdyń úshinshi besjyldyǵyn júrgizý barysynda buryn jiberilgen qatelikter men olqylyqtardy eskerýimiz kerek.

Bul máseleler boıynsha meniń barlyq tapsyrmalarymdy, eskertpelerimdi Úkimet tolyq oryndaýǵamindetti.

Eńbek ónimdiliginiń naqty ósimin kem degende 1,7 esege arttyrýymyz kerek.

Elimizdi óńirdegi kóshbasshy retinde tanytyp, Ortalyq Azıadaǵy bedelimizdi arttyrý – strategıalyq mindet.

Bul – Elbasy aıqyndaǵan saıası baǵyt-baǵdarymyz.

Vtoroe. Povyshenıe otdachı ot kvazıgosýdarstvennogo sektora.

Nashı gosýdarstvennye kompanıı prevratılıs v gromozdkıe konglomeraty, mejdýnarodnaıa konkýrentosposobnostkotoryh vyzyvaet somnenıa.

V seláh sokrashenıa neopravdannogo prısýtstvıa gosýdarstva v ekonomıke mnoıý bylo prınáto reshenıe o vvedenıı moratorıa na sozdanıe kvazıgoskompanıı.

Nam nýjno ponát, kakov realnyı vklad Fonda nasıonalnogo blagosostoıanıa v rost blagosostoıanıa naroda za proshedshıe 14 let s momenta sozdanıa Fonda.  

Pravıtelstvo vmeste so Schetnym komıtetom v tróhmesáchnyı srok doljny provestı analız effektıvnostı gosýdarstvennyh holdıńov ı naskompanıı.

Kvazıgosýdarstvennye kompanıı zachastýıý konkýrırýıýt mejdý soboı na odnom pole. V sfere jılıshnoı polıtıkı, naprımer, odnovremenno rabotaıýt 7 gosýdarstvennyh operatorov, ı eto tolko na sentralnom ýrovne!

Kolıchestvo gosýdarstvennyh kompanıı mojno ı nýjno sokratıt.

Prı etom sledýet akkýratno podhodıt k deıatelnostı goskompanıı, rabotaıýshıh v strategıcheskıhsektorah.

Kontrol gosýdarstva nad nımı doljen sohranıtsá. V protıvnom slýchae, vmesto gosýdarstvennyh monopolısov my polýchım chastnyh monopolısov so vsemı vytekaıýshımı otsúda posledstvıamı.

Pravıtelstvý neobhodımo sıstemno ı predmetno zanımatsá voprosamı senoobrazovanıa ı tarıfov. Eto kasaetsá ı tovarov ı ýslýg estestvennyh monopolısov. Ne sekret, chto seny v nasheı strane vysokıe – ot prodýktov pıtanıa ı odejdy do stoımostı razlıchnyh ýslýg.

Naprımer, vyzyvaet voprosy, pochemý avıabılety osnovnogo avıaperevozchıka po naıbolee vostrebovannym marshrýtam gorazdo doroje, poroı do 30%, chem v Evrope?! Chem obosnovana sravnıtelno vysokaıa stoımostýslýg nashıh aeroportov?

Pochemý stoımostavıatoplıva dlá ınostrannyh perevozchıkov v kazahstanskıh aeroportah vyshe, chem dlá otechestvennyh?

V rezýltate avıasıonnaıa otrasl Kazahstana teráet svoıý mejdýnarodnýıý konkýrentosposobnost snıjaetsá tranzıtnyı potensıal strany.

Prı popýstıtelstve profılnogo mınısterstva, vedomstv sozdan ıskýsstvennyı defısıt bıletov v jeleznodorojnyh pasajırskıh perevozkah.

Neobhodımo srochno navestı porádok v etıh sferah.

Nasha sel – obespechıt polnosennoe razvıtıe rynochnyh ınstıtýtov ı mehanızmov prı stabılızırýıýsheı rolı gosýdarstva.

Prı etom nelzá zabyvat ı ob «ekonomıke prostyh vesheı». Eto prıorıtetnoe napravlenıe nasheı raboty.

Úshinshi. Tıimdi shaǵyn jáne orta bıznes – qala men aýyldy damytýdyń berik negizi.

