"Suhbat" aıdarynyń búgingi keıipkeri – senarıst, prodúser Jamal Jaqsytaı. Áleýmettik jelide "Baqytty Jamal" atymen tanylǵan jas senarısten Qamshy tilshisi qazirgi qazaq kınosy jaıly surady.

– Jamal, senarıdi qolyna qalam alǵannyń bári jaza ala ma? Sizdiń oıyńyzsha, senarıstiń bolmysy qandaı bolýy kerek?

– Senarıdi qolyna qalam alǵannyń bári jazady dep aıta almaımyn. Oǵan asa bir sóz baılyǵy kerek emes. Kerisinshe, til baılyqtyń bolýy senarıge keri áserin tıgizýi múmkin. Poezıa, proza jazyp úırenip qalǵan adamdarǵa senarı jazý qıynǵa soǵady. Sebebi ol adam kórkem ádebıet stılin qoldanylady. Al senarıdi aýyzeki sóıleý stılinde jazý kerek. Meniń burynnan jazýǵa ıkemim bar. Kerisinshe, osy qabiletimniń bolǵany ýaqyt alady desem bolady. Keıde senarıdegi ádebı sózderdi prodúser qabyldamaı jatady. "Jamal, ómirde bulaı sóılemeıdi ǵoı" dep aıtatyn. Sondaı jaǵdaıda men qaıtadan adamdardy baqylap, senarıdi aýyzeki sóıleý stıline beıimdeıtinmin. Alaıda jazýǵa mashyq bolǵannyń da ózindik paıdasy bar. Mysaly jazýǵa ıkemdi adamnyń qıaly ushqyr bolady. Ol nárseniń oqıǵalardy qurastyrýda paıdasy mol. Degenmen senarı jazýda eń aldymen sóz baılyǵy emes, kreatıv, shyǵarmashylyq oılaý mańyzdy.

 – Senarıster bilimin qalaı jetildirip otyrady?

– Senarıster árdaıym bilimin jetildirip otyrýy kerek. Bizde senarısterdi oqytý júıesi qalyptaspaǵan. Tipti kýrstar da joq. Men Reseı mamandarynan bilimimdi jetildirip otyramyn. Ásirese A.Molchanovtyń kitaptaryn oqyp, A.Gýtkovskıı, D.Lebedova syndy senarısterdiń avtorlyq kýrstaryna qatysamyn. Kıno kóp kóremin. Kınony kórermen kózimen emes, senarıstiń kózimen kóremin. Máselen, trendte bolǵan "Býmajnyı dom" serıaly týraly kórermen retinde kórgen dostarymnyń oıy basqa, meniń oıym basqa. Senarıst qaı jerde utymdy sheshim qabyldaǵanyn baıqap otyrsań, kınonyń ózinen jaqsy bilim men tájirıbe alýǵa bolady.

– Otandyq fılmder men serıaldardyń senarıi kóńilińizden shyǵa ma? Úzdik dep qaısysyn ataı alasyz?

– Barlyǵy birdeı kóńilimnen shyqpaıdy. El maqtap júrgen serıaldardyń sújet utqyrlyǵy ázirge unamaıdy. Alaıda "Qustar áni" degen serıal unady. Senarıst Jámıt Kósherbaevtiń senarıleri jaqsy shyǵady. "Shashý" degen serıalǵa senarı jazǵan. Dıalog, oqıǵalardyń qurastyrylýy, sújet uıqastyǵy, ıaǵnı kompozısıasy óte jaqsy. Salystyrmaly túrde Qazaqstandaǵy jaqsy senarısterdiń biri osy kisi.

– Sizdi "Taǵy da súı" teleserıalynyń senarısti retinde tanımyz. Bul serıal qalaı, qansha ýaqytta jazyldy? Jalpy jas senarıster kıno álemine qalaı kele alady? Óz senarıińizdi siz qalaı usyndyńyz?

