Búgin, 20 jeltoqsanda Nur-Sultanda Qazaqstan prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń tóraǵalyǵymen Ultyq qoǵamdyq senim keńesiniń ekinshi otyrysy ótti. Bir saǵatqa sozylǵan jıynǵa BAQ ókilderi qatystyrylǵan joq. Olar keńes otyrysyn basqa bólmege ornatylǵan monıtordan baqylaǵan.
Jıynda Toqaev "jala jabý" babyn Qylmystyq kodeksten alyp tastap, Ákimshilik kodekske aýystyrý qajettigin, mıtıńilerdi ótkizýdiń erejesi "eskertý" formasyna kóshý" keregin, ol úshin arnaıy zań jobasy daıyndalyp, parlamentke joldanatyn aıtty. Buǵan qosa, prezıdent eldegi "saıası partıany tirkeý úshin 40 myń múshesi bolýy kerek" degen zańnama talaptaryn ózgertý qajettigin aıtyp, "tómengi shekti 20 myńǵa deıin azaıtýdy" usyndy.
Áleýmettik jelide Toqaev aıtqan usynystar men bastamalar qyzý talqylanyp jatyr. Keı azamattar keńes otyrysynda Toqaev aıtqan bastamalardy qoldap jatsa, keıbiri "bul - tek kózboıaýshylyq, elde saıası ózgerister oryn almaıdy" dep ulttyq qoǵamdyq senim keńesiniń jumysyn synǵa aldy.
"Nazarbaevtyń tusynda saıası reformalar bolmaıdy"
Kúzde bılikke qarsy opozısıalyq partıa quratynyn málimdep, sol partıanyń bastamashyl tobyna jetekshilik etip júrgen saıasatker Janbolat Mamaı "ulttyq keńes otyrysynda kóterilgen máselelerden elde eshqandaı ózgeris bolmaıdy" degen pikirde.
Onyń sózinshe, Toqaev aıtqan mıtıńi ótkizýdi ruqsat alýdan eskertý formasyna aýystyrý týraly zań qabyldanyp bitkenshe ishine talaı ózgerister enýi múmkin.
— Bul — tek qana jalpylama usynys. Áli parlamenttiń qaraýyna barady. Ol zań túrinde qabyldanyp, bekigenshe, onyń ishine talaı quıtyrqylyqtardy engizetinine kúmánim joq. Mysaly, Almaty qalasynda mıtıńi ótkizýge ekinshi jer retinde "Gandı" parkin usynyp jatyr. Nege mıtıńi ótkizý bir jerge baılanýy tıis? Beıbit jıyndy kez kelgen jerde, tek qana strategıalyq mańyzy bar áskerı nysandardyń janynda ótkizýge bolmaıdy dep jazylýy kerek qoı, — deıdi belsendi.
Sonymen qatar Mamaı mıtıńiler týraly jańa zańda uıymdastyrýshylardyń materıaldyq mindetteme alýy kerek degenine kúmánmen qaraıdy.
— Mıtıńiler týraly jańa zańda — uıymdastyrýshylar materıaldyq mindetteme alýy kerek degen másele kóterilgen. Iaǵnı, mıtıńini ótkizesiz, artynsha sol mańaıda ornalasqan kafeler, meıramhanalar, komýnaldyq qyzmetter sizge qarsy mıllıondaǵan aıyppuldar salǵyzady. Sizdiń kesirińizden "jumysymyz toqtady, shyǵyn keldi jáne t.b". Reseıde osy prınsıp qatty jumys isteıdi. Sońǵy másele — Alekseı Navalnyıǵa mıtıńi ótken mańaıdaǵy restoran ıesi birneshe mıllıon aıyppul saldyrǵan. Kóresizder, osyǵan uqsas shekteýdi bul zańǵa da kirgizedi, — dep jazdy Mamaı.
Janbolat Mamaı Toqaevtyń saıası partıalar týraly aıtqanyna da toqtaldy. Onyń sózinshe, Toqaev partıa qurý úshin adam sanyn 40 myńnan 20 myńǵa túsirgenimen, Ádilet mınıstrligi jańa saıası partıalardy tirkemeıdi.
— Saıası partıalardy tirkeý úshin qol sanyn 40 myńnan 20 myńǵa túsirdi dep bórikti aspanǵa atatyndaı emes. 40 myńnan 1 myńǵa túsirse, túsinikti bolar edi. Partıa tirkeýdegi negizgi másele — qol jınaýda ǵana emes. Onyń basqa da búrokratıalyq tosqaýyldary kóp — bastamashyl top qurý, qol jınalyp bolǵan soń Ádilet mınıstrliginiń jaýap berý merzimin naqtylaý jáne t.s.s. Al bul týraly bir sóz joq, — dedi Mamaı.
Saıasatker ulttyq keńes otyrysynda saılaý týraly, BAQ týraly, saıası tutqyndar týraly aıtylmaǵandyqtan, keńes jumysy nátıjesiz dep esepteıdi.