Shaǵyn, ásirese, mıkrobıznes elimizdiń áleýmettik-ekonomıkalyq jáne saıası ómirinde mańyzdy ról atqarady.

Atap aıtqanda, eń aldymen aýyl turǵyndaryna turaqty jumys beredi, jumyssyzdyqty azaıtady. Sonymen qatar, salyq bazasyn qurap, jergilikti búdjetti nyǵaıtady.

Sondaı-aq, jappaı kásipkerlikti damytý sanaǵa sińgen paternalıstik pıǵyl men masyldyqtanarylýǵa múmkindik beredi.

Sondyqtan memleket aldaǵy ýaqytta da bızneske qoldaý kórsete beredi.

Bul maqsatqa Ulttyq qordan 100 mıllıard teńgege jýyq qarjy bólindi.

Biraq sarapshylardyń pikirinshe, qarjylaı qoldaýdyń ıgiligin jergilikti bılikpen baılanysy barsharýashylyqtar ǵana kórip otyr. 

Shyn mánisinde, jańa jobalar boıynsha kompanıalar qurylyp, jumys oryndary ashylýy kerek edi.

Bul «qarapaıym zattardyń ekonomıkasyna» tikeleı baılanysty.

Biraq, jergilikti ákimder uıymdastyrý jumystaryn talapqa saı oryndamaǵan.

Sonyń saldarynan salyq jáne zeınetaqy tólemderin arttyryp, jergilikti búdjetti nyǵaıtýǵa jaǵdaı jasalyp otyrǵan joq.

Osyǵan oraı, Esep komıtetine jáne Qarjy mınıstrligine qarajattyń jumsalýyn qatań baqylaýǵa alýdy tapsyramyn.

Elimizde kásipkerlikti damytýdyń úlgi bolarlyq mysaldary jetkilikti. Biz shaǵyn kásipkerlikti búkil qoǵam bolyp qoldaýymyz kerek.

Porýchaıý Pravıtelstvý razrabotat zakonodatelnýıý osnový osvobojdenıa kompanıı mıkro- ı malogo bıznesa ot ýplaty naloga na dohod srokom na trı goda.

Sootvetstvýıýshıe popravkı v zakonodatelstvo doljny vstýpıt v sılý s 2020 goda.

S ıanvará 2020 goda vstýpıt v sılý moe reshenıe o trehletnem zaprete na proverkı sýbektov mıkro- ı malogo bıznesa.

My verım v dobroporádochnost ı zakonoposlýshnost nashego bıznesa, kotoryı doljen nestı otvetstvennostpered potrebıtelámı ı grajdanamı. V perıod deıstvıa moratorıa neobhodımo aktıvızırovat ınstrýmenty samoregýlırovanıa, obshestvennogo kontrolá.

V slýchaıah narýshenıa sýbektamı bıznesa predpısannyh norm ı pravıl, osobenno, v sanıtarno-epıdemıologıcheskoı sfere, takıe kompanıı býdýt zakryvatsá, ıh vladelsy – prıvlekatsá k otvetstvennostı.

Takım obrazom, my snıjaem nagrýzký na bıznes.

V to je vremá on po-prejnemý natalkıvaetsá na mnogochıslennye problemy, svázannye s deıstvıamı pravoohranıtelnyh ı kontrolırýıýshıh organov.

Ýchastılıs slýchaı reıderstva v otnoshenıı MSB.

Moıa pozısıa po etomý voprosý ızvestna: lúbye popytkı vosprepátstvovat razvıtıý bıznesa, osobenno malogo ı srednego, doljny rassmatrıvatsá kak prestýplenıa protıv gosýdarstva.

V etoı svázı nýjny dopolnıtelnye mery zakonodatelnogo haraktera. Parlament ı Pravıtelstvo doljny predlojıt reshenıe dannoı problemy.

V to je vremá neobhodımo ýsılıt protıvodeıstvıe tenevoı ekonomıke, ýjestochıt borbý s vyvodom kapıtalov, ýhodom ot ýplaty nalogov.

Dalee. Sıstemý gosýdarstvennoı fınansovoı podderjkı MSB nýjno «perezagrýzıt», otdavaıa prıorıtet novym proektam.

