Bısmılláhır Rahmanır Rahım

Shirkin-aı deshi. Menińde osylaı kóshken úıim esime túsip ketti... Kóktemde kóbinde Ashaldyń sýy tasıtyn da jatatyn. Qoıda aǵyzyp ketedi. Sodan ony aman saqtaý úshin "Shubyrtpa" dep atalatyn, qatarynan eki qoı júre almaıtyn, sonaý basyna qarasań malaqaıyń túsip qalatyn taýdyń qıa betindegi jalǵyz aıaq jolmen aıdap ótýshi edi qoıshylar... Bul bir keremet tazalyqqa tunǵan mádenıettiń kókesi edi ǵoı... Men jalpy 15 jasyma deıin mine ósy ómirdi basymnan keshtim. Sıyr da, qoı da baqtym. Qarda da, jańbyrda da, túnde de, elsiz japan dalada da qaldym. Qasqyrmen de, qabanmen de betpe-bet talaı keldim. Aldyma boldyrǵan býzaý men taıynshany óńgerip alyp, kózge túrtse kórgisiz qara keshte ný ormandy shatqaldan talaı óttim. Keıde qorqyp án salatynmyn. Astymdaǵy atymdy dos, pana tutatynmyn. Men sıaqty aýyl balalarynyń bári de sóıtetin... Ol meniń ómirimniń máni - irgetasy edi ǵoı... Al qazirgi meniń býynym bul ómirdi tek Muqańnyń "Abaıynan" ǵana oqyp bilgen... Oqyp elestetý men bastan ómir etip keshý múlde basqa nárse ǵoı... Men sosyn eki ulym men bir qyzymdy es bilmesinen 6, 7-synypqa deıin tek qalada ósip qaısarsyz bolyyp qalmasyn, kıiz úıde jatpaı, kóńniń ısin qandaryna sińirmeı, shyn qazaqtyǵyn sezinbeı qalmasyn, tas damsordy, borkemik bolyp óspesin dep qysta bir, jazda bir (jazda 3 aı boıy) Kegende, úsh túlikti birge baǵatyn naǵashy atasynyń úıine aparyp otyrýdy 5-6 jyl boıy jalǵastyrdym. Bir jaǵy qazaqtyǵyn bilsin dep, bir jaǵy taýǵa shyǵyp, saıyn dalada jelmen jarysyp, kózi talǵansha keńdikke qaryp, kóńili toıǵansha shúlendikti sezsin, maldyń sońynda kúni boıy jalǵyz júrip adamdy saǵynsyn dep sóıttim... Sol kezde olar qys, ne jaz bolsa solaı ketýdi ádetterine aınaldyrdy. Jibermeseń jylaıtyn... Sosyn kelgende kórgen, bilgenin, qaıda uıyqtap qalǵanyn, maldan qalaı aıyrylyp, qaı saıdan qaıtip taýyp alǵanyn, atqa qalaı mingenin, qasqyrdyń qoıǵa qalaı shapqanyn, túnde, jaıaý aýylǵa qaıtip jetkenin, jaldan kókjeldyń qalaı ulyǵanyn, odan qoryqqanda qalaı aıǵaılaǵanyn, qastaryndaǵy ıttiń odan qorqyp, olardy tastap qalaı qalaı qashqanyn aıtatyn... Qoıshy, qysqasy onda ne kórse sony aıtyp bizdiń záremizdi alatyn... Olaryn aıtqanda kózderi shaqshıyp, qulaqtary edireıip, qoldary ońdy-soldy sermelip, týre osynda, qastarynda, qazir ǵana bolyp jatqandaı ásermen aıtatyn. Daýystary birese darqyndap, birese báseńdep, sondaı trátrlap jiberetin... Tipti 8 jastaǵy Elik qyzym birde, tómendegi 7-8 shaqyrymdaǵy aýylǵa - naǵashy atasy men ájesine "baramyn" dese eshkim aparmaı qoıǵasyn, qasyna ózinen eki jas kishi Edil bólesin ertip alyp, túnniń sondaı qarańǵylyǵyna qaramaı, jalǵyz aıaqty, buta-búrgendi tar shatqaldyń ishimen tartyp otyrady... Mine bul qazaqtyń, qaısar qazaqtyń ómiriniń bir ǵana sáttik kórinisi ǵoı... Keshegi qazaq mine sodan qaısar bolǵan. Jankeshti, taýdaı ór, bórideı batyl, daladaı keń, aýadaı kenen, haqshyl, aqkókirek, jaqsykórgi bolǵan... Birde men úlken ulyma arnap jazǵan "Birjan poemasy" degen uzin jyrdyń bir tustarynda: ...Shańyńa shaldyrmaı, Eske almaı eshterdi, Bórideı jortqaısyń, Boz ala keshterdi. ......................... Qondyryp keýdeńe, Kishkentaı kúnińdi, Jaryq qyp turǵaısyń, Tas qara túnińdi. ............................ Qulynym, qyr baryp, Jýynyp tunyqqa, Jyr keship - Nur keship Júrgenińdi umytpa! - dep jazǵan edim-aý... Ia, ras, olardy áste lagerge jiberip, tas tamǵa qamaǵanym joq... (Úlkenim ómirinde tek, bir ret, onda da 10 kúnge ǵana barǵany bar lagerge - Býrabaıǵa). Olsyz da olar basqa sáttiń bárinde qaladaǵy tas qabyrǵaly tam úıdiń qundaǵynda edi ǵoı...

Kósh-kósh, qazaq, kósh, qazaq!