— Keńes otyrysynda saılaý týraly, BAQ týraly, saıası tutqyndar týraly bir aýyz sóz aıtylmady. Demek, Ulttyq keńes jumysynyń nátıjesi — kózboıaýshylyq, nólge teń deýge bolady. Onyń quramynda men ózim syılaıtyn tulǵalar bar. Bul keńes jumysynyń nátıjesiz bolýy, árıne, 100 paıyz olarǵa baılanysty emes, másele — saıası júıede. Búgingi jıynnyń qorytyndysy — elde eshqandaı kúrdeli saıası reformalar Nazarbaevtyń tusynda bolmaıdy degen sóz.
"Bárekeldi, Toqaev myrza!"
Al belgili ınvestor Marǵulan Seısembaı Toqaevtyń sheshimderi men usynystaryn qoldaıtynyn jazdy.
— Búgin Toqaev óz sózinde UQSK músheleriniń bergen ózekti-ózekti usynystaryna jaýap qaıtaryp, óz pikirin bildirdi. Qoǵamnyń kókeıinde júrgen kóptegen suraqtar men talaptaryna jaýap berdi. Sheshimder men usynystardyń barlyǵy óte jaqsy! Bárekeldi Toqaev myrza!, — dep jazdy Seısembaı.
Biraq ınvestordyń jazýynsha, Toqaevty bul sheshimderi úshin ulyqtap qajet emes, bul — qoǵam talaby bolǵandyqtan qabyldanǵan sheshimder. Jáne aldaǵy ýaqytta qoǵam bolyp prezıdent aıtqan bastamalardyń oryndalýyn qadaǵalaý qajet.
— Biraq, úsh nárseni este ustaǵan jón. Toqaevtyń bul sheshimderiniń artynda qoǵamnyń saıası reformasynyń talaby turǵanyn umytpaýymyz kerek. Bul sheshimder tek Toqaevtyń demokrat ekenin kórsetip jatqan joq. Bul sheshimder qoǵam talaby bolǵandyqtan oryndalyp otyr. Sondyqtan qazir bárimiz Toqaevty ulyqtaýdan aýlaq bolýymyz kerek. Sheshimderdiń eń mańyzdysy — ol onyń oryndalýy. Al bul jerde kóptegen kedergiler men bul sheshimderdi buǵattaýdyń astyrtyn kúresi bolady. Sondyqtan biz qoǵam bolyp endi bul sheshimderdiń durys júzege asýyn qadaǵalaýymyz kerek. Árıne, bul qadamdardy qoshtap otyryp biz beıqamdyqqa túsip ketpeýimiz kerek. Kelesi demokratıalandyrý men erkindik qadamdaryn talap etýimiz kerek, — dep jazdy ınvestor.
"Bizdiń aqshamyzǵa kúneltken Ulttyq keńes jarty jyl ishinde eshteńe bitirmedi"
Bıyl prezıden saılaýy qarsańynda qurylyp, Almatyda bılikke qarsy birneshe mıtıńi uıymdastyrǵan "Oyan, Qazaqstan" qozǵalysy da keńestiń kezekti otyrysy týraly málimdeme jasady. Olar óz málimdemelerinde ulttyq keńeske múldem senim joq ekenin aıtqan.
"Oyan, Qazaqstan" qozǵalysy Almatydaǵy "Respýlıka" alańynda mıtıń ótkizip tur. Almaty, 16 jeltoqsan 2019 jyl.
"Ulttyq keńeske senim joq. Bul — Nazarbaevtyń sırki. Keńes músheleri aqymaqtyqtan jáne jeke esepteri boıynsha, ádil saılanǵan parlament ıdeıasyn joqqa shyǵaratyn maskaradqa qatysýǵa kelisti. 16 jeltoqsanda ótken mıtıńilerde qoǵam Nazarbaevtyń avtorıtarlyq júıesine qarsy reformany talap etti. Qoǵam men bılik arasyndaǵy senim úshin qoǵamnyń sózin sóıleıtin parlament qajet. Biraq oǵan jetý úshin aldymen ádil saılaý júıesi men saıası básekelestik qajet. Bizdiń aqshamyzǵa kúneltken Ulttyq keńes jarty jyl ishinde mán-maǵynasyz talqylaýlarmen, ótirik ýádelerdi úıip tókennen basqa eshteńe bitirmedi. Biz konstıtýsıalyq reformalar úshin kúresip, ómirimizge jaqsy jaǵdaı jasaýymyz kerek. Bizdiń quqyqtarymyz ben bostandyqtarymyzdyń máni — maǵynasyz kelissózder men talqylaýlarda emes, bizdiń quqyqtarymyz ben bostandyqtarymyz bizge týǵannan berilgen. Biz qazirgi avtorıtarly bılikti shektep, memleketimizdi árqaısymyzǵa qyzmet etetindeı ózgertýimiz qajet" delingen qozǵalystyń áleýmettik jelige jarıalaǵan málimdemesinde.
Pikir qaldyrý