Porýchaıý Pravıtelstvý v ramkah novoı «Dorojnoı karty bıznesa» vydelıt na etı selı dopolnıtelno 250 mlrd. tenge v sledýıýshıe trı goda.

Nýjno aktıvno vnedrát novye formy podderjkı bıznesa s ýporom na sosıalnye aspekty – sozdanıe semeınyh bıznesov, v pervýıý ochered dlá mnogodetnyh ı maloobespechennyh semeı.

Sledýet obratıt osoboe vnımanıe ı na razvıtıe týrızma, v osobennostı eko- ı etnotýrızma, kak na vajnýıý sferý ekonomıkı.

750-letıe Zolotoı Ordy nýjno otmetıt s tochkı zrenıa prıvlechenıa vnımanıa týrısov k nasheı ıstorıı, kúltýre, prırode.

Dlá razvıtıa týrızma vajno obespechıt stroıtelstvo neobhodımoı ınfrastrýktýry, v pervýıý ochered dorog, a takje gotovıt kvalıfısırovannyh spesıalıstov.

Chetvertoe. Podderjka nasıonalnogo bıznesa na mejdýnarodnyh rynkah.

Predstoıt reshıtelno povysıt effektıvnostgospodderjkı kompanıı, rabotaıýshıh na eksport.

Ia govorú, prejde vsego, o srednem bıznese.

Mejdý tem, ý nas otsýtstvýıýt deıstvennye mery gosýdarstvennoı podderjkı ımenno etogo segmentapredprınımateleı. Prejde vsego, v oblastı sbyta prodýksıı. Nýjno podderjat nash MSB.

Porýchaıý Pravıtelstvý v ramkah Gosprogrammy ındýstrıalno-ınnovasıonnogo razvıtıa razrabotat kompleks mer po podderjke vysokoproızvodıtelnogo srednego bıznesa, vklúchaıa nalogovoe, fınansovoe, admınıstratıvnoe stımýlırovanıe.

Neobhodımo serezno aktıvızırovat rabotý po prıvlechenıý prámyh ınostrannyh ınvestısıı, bez kotoryh rezervy dalneıshego rosta ekonomıkı býdýt ogranıcheny. Eto odna ız prıorıtetnyh zadach ıspolnıtelnoı vlastı.

V ramkah Strategıcheskogo plana razvıtıa Kazahstana do 2025 goda dlá kajdoı otraslı ı regıona ýstanovleny sootvetstvýıýshıe selevye pokazatelı.

Ih dostıjenıe – prámaıa otvetstvennostrýkovodıteleı gosorganov, osobenno, akımov regıonov.

Kazahstan vzál kýrs na razvıtıe sıfrovoı ekonomıkı.

Zdes predstoıt bolshaıa rabota. Nasha zadacha – ýsılıt lıderstvo v regıone po ýrovnú razvıtıa ınfokommýnıkasıonnoı ınfrastrýktýry.

Pravıtelstvý predstoıt adaptırovat zakonodatelstvo pod novye tehnologıcheskıe ıavlenıa: 5G, «Ýmnye goroda», bolshıe dannye, blokcheın, sıfrovye aktıvy, novye sıfrovye fınansovye ınstrýmenty.

Kazahstan doljen stat brendom v kachestve otkrytoı ıýrısdıksıı dlá tehnologıcheskogo partnerstva, stroıtelstva ı razmeshenıa data-sentrov, razvıtıa tranzıta dannyh, ýchastıa v globalnom rynke sıfrovyh ýslýg.

Pravıtelstvý sledýet prodoljat okazyvat sodeıstvıe deıatelnostı Mejdýnarodnogo fınansovogo sentra, kotoryı, po-sýtı, prıobrel Konstıtýsıonnyı statýs. Mejdýnarodnyı fınansovyı sentr «Astana» mog by stat platformoı dlá razvıtıa noveıshıh sıfrovyh tehnologıı sovmestno s Nazarbaev Ýnıversıtetom.

Pátoe. Razvıtyı agropromyshlennyı kompleks.

Selskoe hozáıstvo – nash osnovnoı resýrs, no on ıspolzýetsá daleko ne v polnoı mere.

