«Azamattyq qoǵam». Biz ony qalaı túsinemiz?

/image/2019/10/17/crop-87_-3_373x497_alaqan.jpeg

Jalpy teorıalyq turǵydan alǵanda, «azamattyq qoǵam» degenimiz...» dep ary qaraı jalǵastyryp kete berýge bolady. Biraq másele mynada: biz ony qalaı túsinemiz? Árıne, kóp rette sarapshylar muny eki nársege bóletini jasyryn emes. Atap aıtar bolsaq, jeke adamnyń múddesi jáne qoǵamnyń múddesi. Ras, jeke adamnyń múddesiniń qandaı bolatyny túsinikti. Ol árıne ómirlik maqsattarǵa jetý, mamandyq alý, úılený, baqýatty ómir súrý sekildi turmystyq jeke maqsat-múddelerdi quraýy múmkin. Al qoǵamnyń múddesi she? Negizi qoǵamnyń múddesi jeke múddeden bıik turýy qajet.  Al qoǵam múddesi degen ne?

Ol - anyǵyna kelgende, memlekettiń qalyptasýy. Kez kelgen adam qoǵamda bolyp jatqan prosesterge beı-jaı qaramaýy tıis.  Ol qandaı prosester bolýy múmkin?

Bizdiń ómirden túıgen topshylaýymyzdy tarazyǵa salar bolsaq,  jeke dara adam  bolyp jatqan oqıǵalarǵa qoǵamdyq-saıası kózqarasyn bildirgenimen, sonshalyqty nátıjege jete almaýy múmkin. Sol úshin ne isteýi kerek? Munan shyǵatyn tujyrym: Adamdar  toptasyp, qoǵamdyq birlestikter, qozǵalystar nemese múddeleri men kózqarastary bir-birine jaqyn partıa qurýy múmkin. Mundaı jaǵdaıda, tarıhtan kórinip turǵandaı adamdardyń jeke múddesi qoǵam múddesine ulasady. Al azamattar qoǵam múddesi úshin ortaq kózqaraspen jumys istegen jaǵdaıda memleket te damıdy, demokratıalyq qundylyqtar da nyǵaıady.

Jeke tulǵa negizi toptasqan azamattardy sońynan ertýi múmkin. Biraq munyń barlyǵy zań aıasynda órbip, damyp jatsa, onda demokratıalyq qundylyqtardyń damyǵany. Adamdardyń sanaly túrde ortaq maqsatqa birigýi qoǵamda azamattyq belsendiliktiń artýyna sebepker bolady. Al azamattyq belsendiliktiń artýy qoǵamnyń, memlekettiń quqyqtyq turǵyda damýyna alyp keledi.

Jalpy bizdiń Konstıtýsıamyzda basty mindet etip, zaıyrly, quqyqtyq, áleýmettik memleket qurý kerektigi taıǵa tańba basqandaı aıqyn kórsetilgen.  Bul memleket úshin, jalpy bıliktegi memlekettik qyzmetkerlerge qatysty jáne úlken jaýapkershiligi bar qundylyq. Ata Zańymyzdy Qazaqstanda turatyn azamattardyń saıası oı-erkin bostandyǵy men quqyqtary, bári atap kórsetilgen. AtaZań azamattardyń erkin ómir súrýine kepildik berip otyr. Sondyqtan da azamattyq qoǵamnyń qalyptasyp, nyǵaıýyna eń aldymen azamattardyń ózderi  sebepker bola alady.

Azamattardyń qozǵalys, birlestik nemese partıa quryp óz kózqarasyn bildirýi nemese halyq pen memleket arasyndaǵy qarym qatynas, munyń barlyǵy azamattyq qoǵamnyń negizgi belgileriniń biri. Biraq qalaı aıtqanda azamattardyń saıası mádenıeti zań sheńberinen asyp ketpeýi kerek. Sonda ǵana biz zaıyrly, quqyqtyq áleýmettik memleket qura alamyz. Konstıtýsıa atap kórsetilgendeı, «eń qymbat qazyna — adam jáne adamnyń ómiri, quqyqtary men bostandyqtary». Al memleket qashan da turaqty túrde azamattardyń erkin ári qaýipsiz ómir súrýin qamtamasyz etip otyrady. Sondyqtan azamattyq qoǵam men memleket bir-birin tolyqtyryp qatar damyp otyrsa, eldiń irgesi bekıdi, táýelsizdik nyǵaıady.

.

 

Pikir qaldyrý

Qatysty Maqalalar