Jastar – el damýynyń quraýshy kúshi. Olar memlekettiń ekonomıka, saıasat, ǵylym men bilim kókjıegindegi ornyn belgileıdi. Sol úshin elimizde jastardy qoldaýǵa  arnalǵan  joba kóp. 2020 jyly da jastar saıasatyn qoldaýǵa den qoıylyp, birqatar is-sharalar júzege asyrylady.

Iá, munyń bári «Memlekettik jastar saıasaty týraly» zańda qarastyrylǵan. Memleket jastardy qoldaýdyń basym baǵyttaryn aıqyndap, tujyrymdama bekitken edi. Qujat boıynsha birneshe joba iske asty. Ár jyl saıyn josparlanǵan is-shara sany artpasa, kemigen joq. 2020 jylǵy jobalar da jastardyń qarym-qabiletin shyńdap, ózderin jańa qyrdan baıqaýǵa, izdenýge shaqyrady. Al  qoldanystaǵy jobalar jastar tájirıbesine, tanymyna áserin tıgizip, qyzmet baspaldaǵynda órleýine kómegi tıedi.

Keleshegi kemel ınvestısıa

Jastardy qoldaý – bolashaqqa salym salǵanmen teń. Buǵan eldegi birtalaı joba dálel bola alady. «Jasyl el», «Jastar praktıkasy», «Dıplommen aýylǵa», «Memlekettik qyzmet mektebi», «Serpin» men «Jastar kadrlyq rezervi» birshama jastyń úlken ómirge qanat qaǵýyna kómektesti. Ásirese, «Jastar kadrlyq rezervi» jastar úshin áleýmettik lıftke aınaldy. Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev óziniń saılaýaldy baǵdarlamasynda Prezıdenttik jastar kadrlyq rezervin qurý qajet atap ótken-di. Rezerv quramyna kiretin jastar irikteý synynda, tájirıbeden ótý barysynda jigerlenip, saıasat  alańyn jaqynnan tanýǵa múmkindik aldy. Ózderin bir sát dıplomattyń ornynda elestetip, keleshekke jospar qurdy. Al baǵytyn aıqyndap, potensıalyna sengen jastar jańa qyzmetke taǵaıyndalyp, rezervke ótti.

Joǵarydaǵy qaı baǵdarlamany alyp qaramasaq ta, jastar ıgiligine jarap tur. Jastar saıasaty máselesinde bilim men ǵylymdy damytýǵa arnalǵan is-sharanyń orny bólek. «Bolashaq» baǵdarlamasy jahan mádenıeti men bilimin tanyp, elge qyzmet etýge únderi belgili. Osy maqsatta JOO-lar sheteldik ýnıversıtettermen kelisimge kelip, tájirıbe almasýǵa jaǵdaı jasady. Elimizdegi birqatar qalada koýorkıng ortalyqtary ashylyp, jastardyń erkin oılaýyna múmkindik berdi. Qazir elimizde túrli til meńgerý, ózin-ózi damytý ortalyqtary ashylyp jatyr. Sondaı-aq jyl saıyn stýdentter «Samuryq-Qazyna» UÁQ usynǵan taǵlymdamadan ótý baǵdarlamasyna qatysa alady. Múmkindikke qoly jetken izdenýshi «QazMunaıGaz», «Qazaqstan temir joly», «Qazaqtelekom», «Samuryq-Energo» jáne taǵy basqa kompanıada tájirıbeden ótedi.

Jastardyń áleýmettik máselesiniń ózegi – baspana. Sondyqtan baspana máselesin sheshý maqsatynda Nur-Sultan, Almaty, Shymkent qalasynda keminde 3 myń jaldamaly páter salý isi jolǵa qoıyldy. 29 jasqa deıingi azamattar páterge aıyna 10-12 myń teńge tólep, jalpy kólemi  40 sharshy metr baspanany 5 jylǵa jalǵa alady. Jumys isteıtin jastarǵa arnalǵan jalǵa beriletin turǵyn úı baǵdarlamasy 2021 jylǵa deıin jalǵasady. Mundaı joba ózge óńirlerde 2022 jyldan bastap iske qosylady. 