My ımeem znachıtelnyı potensıal dlá proızvodstva organıcheskoı ı ekologıcheskı chıstoıprodýksıı, vostrebovannoı ne tolko v strane, no ı za rýbejom.

My doljny poetapno ývelıchıt kolıchestvo oroshaemyh zemel do 3 mln. gektar k 2030 godý.

Eto pozvolıt obespechıt rost obema selhozprodýksıı v 4,5 raza.

Mınısterstvam torgovlı ı ıntegrasıı, selskogo hozáıstva sledýet reshıtelno podderjat fermerov so sbytom ıh prodýksıı na vneshnıh rynkah.

Sootvetstvýıýshee porýchenıe Pravıtelstvo ýje ımeet. Eto prıorıtetnaıa zadacha.

Dalee. Nýjno othodıt ot syrevoı napravlennostı eksporta selhozprodýksıı, kotoraıa dostıgla 70%, v to vremá kak pererabatyvaıýshıe predprıatıa zagrýjeny vsego na 40%.

Aktýalnoı zadacheı ıavláetsá prıvlechenıe v selskoe hozáıstvo ınostrannyh ınvestorov. Peregovory ýje vedýtsá, Pravıtelstvý nýjno dostıch konkretnyh rezýltatov.

Jurtshylyqty tolǵandyryp júrgen jer máselesine arnaıy toqtalǵym keledi.

Memleket basshysy retinde taǵy da málimdeımin: jerimiz sheteldikterge satylmaıdy. Oǵan jol berilmeıdi.

Bul másele boıynsha qaýeset taratýdy doǵarý kerek. Biraq jerdi tıimdi paıdalanýdy qamtamasyz etý – bizdiń mindetimiz.

Vopros neeffektıvnogo ıspolzovanıa zemelnyh resýrsov stanovıtsá vse bolee aktýalnym.

Polojenıe ýsýgýbláetsá nızkım ýrovnem prámyh nalogov na zemlú.

Mnogıe ız teh, kto polýchıl besplatno ot gosýdarstva pravo arendy na zemlú, derjat zemlú vprok, ne rabotaıa na neı. V strane slojılsá selyı sloı tak nazyvaemyh «latıfýndısov». Onı vedýt sebá kak «sobaka na sene».

Pora prıstýpıt k ızátıý neıspolzýemyh selhozzemel.

Zemlá – nashe obshee bogatstvo ı doljna prınadlejat tem, kto na neı rabotaet.

Pravıtelstvý ı Parlamentý sledýet predlojıt sootvetstvýıýshıe mehanızmy.

Eto tem bolee vajno, chto bez reshenıa etogo voprosa ýje nevozmojno kachestvennoe razvıtıe otechestvennogo APK.

Segodná ývelıchenıe proızvodstva mása ýpıraetsá ne stolko v problemý matochnogo pogolová, skolko v problemý nehvatkı ý fermerov zemlı dlá vyrashıvanıa kormovyh kúltýr. Obespechennostkormamı sostavláet menee 60%.

Povyshenıe prodýktıvnostı selskogo hozáıstva nevozmojno bez organızasıı nadlejashıh ýslovıı dlá kachestvennoı jıznı na sele.

My prodoljım realızasıý spesıalnogo proekta Elbasy «Aýyl – El Besigi».

Nam predstoıt reshıt kraıne neprostýıý problemý soderjanıa nebolshıh naselennyh pýnktov. Razrabotany regıonalnye standarty, kotorye teper sledýet vnedrıt v bolee chem treh tysáchahopornyh ı spýtnıkovyh selskıh naselennyh pýnktah.

Porýchaıý Pravıtelstvý napravıt na realızasıý «Aýyl – El Besigi» 90 mlrd. tenge v sledýıýshıe trı goda dopolnıtelno k 30 mlrd. tenge, vydelennym v etom godý.

Etı sredstva poıdýt kak na reshenıe ınfrastrýktýrnyh voprosov – transport, vodosnabjenıe, gazıfıkasıa, tak ı na remont ı stroıtelstvo shkol, bolnıs, sportıvnyh ploshadok.

Rasqodovanıe dannyh sredstv doljno byt na strogom kontrole vseh gosorganov.