– "Taǵy da súı" – eń alǵash senarıin jazǵan serıalym. Ol romantıkaǵa toly jastarǵa arnalǵan dorama desek te bolady. Bul serıaldyń ıdeıasyn 2017 jyldyń qyrkúıeginde bastadyq. 2018 jyldyń sáýir aıyna deıin 4 senarıst jazyp shyqtyq. Kórermenge qyzyq boldy dep oılaımyn. Alaıda kóp adam kóre almady. Óıtkeni telearna men prodakshn tarapynan jarnama durys jasalmady. Taǵy bir sebep – halyqqa asa tanymal akter tańdamadyq. Serıalǵa jas akterler túsken bolatyn. Sondyqtan kórermeni az boldy. Al YouTube-ta 500 myńdaı adam kórgen eken, barlyǵyna derlik unaǵan. Keı kórermender meni jeliden izdep taýyp, jekeme jazyp alǵysyn aıtady. Sondaı-aq "Nege óltirdińiz?" degen sekildi hattar da kóp keledi.

Men eshqashan senarıst bolamyn dep oılamadym. Ózimdi jýrnalısıkadan basqa salada elestetpedim. Alaıda 4-kýrsty bitirip jatqan ýaqytta prodúserden usynys tústi. Ol kisi meni áleýmettik jelidegi qıalı jazbalarym arqyly tanıtyn. Jazý qabiletimdi baıqap, senarı jazyp kórýge shaqyrdy. Sodan beri osy salada júrgenime 2 jyldaı ýaqyt boldy. Bastapqyda senarıst bolyp bastadym, qazir prodúsermin.

– Qupıa bolmasa, senarıster qansha tabys tabady?

– Ózimniń jeke tabysymdy aıtpaı-aq qoıaıyn. Elimizdegi senarıster 1 serıaǵa shamamen 30 myń men 150 myń aralyǵynda alady. Bizdegi teleserıaldar kóbine 10-12 serıaly bolyp keledi. Mamannyń tabysy – tájirıbesine jáne senarıdiń ońaı-qıyndyǵyna baılanysty.

– "Qazaqstan" ulttyq arnasynda jaqynda kórsetilgen "Jańǵyryq" teleserıalynyń atqarýshy prodúseri boldyńyz. Osy teleserıaldyń túsirilimi jóninde tolyǵyraq aıtyp berińizshi?

– "Jańǵyryq" serıaly – óte kúrdeli tematıka: teatr ómiri jaıly. Buǵan deıin elde bul taqyrypta kıno da, serıal da túsirilmegen. Sahna ishinde sahna túsirý óte qıyn boldy. Máselen, akterlerdiń ózi kınoǵa túsip jatyp, taǵy bir qoıylymdy oınap jatady. Prodúser retinde men bul serıaldyń túsirilimindegi uıymdastyrý jaǵyna jaýap beremin. Taldyqorǵanda jańa teatr ashyldy ǵoı, sonda túsirdik. Basqa qalada túsirgen alǵashqy jobam bolǵandyqtan maǵan sál qıyndaý boldy. Ol jaıynda Instagram áleýmettik jelisinde birneshe jazbalarym bar. Sol kezdi eske alsam, kóńil-kúıim túsedi. Áli jas, tájirıbem joq bolsa da úlken jobany alyp júrýge týra keldi. Degenmen ol ótip ketkennen keıin qarasam, maǵan úlken tájirıbe bolǵan eken. Qıyndyǵy men qyzyǵy qatar júrgen serıal boldy.

– Búgingi tańda kınosúıer qaýymǵa qandaı janr ótimdi dep oılaısyz? Olardyń qalaýyn qanaǵattandyratyndaı senarıler jazylyp jatyr ma?

– Kórermenniń tańdaýyna baılanysty. Olardyń báriniń talǵamy birdeı dep aıta almaımyz. Birneshe jyl buryn eshqandaı otandyq kınoónimder ótpeıtin. Qazir eń quryǵanda, komedıalyq janrdaǵy fılmder qazaq aýdıtorıasyna ótip jatyr. "Bıznes po-kazahskıı", "Brat ılı brak" sekildi kınolar trendte júrip jatyr. Bul qýantady. Osylaısha bizde dramalyq kınolarǵa suranys artatyn aýdıtorıa qalyptasady dep oılaımyn. Árıne, birneshe jyl kerek. "Boevık", trıller sıaqty janrdaǵy kınolardy trendke ákelý úshin kóp ýaqyt kerek. Ázirge komedıamen kele jatyrmyz. Bizdiń komedıalarymyzdy alys-jaqyn shetelder tańdaıdy. Buryn ol da joq bolatyn. Sol sebepti bárine ýaqyt kerek. Úzdiksiz damý qadam-qadammen ǵoı.

– Suhbatyńyzǵa raqmet!

 Suhbattasqan Qundyzaı Ótegen