Tikeleı efırden kórsetilgen beınedebatta jýrnalıs Sergeı Dývanov qos tarapqa kezek-kezek sóz berip otyrdy. 

Ermuhamet Ertisbaevtyń sózinshe, eldegi prezıdent saılaýynyń barlyǵy zańdy ári ádil ótken.

"Saılaý máselesinde bultartpas derekter bar. Qazaqstandaǵy eń básekeli prezıdent saılaýy 1999 jyly ótti. Ol kezde QSZI-ge jetekshilik etetinmin.  Dodaǵa túsken Serikbolsyn Ábdıldın Atyraýda 35 paıyz, búkil el boıynsha 13 paıyz daýys jınady. Al 2005 jylǵy saılaýǵa Jarmahan Tuıaqbaı tústi.  Quramynda halyqaralyq sarapshylar bolǵan ekzıt-poldyń túski 12-degi qorytyndysy boıynsha Nazarbaev 87-88 paıyz kórsetti. Bir ǵana nársege kelisem, ol 2011 jylǵy saılaý. Ol kezde kúshti básekelester bolǵan joq. Mels Eleýsizov, Ǵana Qasymov myqty qarsylas emes edi. Biraq Nazarbaevtyń elektoraldyq qoldaýyn búkilálemdik qaýymdastyq moıyndaıdy" – dedi Ertisbaev.

Áblázov bul aıtylǵandardy tolyqtaı teristedi.

"Kez kelgen órkenıetti, demokratıalyq elde prezıdent eki merzimge, jalpy jıyntyǵy 8 jylǵa saılanady. Nazarbaev 30 jyldan beri bılikte. Osy saılaýdyń bári men mınıstr bolyp turǵanda kóz aldymda bolyp jatty. Ermuhamettiń aıtqandary shyndyqqa sáıkes kelmeıdi" – dep atap ótti ol.

Qazaqstanda shynaıy opozısıa nege joq?

Ertisbaev:

"Opozısıanyń álsiz bolýyna olardyń ózi kináli. Al memlekettik partıalar  uıymdasqan, júıeli jumys júrgizdi. Sondyqtan da kezinde memlekettik partıaǵa "Asar", "Azamattyq" partıa syndy uıymdar qosyldy. Myqty kúsh aıasyna birikti".

Áblázov:

"Myqty opozısıa bolmady emes, boldy. Onyń bárin Nazarbaev sottap, óltirip, joldan taıdyryp otyrdy. 2000 jyldary birshama opozısıalyq kúshter bar edi. Máselen sol "Aqjol" partıasy. Biraq ol bılikke jaqyn sqema boıynsha taratyldy. Jetekshisi Álıhan Báımenov parlamentke ketti. Onyń ózge músheleri "Naǵyz Aqjol" degen partıa qurǵanymen, onyń jetekshisi Altynbek Sársenbaev óltirildi, oponenti Zamanbek Nurqadilov te óltirildi. Men Ǵalymjan Jaqıanovpen birge túrmege qamaldym. Bılik bizdiń Qazaqstannyń demokratıalyq tańdaýy (QDT) partıasyn tirkemeı qoıdy. Artynan ekstremıstik dep tanyp, joq qylyp jiberdi. Osylaısha, qarsylyq bildirip, alańǵa shyqqan oppozısıonerlerge ekstremıster degen aıyp taqty. Al "Asar" men "Azamattyq" partıanyń birigýi kúlkili áńgime. Asar degeniń Darıǵa Nazarbaeva, "Azamattyq" degeniń Mashkevıch. Opozısıanyń kúshke aınalmaýynyń ekinshi sebebi – halyqtyń daıyn bolmaýy. Biraq qazir jaǵdaı basqasha. Bizdiń partıany tirkeńder. Kimniń jeńetinin sonda kóremiz".

Ertisbaev QDT qozǵalysynyń Ádilet mınıstrliginde ekstremıstik uıym retinde tirkelýin únemi alańǵa shyǵýǵa, ǵımarattardy basyp alýǵa shaqyryp, konstıtýsıaǵa tikeleı qarsy áreket jasaıtyndyǵymen túsindirdi.

Sóz jarysqa túsýshi Áblázov pen Ermuhametovtyń aıtqandary men keltirgen derekteri, tipti sıfrlarǵa deıin bir-birine qarama-qaıshy kelip, qos saıasatker bir-birin ótirikshige teńep jatty.

Máselen, Áblázov Qazaqstan jan basyna shaqqandaǵy aqshalaı tabys boıynsha Latvıa, Lıtva, Estonıa syndy burynǵy postkeńestik elderden qalyp keletinin málim etti. Onyń aıtýynsha, Estonıada eń tómengi jalaqy 700 dollar, Qazaqstanda 100 dollardan áreń asady. Ortasha jalaqy Estonıada 1500 dollar bolsa, Qazaqstanda 500 dollar. Aıyrmashylyq birinde 6 ese, birinde 3 ese. Al áleýmettik jaǵdaıdyń nasharlaýy eldiń táýelsizdigine tóngen qaýip. Sondyqtan Qazaqstan óte qıyn shaqta tur.

Ermuhamedov kerisinshe, atalǵan eldermen salystyrǵanda Qazaqstanda ómir sapasy joǵary ekenin, dıplomat retinde Qazaqstannyń birde-bir jaýy joq ekenine sendirmek boldy.

"Qazaqstannyń barlyq derjavalarmen qarym-qatynasy jaqsy. Qytaı qateri týraly áńgime oıdan shyǵarylǵan. Qazaqstan nomınal boıynsha ekonomıkasynyń kólemi ózinen 10 ese úlken Reseıdi basyp ozdy. Armenıa, Grýzıamen salystyrar bolsa, qazaqstandyqtardyń 25-30 paıyzy baı adamdar. Al Estonıa jeri satylǵan, Eýro odaqtyń dotasıasyna ómir súrip otyrǵan el. Orta tap jóninen Qazaqstan maqtaýly Ýkraınadan da joǵary" – degen oıda burynǵy dıplomat.

Qos tarapqa sońynda "Qazaqstandy ne kútip tur?" degen saýal qoıyldy.

Áblázov halyq bul rejımnen ábden sharshaǵanyn, taıaý 1-2 jyldyqta jańa kúshter kelip, Qazaqstandy úlken ózgeristerge bastaıtynyn aıtty.

Ermuhamedov bolsa, Qazaqstan jańa, ekinshi prezıdent kezeńine aıaq basty degen pikirde. Onyń sózinshe, basy ashyq bir másele bar. Ol – Nazarbaev bılikti Darıǵa Nazarbaevaǵa bermeıdi. Memlekette qos úkimet degen bolmaıdy. Bul týraly Ertisbaevqa kezdesý kezinde Nazarbaev ózi aıtqan.