Shestoe. Spravedlıvoe nalogooblojenıe ı razýmnoe fınansovoe regýlırovanıe.

Nesmotrá na rost VVP ı dohodov naselenıa, ımýshestvennoe rassloenıe vnýtrı kazahstanskogo obshestva sohranáetsá ı daje ýsılıvaetsá.

Eto trevojnyı faktor, trebýıýshıı k sebe osobogo vnımanıa.

Schıtaıý, chto neobhodımo modernızırovat nalogovýıý sıstemý s fokýsom na bolee spravedlıvoe raspredelenıe nasıonalnogo dohoda.

Pravıtelstvo doljno obratıt vnımanıe ı na rastýshıı obem sosıalnyh ochıslenıı.

S odnoı storony, etı sbory obespechıvaıýt stabılnostsosıalnoı ı pensıonnoı sıstem.

Odnako estrıskı, chto rabotodatelı ýtratát stımýly k sozdanıý rabochıh mest ı povyshenıý zarabotnoı platy. Bıznes býdet ýhodıt v ten.

Poetomý porýchaıý Pravıtelstvý otlojıt vvedenıe dopolnıtelnyh pensıonnyh ochıslenıı v razmere 5% do 2023 goda. Zatem vernemsá k etomý voprosý.

Za eto vremá Pravıtelstvo, predstavıtelı bıznesa ı eksperty doljny proschıtat varıanty ı prııtı k soglasovannomý reshenıý s ýchetom ınteresov kak býdýshıh pensıonerov, tak ı rabotodateleı.

Pravıtelstvo doljno nalojıt zapret na vse vyplaty, sbory, ne predýsmotrennye Nalogovym Kodeksom. Eto, po sýtı, dopolnıtelnye nalogı.

Otdelnaıa problema – povyshenıe kachestva tekýsheı nalogovoı sıstemy.

Ona doljna stımýlırovat kompanıı ınvestırovat v chelovecheskıı kapıtal, v povyshenıe proızvodıtelnostı trýda, tehnıcheskoe perevoorýjenıe, eksport.

Sledýet povsemestno vvodıt beznalıchnye platejı, ýstranıv sderjıvaıýshıı faktor – vysokýıý komıssıý bankov. Dlá etogo neobhodımo aktıvno razvıvat nebankovskıe platejnye sıstemy s sootvetstvýıýshımı pravılamı regýlırovanıa. Prı ochevıdnoı prostote ı prıvlekatelnostı dannogo segmenta on ne doljen prevratıtsá v kanal po otmyvanıý deneg ı vyvoda kapıtala ız strany. Nasıonalnomý banký sledýet naladıt deıstvennyı kontrol v etoı sfere.

Sledýıýshıı vopros. Dlá podderjkı eksporta nesyrevoı prodýksıı predstoıt rassmotret vopros prımenenıa bolee prostyh ı bystryh prosedýr vozvrata NDS. 

Odın ız samyh problemnyh voprosov nasheı ekonomıkı – nedostatochnyı obem ee kredıtovanıa. Za poslednıe pát let obshıı obem kredıtovanıa ıýrıdıcheskıh lıs, a takje malogo ı srednego bıznesasokratılsá bolee chem na 13%.

Bankı vtorogo ýrovná ssylaıýtsá na defısıt horoshıh zaemshıkov ı zakladyvaıýt chrezmernye rıskı v stoımostkredıtnyh sredstv.

Problema kachestvennyh zaemshıkov, konechno, est No nelzá zanımatsá perekladyvanıem otvetstvennostı, ıdtı tolko po legkomý pýtı.

Ia ojıdaıý slajennoı ı effektıvnoı raboty Pravıtelstva ı Nasbanka po etomý voprosý.

Drýgaıa problema – zakredıtovannost, osobenno sosıalno ýıazvımyh sloev naselenıa, povlekla za soboı neobhodımostprınátıa ekstrennyh mer. Vy ob etom znaete.

Eta problema prıobrela sosıalnýıý ı polıtıcheskýıý ostrotý.

Poetomý porýchaıý Pravıtelstvý, Nasbanký v techenıe dvýh mesásev podgotovıt k vnedrenıý mehanızmy, kotorye garantırovanno ne dopýstát povtorenıe takogo polojenıa.

