Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń Aqmola oblysyna is-sapary barysynda «nan baǵasyn qalypqa keltirý» týraly aıtqan sózderi qazaqstandyq buqaralyq aqparat quraldary men qoǵamdyq ortada qyzý talqyǵa túsken bolatyn.
Prezıdent aýylsharýashylyǵy ókilderimen kezdesýinde aıtqan sózderinen keıin halyqtyń kókeıinde eki suraq týǵany da jasyryn emes: áýeli, qalypty nan baǵasy qandaı bolýy kerek jáne nan baǵasy qashan qymbattaıdy? Bul suraqtardyń jaýabyn 365info.kz saıty izdestirgen eken. Orys tilindegi maqalany «Qamshy» portaly óz oqyrmandaryna memlekettik tilde usynýdy jón kórgen.
Jyl saıyn memleket qazynasynan nan baǵasyn retteýge 5,6 mıllıard teńge bólinedi. Negizinen bul qarjyǵa memleket bıdaı satyp alady. Sonan keıin aımaqtyq ákimdikter naýbaılar jáne un daıyndaıtyn sehtarmen memorandým jasasady. Bir qaraǵanda mundaı mehanızm qolaısyzdaý bolǵanymen, bul halyqtyń az qamtylǵan bóligi úshin tıimdi edi.
Muqan Ábdıev, OQO-lyq kásipker:
– Memleket nan baǵasyn rettegende óndirýshilerdiń problemalaryna nazar aýdarmaıdy. Bizge ákelinetin tuqymnyń ózi 45 teńge turǵanda, nan baǵasy qalaı 60 teńgege baǵalanýy kerek? Qymbat nan baǵasy halyqty nannyń qadirin bilýge úıretedi. Áıtpese, qazir jelinbeı qatyp qalǵan nandaryn qoqysqa tastap júrgender az ba? Odan qala berdi ıt, shoshqalaryn áleýmettik jeńildikpen taratylatyn nandarmen asyrap júrgender de joq emes.
Áleýmettik jeńildikpen taratylatyn nan shoshqa úshin ázirlene me?
Aıtpaqshy, dál osy áleýmettik jeńildikpen taratylatyn nandar men shoshqa máselesine toqtala ketken depýtat Aıqyn Qońyrov Qazaqstanda nan baǵasyn 300 teńgege deıin kóterý kerek dep edi.
Aıqyn Qońyrov, depýtat:
– Qazir jeke sharýashylyǵy bar qazaqstandyqtar áleýmettik jeńildikpen taratylatyn nandarmen úı janýarlaryn, shoshqalaryn asyrap otyr. Men aımaqtardy aralaǵanda mundaı jaǵdaıdy óz kózimmen kórdim. Ásirese, shoshqa sharýashylyǵymen aınalysatyndar úshin memleketten bólinetin qarjyǵa taratylatyn nan- taptyrmas mal azyǵy bolyp otyr. Qalalarda da jaǵdaı ońyp turǵan joq. Kez kelgen qoqys jáshigine jaqyndap qarasańyz, jelinbeı qalǵan nan qaldyqtary, kógerip, sasyp jatyr. Iaǵnı, halyq nandy qoqysqa tastaıtyndaı deńgeıge jetken.
Ol kezde depýtatty tek un jáne nan ónimderin óndirýshiler ǵan emes, QR Aýylsharýashylyq mınıstri Asyljan Mamytbekov te qoldaǵan bolatyn.
Asyljan Mamytbekov, QR Aýylsharýashylyq mınıstri:
-300 teńge árıne kóp. Biraq depýtat Qońyrov bárin durys aıtyp otyr. Halyqtyń az qamtylǵan nemese aýqattylaryna birdeı memleket esebinen nan ázirlep berýdiń qajettiligi shamaly.
Aıtpaqshy, ol kezde Asyljan Mamytbekov myrza Qazaqstanda 2015 jyldyń qyrkúıegine deıin nan baǵasy qymbattamaıdy degen bolatyn.
Nan baǵasy 300 teńge turatyn kún alys emes
Qońyrov qońyrsytqannan keıin Qazaqstanda nan baǵasy 300 teńgege deıin kóteriledi degen alyp-qashpa áńgimelerdiń órbigeni de jasyryn emes. Bylaı qarasańyz, Qazaqstanda nan baǵasyn ósirýge esh negiz joq ta. Bıdaı ózimi de ósiriledi. Un shyǵaramyz. Tipti, sol undy eksporttaımyz da. Sonyń syrtynda, 17 mln halyqty asyraý úshin óndiriletin unnyń 20 paıyzy jetip artylady-mys. Al qalǵan 80 paıyzy syrtqa eksporttalady.
Osy rette, Qazaqstan men álemniń ózge memleketterindegi nan baǵasyn salystyryp qaraıtyn bolsaq, bir bólke nannyń quny – Norgevıada 705 teńgeden bastalsa, AQSH-ta 644 teńge, Ońtústik Koreada 537 teńge, BAÁ-nde 205 teńge turady. Al Qyrymda bir bólke nannyń ortasha baǵasy – 83 teńgeden satylady. Qazaqstandaǵy ortasha baǵa – 60/55/45 teńge kóleminde.
Qazaqstandyq naýbaılardyń pikirinshe, nan baǵasynyń joǵary mólsheri óndirýshilerge sapaly ári qunarly ónim ázirleýge múmkindik beredi. Alaıda qymbattatylǵan nan – halyq surasynyna ıe bola ala ma?
Al Úkimet nan baǵasyn retteýge baılanysty qandaı sheshimge keletini ázirge belgisiz. Dese de, depýtat Qońyrovtyń keńesine qulaq túrýi múmkin degen sybys ta joq emes.
Nurgeldi Ábdiǵanıuly