Al ońtústik astana jastaryna arnalǵan «Almaty jastary» jeńildetilgen nesıe berý baǵdarlamasy bar. Bul joba «2020 jylǵa deıin jastardy qoldaý jol kartasy» aıasynda  iske asady. Bıyl karantınge baılanysty baǵdarlama sheńberindegi ótinish pen qujat qabyldaý merzimi uzardy.

El arasynda jyldam qoldaý tapqan «Qol jetimdi baspana — 2020» baǵdarlamasy 2020 jylǵa deıin 3 myń páter berýdi josparlaǵan edi. Sonyń ishinde «jas otbasy» kategorıasy boıynsha turǵyn úı alýǵa bolady.

Bıyl, Volonter jyly qarsańynda 7 jalpyulttyq joba iske asady. «Bilim» jobasy boıynsha aýyl mektebindegi joǵary synyp oqýshylarynyń UBT-ǵa daıyndalýyna, aǵylshyn tili men kompúterlik saýattylyqty meńgerýine volonterler kómektesedi. «Sabaqtastyq» jobasy boıynsha olar balalar úıindegi jetkinshekterge qamqorlyq kórsetedi. Sondaı-aq medısınalyq «Saýlyq», qorshaǵan ortany qorǵaýǵa baǵyttalǵan «Taza álem» jobasy jumysyn bastad. Materıaldy jáne rýhanı mádenı-tarıhı murany saqtaýǵa shaqyratyn «Asyl mura», qarttar úılerindegi jumysqa baǵyttalǵan «Qamqor» jáne volonterlerdi habar-osharsyz ketkenderdi izdeýge tartýǵa baǵyttalǵan «Úmit» jobasy eshkimdi beıjaı qaldyrmasy anyq. Munyń bári «Birgemiz» tujyrymdamasynyń negizinde qoǵamdyq sıpatqa ıe bolady.

Uıym –  jastar saıasatynyń ózegi

Sonymen birge  ekonomıkanyń ártúrli sektorynda jastar uıymdary qurylyp jáne jastar saıasatynyń korporatıvtik baǵdarlamalary qabyldanyp jatyr. Ne úshin jastar uıymdaryna toqtalamyz? Óıtkeni uıym birigýge, bir múddege jumys isteýge úıretedi. Osy oraıda elimizdegi jastar uıymdary negizgi kúshin joǵary oqý oryndarynnan alady. Stýdent uıymǵa múshe bolǵan soń ýnıversıtet qabyrǵasynda jaýapkershilik júgin arqalaýǵa beıimdeledi. İs-shara uıymdastyryp, qarym-qabiletin shyńdaıdy. Uıymdar ótkizetin jobalar ony bolashaqta qanatyn keń serpýge múmkindik beredi. Mundaı tájirıbe álemniń damyǵan elderinde de bar. Máselen, AQSH tájirıbesi jastardyń sheshim qabyldaýǵa yqpal etý-deńgeıin arttyrý maqsatynda bilim berý uıymdarynda ózin ózi basqarý uıymdaryn damytýdy kózdeıdi. Qazaqstanda da ózin-ózi basqarý uıymdarynyń aýqymyn keńeıtý jolǵa qoıylǵan.

«Jas Otan» Jastar qanaty, «Jastar» ǵylymı-zertteý ortalyǵy, «Jasyl el» jastar eńbek jasaǵy,   «Qazaqstan stýdentteri alánsy» respýblıkalyq stýdentter qozǵalysy, jastar máslıhaty jáne taǵy basqalary olardy barynsha qoldaýǵa tyrysady. Jańa bastamany júzege asyrýǵa, múmkindikti synap kórýge, basym baǵytty anyqtaýǵa úıretedi. Jarqyn bolashaqqa jol ashyp, el damýyna úles qosýǵa úndeıdi. Sol úshin jastar saıasatyn damytý sharalary tikeleı jastar uıymdary arqyly júredi. Óıtkeni ózin-ózi basqarý uıymdary – jastar saıasatynyń negizgi tetigi.

Jasulan Bostandyquly

«Almaty stýdentter alánsy» KQ dırektory