Nedostatochnaıa effektıvnost denejno-kredıtnoı polıtıkı stanovıtsá odnım ız tormozovekonomıcheskogo razvıtıa strany.

Sledýet obespechıt kredıtovanıe bıznesa bankamı vtorogo ýrovná na prıemlemyh ýslovıah ı na dlıtelnyı srok. Nasbanký do konsa goda neobhodımo zavershıt nezavısımýıý osenký kachestva aktıvov bankov vtorogo ýrovná.

Jetinshi. Ulttyq qordy tıimdi paıdalaný máselesi.

Ulttyq qor qarajatynyń aǵymdaǵy máselelerdi sheshýge jumsalýyn qysqartý qajet.   

Bul – keleshek urpaqtyń qarjysy.

Ulttyq qordyń transfertteri básekege qabiletti ekonomıkany qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan baǵdarlamalardy jáne jobalardy júzege asyrý úshin ǵana bólinýi kerek.

Kepildendirilgen transfert kólemi eki myń jıyrma ekinshi (2022) jyldan bastap birte-birte 2 trıllıon teńgege deıin azaıýy tıis. 

Qor qarjysyn paıdalanýdyń anaǵurlym tıimdi ınvestısıalyq saıasatyn júrgizgen jón.

Úkimetke Ulttyq Bankpen birlesip, jyl sońyna deıin Ulttyq qordyń qarjysyna ıelik etýdi jetildirý úshin naqty usynystar ázirleýdi tapsyramyn.

Segizinshi. Eńbekaqy tóleý deńgeıin arttyrý.

Ken óndirý salasyndaǵy iri kásiporyndardyń tabysy artqanmen azamattarymyzdyń jalaqysyaıtarlyqtaı óspegenin kórip otyrmyz.

Halyqtyń áleýmettik jaǵdaıy týraly aıtylyp otyrǵandyqtan, Úkimet bul máselege qatysty tabandylyq tanytýy kerek.

Úkimetke eńbekaqy tóleý qoryn arttyrý úshin jumys berýshilerdi yntalandyrý máselesin pysyqtaýdy tapsyramyn. 

İV. ÁLEÝMETTİK JAŃǴYRÝDYŃ JAŃA KEZEŃİ.

Elimizdiń búdjeti eki negizgi maqsatqa baǵyttalýy tıis – ekonomıkany damytý jáne áleýmettik máselelerdi sheshý.

Áleýmettik salada mynadaı baǵyttarǵa basa mán berý kerek.

Birinshi. Bilim berý sapasyn jaqsartý.

Bizdiń elimizde eńbek resýrstarynyń balansyn  esepke alýdyń tıimdi ádistemesi áli kúnge deıin ázirlengen joq.

Shyn máninde, mamandar daıarlaýdyń otandyq júıesi naqty eńbek naryǵynan tys qalǵan.

Jyl saıyn 21 myńǵa jýyq mektep túlegi kásibı jáne joǵary oqý oryndaryna túse almaı qalady.

Jastardyń bul toby jumyssyzdar men margınaldardyń negizin quraıdy. Olar amalynyń joqtyǵynan qylmystyq jáne ekstremıstik aǵymdardyń yqpalyna túsýde.

Biz oqýshylardyń qabiletin aıqyndap,  kásibı baǵyt-baǵdar berý saıasatyna kóshýimiz qajet.

Bul saıasat orta bilim berýdiń ulttyq standartynyń negizi bolýy tıis.

Ekonomıkamyzda tehnıka salasynyń mamandaryna suranys óte joǵary, biraq múmkindikter az. Kásiporyndar tıisti mamandardy shetelden shaqyrýǵa májbúr. Osyndaı keleńsiz jaǵdaıdy jedel túzetýimiz kerek.

Qala men aýyl mektepteri arasyndaǵy orta bilimniń sapasy alshaqtap barady.

Negizgi másele – aýyldyq jerlerdegi bilikti pedagog kadrlardyń tapshylyǵy. 

Sondyqtan «Dıplommen – aýylǵa» baǵdarlamasynyń aıasyn keńeıtip, jumysty jań